🔻در دوران جنگ سرد (خصوصا در سال‌های ۱۹۸۰ - ۱۹۵۰) یک تقسیم بندی تک بعدی و کلی، کشورهای جهان را به کشورهای جهان اول، جهان دوم و جهان

🔻در دوران جنگ سرد (خصوصا در سال‌های ۱۹۸۰ - ۱۹۵۰) یک تقسیم بندی تک بعدی و کلی، کشورهای جهان را به کشورهای جهان اول، جهان دوم و جهان سوم تقسیم کرده بود.

این تقسیم بندی هنوز هم در گفتگوهای محاوره ای بدون توجه به معنای حقیقی اش به کار می رود.



🔶جهان اول

جهان اول اصطلاحی بود که تا اواخر دوران جنگ سرد برای توصیف کشور های امپریالیستی استفاده می‌شد. بلوک شرق یا کشورهای کمونیست-سوسیالیست که جهان دوم نام گرفتند.

ایالات متحده و کشورهای اروپایی و متحدان آن‌ها (ملاک عضویت در این اردوگاه مبارزه با گسترش کمونیسم و اقتصاد دولتی، احترام به مالکیت خصوصی و دموکراتیک بودن نظام سیاسی بود)



🔶جهان دوم

جهان دوم اصطلاحی بود که تا اواخر دوران جنگ سرد برای توصیف کشورهای کمونیستی استفاده می‌شد. بلوک شرق یا کشورهای کمونیست-سوسیالیست که جهان دوم نام گرفتند شامل اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی، کشورهای اروپای شرقی، چین و برخی متحدان ریز و درشت در اطراف جهان می‌شد.



🔶جهان سوم

جهان سوم اصطلاحی است که در نیمهٔ دوم قرن بیستم در اشاره به ممالک غیرمتعهّد به ناتو و بلوک شرق، یعنی کشورهایی که در جهان اول و جهان دوم نمی‌گنجند، به کار رفت.

اگرچه در مورد مناسبت این نام تردیدها و بحث هایی در میان است، اما برخی از کشورهای جهان سوم به ویژه اعضای جنبش عدم تعهد از کاربرد این نام استقبال کرده‌اند.


🔹پیشینه

جهان سوم و پایگاه سوم تعابیری بودند که در سالهای ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۹ در فرانسه رایج شدند. پیتر ورسی در آوریل ۱۹۴۹ به استفاده کلود بورده از این اصطلاح اشاره کرده است. اما ژوزف لاو معتقد است ریشه این واژه را باید در اصطلاح موقعیت سوم (به اسپانیایی: Dritte-position) جست. کلمه‌ای که خوان پرون آن را در ۱۹۴۹ به کار برد. ژوزف لاو کاربرد عام جهان سوم را نیز به مربوط به دوران پس از کنفرانس باندونگ ۱۹۵۵ می‌داند.

کاربرد امروزین این واژه به احد محبوبی، جمعیت نگار و تاریخ دان ایرانی نسبت داده می‌شود که در ۱۴ اوت ۱۹۵۲ در مقاله‌ای در مجله ابزرواتور از این واژه برای نام‌گذاری کشورهای توسعه‌نیافته و درحال توسعه‌ای که خارج از دو بلوک قدرت قرار داشتند، استفاده کرد.

پس از جنگ جهانی دوم و آغاز جنگ سرد جهان به دو بلوک یا دو جهان شرق و غرب تقسیم شد. کشورهای دیگر که غالباً توسعه نیافته بودند و در قالب هیچ کدام از این دو جهان نمی‌گنجیدند به جهان سوم معروف شدند. برخی از این کشورها چون خود را به هیچکدام از دو بلوک متعهد نمی‌دانستند نام کشورهای غیر متعهد را بر خود نهادند. در محافل آکادمیک بیشتر از اصطلاحات کشورهای جنوب، در حال توسعه و توسعه نیافته در اشاره به کشورهای جهان سوم استفاده می‌شود.


🔹انتقادها

این اصطلاح مورد انتقاد تعدادی از سوسیالیست‌ها از جمله قوام نکرومه رئیس جمهور و رهبر جنبش استقلال‌ طلب غنا و فرانتس فانون نظریه‌پرداز فرانسوی-الجزایری روبرو شده است.

مائو تسه تونگ نیز در ۱۹۷۲ طبقه بندی دیگری را در این مورد ارائه داد. او در نظریه خود که معروف به سه جهان است، آمریکا و شوروی را به عنوان دو قدرت امپریالیستی در جهان اول قرار داده و ژاپن، اروپای غربی، کانادا و کشورهای تجدیدنظر طلب اروپای شرقی (مانند یوگسلاوی و آلبانی) را جهان دوم دانسته و آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا را جهان سوم نام می‌دهد.

بطور کلی اصطلاح جهان سوم بر خلاف باور عموم ربطی به وضعیت اقتصادی کشورها نداشت. بلکه به کشورهایی اطلاق می‌شد که بعد از جنگ جهانی دوم حاضر به متحد شدن با یکی از دو بلوک غرب (جهان اول) و شرق (جهان دوم) نشدند.
@politickaraj