📌می توان ویژگی‌های نظام اخلاقی اسلامی را در موارد زیر خلاصه کرد:

📌می توان ویژگی های نظام اخلاقی اسلامی را در موارد زیر خلاصه کرد:

اساس عقیده ای: که در موارد زیر نمایان می شود: انسان مخلوقی است قابل تربیت و خدایش به او و آنچه برایش سودمند است، داناتر است و اینکه او را بیهوده رها نکرده، بلکه پیامبرانش را برایش فرستاده تا تعالیمش را برسانند و برنامه اش را به او معرفی کنند و اینکه این انسان، بعد از مرگ، در روز رستاخیز برانگیخته می شود تا برای آنچه از خیر و شر در زندگی خود انجام داده، حساب گرفته شود. و این بر خلاف اخلاق غرب است که از دین جدا مانده است، بعد از اینکه دانش و زندگی از کلیسا جدا شد.

پابرجایی یا ثبات: اخلاق اسلامی، از ارزش های ثابت گرفته شده و از اصول و دیدگاهی ثابت نسبت به انسان، زندگی و هستی جوشیده است. این اصول، خطاب به انسانی هستند که حقیقت او تغییر نمی کند و جوهر و اصل او در طول گذشت سال ها عوض نمی شود؛ حتی اگر چه اوضاع اطراف او تغییر کند و رویدادهای فراوانی بر سر او بیاید. راستی، امانتداری و بردباری، برای همیشه ی روزگار، از جمله فضائل به شمار می روند و دروغ، سخن چینی و غیبت، برای همیشه، از جمله ی رذائل هستند و انحراف و نابهنجاری، همیشه انحراف و ناهنجاری باقی می مانند و انتشار آن در میان مردم و مباح دانستن آن توسط برخی از سیستم ها، باعث جایز شدن آن نمی شود؛ هر چند که سبک زندگی انسان تغییر کند.

آرمانگرایی به همراه واقعگرایی: اگر بی خبران از اخلاق اسلامی، آن را به آرمانگرایی صرف توصیف می کنند، باید بدانند که در حقیقت، آن یک آرمانگرایی واقعیتگراست و هر کس می تواند با آن منطبق و هماهنگ شود. آن اخلاقی است که زندگی فرد را به اعتبار اینکه او یک موجود محترم است، محافظت می کند و زندگی اش را بدون مواجه شدن با لغزش ها و موانع به پیش می برد. اخلاقی است که با طبیعت بشری در تضاد نیست و با آن منافات ندارد؛ بلکه با آن به تکامل می رسد و هماهنگ می شود. دیدگاه اسلامی در برگیرنده ی بخش تشریعی و قانونگذاری ای است که یهودیت به آن اهتمام ورزیده و همچنین در بر گیرنده ی جنبه ی روحی ای است که روحانیت مسیحی بر آن تاکید نموده است. این همان چیزی است که نویسنده هندی «پیگی رودریک» به آن اشاره نموده است، آنجا که می گوید:

«تعالیم اخلاقی اسلام، تلفیقی میان آرمانگرایی و واقع گرایی بوجود آورده اند. به فضل آن، انسان می تواند خداوند را بشناسد و رنگ خدایی بگیرد؛ در عین حالی که مشغول کارهای روزانه زندگی خود است...»

التزام: به معنی تعهد انسان به تمسک بر این اخلاق، در برابر تمام بشریت. بر این اساس که انسان در این هستی، مکلف و دارای یک رسالت و حامل یک امانت می باشد. او دارای آزادی اراده است و کارهایش بر اساس آن صورت می پذیرد و همین امر، معیار پاداش و حساب است. پس: تعهد و التزام اخلاقی، از بارزترین نشانه های مسئولیت فردی می باشد.

مسئولیت: امکان ندارد بدون احساس مسئولیت، اخلاق انسان فاضل و پسندیده گردد. مسئولیت در اینجا عبارت است از: قبول مسئولیت فرد، نسبت به کارهایی که انجام می دهد و توانایی او برای پذیرش نتایجی که بر اثر تعهدات و تصمیمات و اختیارات او، از جهت مثبت و منفی، در برابر الله و در برابر وجدانش و برابر جامعه پدید می آید.

مقدار و اندازه ی مسئولیت نیز مرتبط به همین موضوع است. در اسلام، مسئولیت، یک امر شخصی در تصمیم یا انجام کار است. همچنان که یک موضوع اجتماعی نیز هست، اگر بیش از یک نفر، در آن تصمیم یا کار شریک بودند.همانگونه که در اینجا یک مسئولیت دو طرفه میان فرد و جامعه نیز وجود دارد، اما قاعده چنین است: هیچ کس تبعات و نتایج کارها و تصمیمات فرد دیگری را بر عهده ندارد.

توسعه ی انگیزه درونی، با ربط دادن اخلاق به سیستم اجتماعی: انسان، کسی است که دنیای درونی خود را دارد و از این دنیا، انگیزه ی حقیقی برای التزام اخلاقی بوجود می آید. اسلام برای توسعه ی این انگیزه کار کرده و در هر حالی بر آن تاکید نموده است؛ امری که به «نیت» معروف است، که آن به معنی تعیین کردن مقصود مشخص درونی است، که مشروع باشد و نیکو؛ برای عملی که انسان قصد انجام آن را دارد. اما اسلام می داند که انسان کامل نیست و همچنین معصوم از اشتباه هم نیست و گاهی ضعف بر او وارد می شود و بر اطرافیانش هم تاثیر می گذارد؛ پس: انسان را با وجدان درونی خود تنها نگذاشته، بلکه التزام و تعهد افراد به اصول اخلاقی را، با کیفر، ممنوعیت های اجتماعی، قانونی و اخروی تقویت کرده است.
🍀❤️ @politickaraj