حرف آخر امیرو

حرف آخر امیرو
@matikandastan
پویا رفویی: انتشار «ساز دهنی» امیر نادری به شکل و شمایل کتاب، گذشته از آن‌که خاطره جمعی چند نسل از ایرانیان را برمی‌انگیزد و یادآور تجربه بصری متفاوتی است که رگه‌هایی از آن بعدتر، واحدی به‌اسم سینمای ایران را به جهان می‌شناساند، از جنبه‌ای دیگر می‌توان آن را به‌منزله سندی از تاریخ تحولات ادبیات معاصر ایران نیز در نظر گرفت. کتاب، پنج قصه از امیر نادری و افزوده‌هایی شامل نامه، گفتگو، کارنامه هنری مولف و نیز مطلبی از احمدرضا احمدی را در برمی‌گیرد. از بین قصه‌ها، دوتای آنها در قالب فیلم پیش‌تر عرضه شده‌اند: «ساز دهنی» و «انتظار». آن‌طور که از فحوای «افزوده»ها و یادداشت‌ها برمی‌آید، ارائه این کتاب تا حد زیادی مرهون کوشش احمدرضا احمدی و ابتکار عمل ناشر آن (آوانوشت) است. اغلب قصه‌های امیر نادری وجه خود-زندگینامه‌ای دارند و به صورت اول‌شخص روایت شده‌اند. در بدو امر، ساختار داستانی آنها بس ساده و عادی به نظر می‌رسد. راوی این قصه‌ها کسی است که بی‌مقدمه و با زبانی نزدیک به زبان محاوره‌ای از مصائب دوران کودکی‌اش ماجراهایی را بازگو می‌کند. از نامه‌ای که پرویز دوایی خطاب به احمدرضا احمدی نوشته است، درمی‌یابیم که امیر نادری در ‌نهایت ایجاز و به دور از هر تکلف زبانی این قصه‌ها را قلمی می‌کند تا «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» آن‌ها را به صورت نسخه‌ای سینمایی عرضه کند: «نادری آمد پیش ماها که در آن اتاقک جمع بودیم و گفت شماها چه رفقایی هستین که توی کانون کار می‌کنین و دست دارین توی فیلم‌هایی که ساخته میشه... خب یه فیلم هم بدین ما بسازیم...». (ص۸۲) در ادامه دوایی نوشته است که «جمع رفقا» در کانون از نادری می‌خواهند تا برای فیلم، قصه‌ای ارائه بدهد و او همان‌جا در حضور جمع روی چند برگه کاغذ قصه‌ای را می‌نویسد که بعدها عباس کیارستمی آن را با عنوان «تجربه» فیلم می‌کند. چنین که پیدا است امیر نادری تمایلی به خلق ادبیات نداشته است. مراد او از قصه‌گویی، صرفا نوعی زمینه‌چینی برای یافتن مجالی بوده تا بتواند «فیلم» بسازد. روایت‌پردازی، ساختار زبانی و به‌ طور خلاصه هنر داستان‌نویسی، اهمیت و اولویت چندانی برای او نداشته است.(منبع: روزنامه شرق) @matikandastan