✴️❇️بازیابی فرصتها در شانگهای در میان گردباد تحولات سیاسی. ✍️ قدیر گلکاریان (بخش نخست)

✴️❇️بازیابی فرصتها در شانگهای در میان گردباد تحولات سیاسی
✍️ قدیر گلکاریان (بخش نخست)

👈روز جمعه حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان به منظور شرکت در هیجدهمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای عازم چین شد. گرچه ایران هنوز به عنوان عضو رسمی این سازمان محسوب نمیشود ولی به عنوان ناظر و دعوت رسمی در شرایطی که بحرانهای مختلف سیاسی- اقتصادی بعد از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام دامنگیر ایران شده است، اتفاقی میمون و بجاست. زیرا در این نشست علاوه از رهبران و سران 8 کشور عضو، رهبران 4 عضو ناظر هم در کنار مسئولان رده بالای سازمانهای بین المللی در آن حضور خواهند داشت و مهمتر از همه اینکه فرصتی بسیار مناسب برای دیدارهای دو جانبه میان رئیس جمهوری ایران با رؤسای جمهور چین و روسیه نیز محقق خواهد شد.

🔺فرصت پیش آمده در سایه این نشست را از دو منظر باید ارزیابی کرد. نخست باید رقابت میان ایالات متحده آمریکا با چین و دوم رویکرد جدید اتحادیه اروپا بعد از تصمیمات ایالات متحده را باید مد نظر قرار داد که هر دو به موازات هم به نوعی جبهه مقابله با سیاست تک جانبه گرایی آمریکا تشکیل می دهند و این فرصتی استثنایی برای ایران است که بتواند با ارزیابی شایسته و با ابتکار عمل مدیران دستگاه دیپلماسی چنین جبهه پدید آمده را به نفع خود سوق دهد.
🔺اکثر ناظران بر این عقیده اند که جنگ تجاری بین چین و آمریکا نتیجه تک بعدی اندیشیدن سیستم سیاسی کنونی آمریکاست و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در چند دهه گذشته تا به این درجه افول نداشته است. نگرش هدفمند تجاری چیز جدیدی نیست که از عملکرد آمریکا تعجب بکنیم زیرا چنین حالتی را در دهه 1980 میان آمریکا با ژاپن دیده ایم. اما آنچه که امروز میان چین و ایالات متحده اتفاق میفتد بعد جدیدی از حکایت روابط دو جانبه را پیش روی می گذارد. چراکه در طول پنج سال گذشته روابط چین و آمریکا اساساً تغییر کرده است. چین به طور فزاینده ای به سمت اقتدارگرایی پیش میرود و این گرایش فرایندی است که با برداشته شدن محدودیت مدت ریاست جمهوری در آن کشور در ماه مارس گذشته محقق شد.
🔺چین در شرایط فعلی به سمت "چین 2025" میرود و افق سیاسی- اقتصادی- نظامی خود را بر همین هدف برنامه ریزی می کند. به همین منظور ابتکار عمل در تغییر موازنه قدرت در دریای جنوب چین و حاکمیت بر جزایر آن منطقه یکی از اهداف راهبردی چین به شمار میرود که رویکرد غیر منتظره رهبر کره شمالی را هم باید از این زاویه ارزیابی شود. افزایش توان تجاری و رقابت با آمریکا در ترسیم راه جاده ابریشم نوین با کنار گذاشتن افغانستان و برخی کشورها و اهمیت دادن به آسیای میانه که این جاده به نوعی طرح رقیب برای جاده ابریشم نوینی است که آمریکا ترسیم کرده است، تماماً کمربندهای امنیتی – سیاسی و برتری اقتصادی چین را نشان میدهد. تمام این کارها با هدف متقاعد کردن آمریکا برای تعامل با سیاستهای چین انجام میگیرد که برتری ایالات متحده آمریکا را در صحنه سیاست بین المللی به چالش میکشد. قابل توجه است که ایالات متحده در متن استراتژی امنیت ملی آمریکا که دسامبر منتشر شد چین را به عنوان قدرت تجدید نظر طلب معرفی کرده و حتی در تبیین استراتژی دفاع ملی منتشره در ژانویه، چین را به عنوان کشوری در حال تسلط بر هند و اقیانوس آرام معرفی می کند.
🔺 دقیقاً بر همین اساس مانورهای اقتصادی اخیر آمریکا در برابر چین را باید به نوعی همسو با اهداف راهبردی آمریکا تلقی کرد. وقتی ترامپ ادعا میکند که در دو سال گذشته حجم تجاری میان دو کشور 200 میلیارد بوده ولی این چین بوده است که برتری تجاری داشته، خبر از آغاز جنگی مهم و رقابتی سرد در ساحه تجارت و تأثیر آن بر سیاست دارد. این در حالیست که کنگره آمریکا در حال تصویب لایحه محدود کردن سرمایه گذاری چینی در ایالات متحده است و برنامه هایی برای محدود کردن ویزای دانشجویان چینی در حال شکل گیری است تا دانشجویان چینی در علم و فناوری از دانشگاههای آمریکا محروم باشند. آمریکا بر این باور است که اجازه دادن به چین برای دسترسی به بازار آمریکا و دستیابی به تکنولوژی آن کشور به معنای دسترسی به ابزارهایی است که ایالات متحده را از لحاظ اقتصادی و ژئو پلتیکی مورد هدف قرار خواهد داد.
🔺 باید گفت که جنگ گرم میان دو کشور بعید است ولی درگیر کردن همدیگر در سایه مسابقه تسلیحاتی و به خطر انداختن منافع استراتژیک یکدیگر در مناطق ناپایدار میتواند موجب بروز جنگهای پراکسی شود. گرچه باور رقابت در موضوع برتریت نظامی میان دو کشور در شرایط فعلی چندان قابل هضم نیست، ولی ریسکهایی را که ایالات متحده با مدیریت ترامپ در عرصه بین المللی مرتکب میشود، امید به چشم اندازی مناسب راهبردی و نظم دیپلماتیک میان چین و آمریکا چندان باورکردنی نمی نماید.

#نشست_شانگهای #سازمان_همکاری_شانگهای
#اقتصاد_ایران
✅ #سیاست_شناسی

@politicology