✅قاعده بازی.. ✍️گزیده تحلیلی از نوید رئیسی درباره اینکه چرا دچار پدیده بی‌دولتی شده‌ایم؟

✅قاعده بازی

✍️گزیده تحلیلی از نوید رئیسی درباره اینکه چرا دچار پدیده بی‌دولتی شده‌ایم؟

🔸جان نش، با معرفی مفهوم تعادل در نظریه بازی‌ها چارچوبی را برای فهم چرایی قرار گرفتن در «تعادل‌های بد» یعنی تعادل‌هایی که در آنها «همه با هم می‌بازیم»، فراهم آورد که قابل تعمیم به بسیاری از پدیده‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. مجموعه‌ای از رفتار بازیکنان در یک بازی، تعادل خواهد بود چنانچه هیچ یک از بازیکنان با فرض آنکه سایرین رفتار تعادلی دارند، انگیزه تخطی نداشته باشد. صحبت از تعادل در اینجا به معنای مجموعه رفتاری است که در تکرار بازی در بلندمدت مشاهده می‌شود. آنچه در این تعریف چرایی وجود «تعادل‌های بد» را توضیح می‌دهد مشروط شدن بهینه‌سازی هر بازیکن با فرض رفتار تعادلی سایر بازیکنان است که نمونه کلاسیک آن را می‌توان در بازی معمای زندانی مشاهده کرد.

🔸اجازه دهید موضوع بی‌دولتی را از پایین‌ترین سطح آن یعنی دولت در مفهوم government و شیوه اداره مالی جامعه یعنی بودجه آغاز کنیم. پیشتر حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهوری، در مراسم روز دانشجو از «پادار شدن» ردیف‌های بودجه و «گروگان‌گیری کل بودجه کشور» با هدف مشخص شدن تکلیف ردیف‌های بودجه خاص سخن گفته بود. آنچه مشاور رئیس‌جمهوری بدان اشاره می‌کند، در حقیقت «تعادل بد» بیشینه‌سازی رانت توسط بازیگران مختلف و تخصیص بودجه بر اساس روابط قدرت و توانایی چانه‌زنی است. در این چارچوب، بی‌دولتی یعنی عدم حاکمیت قاعده بر بازی تخصیص بودجه. قاعده‌ای که فراتر از روابط قدرت، منابع محدود دولت را به اولویت‌های اقتصادی-اجتماعی جامعه تخصیص دهد. ناگفته آشکار است که چنانچه از سلب اعتماد عمومی در نتیجه این شیوه تخصیص منابع نیز بگذریم، به دلیل محدودیت شدید منابع درآمدی دولت ادامه چنین شیوه‌ای حتی در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نخواهد بود.
🔸زمانی که از بی‌دولتی سخن می‌گوییم معنای آن عدم حاکمیت قواعد بازی کارا در زمینه‌های مختلف به‌رغم وجود یک ساختار گسترده بوروکراتیک با نام دولت است. این قواعد در زیرین‌ترین لایه خود منعکس‌کننده قاعده بازی مادر یعنی قانون اساسی هستند. حوادث سال‌های ابتدای انقلاب، درگیری کشور با جنگ تحمیلی و سازندگی پس از آن و در نهایت، برخورداری از موهبت منابع نفت و گاز این امکان را فراهم آورده بود تا در میان‌مدت به‌رغم نبود قاعده بازی مادر کارا، کشور اداره شود. آنچه امروز شاهد آن هستیم، آشکار شدن یکباره همه ناکارایی‌های انباشته‌شده در طی زمان با یک شوک بیرونی است.

🆔 @modirtamin 💯