📢پروست شناسی ایرانی در سطح جهانی

📢پروست شناسیِ ایرانی در سطح جهانی
@matikandastan

مهدی یزدانی خُرم: و «فانوس جادویی زمان»... کتابی که به بیش از پنج‌دهه پروست‌خوانی شایگان بازمیگردد. به اندازه‌ی خودم کتاب‌های نسبتن زیادی درباره‌ی مارسل پروست خوانده‌ام. در ترجمه‌های فارسی که چیزی از قلم نینداخته‌ام و می‌توانم به جرات بگویم این کتاب یکی ازبهترین‌هاست درسطحی بین‌المللی. شایگان در مقدمه‌ی درخشان‌اش به درستی توضیح می‌دهد که چرا خواندن این رمان پیچیده زنده‌گی مخاطب‌اش را به قبل و بعد خود تقسیم می‌کند واین ادعایی‌ست کاملن صادق چه پروست بسیاری ازبنیان‌های آشنای فکری ما راکه تربیت خطی دارند متلاشی کرده و معناهایی تازه برای آن‌ها می‌سازد. مثلن مفهوم مکان یا ترسیمی از بازگشت به تاریخ وجود دارد در رمان. همین‌طور است توجه پروست به زیبایی‌شناسی مرگ و البته خاطره. شایگان با گردآوردن بسیاری نظرات از منتقدان لیبرال تا چپ درباره‌ی رمان «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» سعی می‌کند این مفاهیم را از زوایای مختلف بحث کند. از طرفی شایگان تاکید دارد که رمان پروست اثری‌ست فلسفی و توضیح می‌دهد این فلسفی‌بودن به برخورد پروست به مفاهیم بازمی‌گردد از منظر معرفت‌شناسی و البته تاریخی. شایگان کتابی مهم نوشته که نشان می‌دهد رفتارِ پروستی با جهان چه امکاناتی به تاریخِ ادبیات اضافه کرده و البته به هیچ‌وجه پی توضیح یا ساده‌کردن رمان مذکور نیست. یکی از وجوه درخشانِ کتاب زبان ساده و روشن آن است که اصولن شایگان مانند فلاسفه‌ای چون آیزایا برلین به شدت به آن اعتقاد داشت. برای همین «فانوس جادویی زمان» کتابی‌ست با زبانی ساده و برآمده از پنج دهه پروست‌خوانی نویسنده‌اش درباره‌ی اثری پیچیده که خواندن‌اش بی تردید تجربه‌ی عجیبی برای مخاطبِ خود رقم خواهدزد. شایگانِ فقید این پروژه را درباره‌ی سروانتس و تا جایی که من می‌دانم مونتنی نیز مدِنظر داشت که مرگ او را با خود برد. به هر حال بعد کتاب مهمِ «جنون هوشیاری» که نشان داد می‌شود با زبانی ساده درباره‌ی شارل بودلر حرف زد و دکان برخی کاسبان پیچیده‌نمای بودلر را تعطیل کرد، این کتاب یک تجربه‌ی مهم روایی‌ست درباره‌‌ی پروست. کتابی که به زعم من می‌تواند تصویری عمیق از مفاهیم بنیادین پروستی دست دهد. پیشنهاد می‌کنم برخی داس به‌دستانِ وقیح این کتاب را بخوانند وبعد درباره‌ی شایگان نظر بدهند. به زودی درباره‌ی برخی‌شان خواهم نوشت.
@matikandastan