شناخت مفاهیم سیاست به بیان ساده. مفاهیم سیاسی را بهتر بشناسیم تا پخته و منطقی اظهارنظر کنیم این کانال هوادار هیچ جناح،حزب و گروهی نیست انتشار مطالب به معنای تایید آنها نیست ارتباط با ادمین: @politico_admin .
❇️✴️ (۱)
❇️✴️ #روزشمار_کودتا (۱)
◀️دوران نخست‌وزیری دکتر مصدق و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از جمله دوران تاریخی مورد علاقه تاریخ‌نگاران و عالمان سیاست است. هرچند این دوران بارها از زوایای مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته اما به واسطه فقر دسترسی پژوهشگران به منابع، کمتر توجهی به روزنامه‌های ۲۴ تا ۲۹ مرداد شده است. به سختی می‌توان از کودتای ۲۵ و ۲۸ مرداد سخن راند اما از روزنامه‌های آن روزها غافل شد. در این مقال کوشیده‌ایم هرچند کوتاه روزنامه‌های موافق و مخالف مصدق در این دو روز تاریخ ساز مورد بررسی قرار دهیم:
🔴تنش میان هواداران و مخالفان مصدق در ۲۴ مرداد ۱۳۳۲ قبل از کودتا اوج می‌گیرد. رفراندومِ انحلال مجلس با پیروزیِ قاطع مصدق همراه می‌شود، حزب توده از رفراندوم حمایت می‌کند و نیروهای مخالف دولت همچون آیت‌الله کاشانی، بقایی، مکی و دربار تمام قد در مقابل مصدق صف آرایی می‌کنند.
نشریه «شورش» که توسط «امیرمختار کریم‌پور شیرازی» منتشر می‌شود، از تندترین حامیان مصدق با شدیدترین حملات علیه مخالفان او در شماره ۲۴ مرداد خود که آخرین شماره آن هم هست، تیتر می‌زند: «جائیکه دزد، پاکدامن و خائن، وطن‌پرست است؟! دزدان هفت رنگ و خائنین نشاندار را در بین ملت جای نیست».
🔴در مهمترین تیتر صفحه دوم شورش نیز آورده است: «اگر مصدق بخواهد در مجازات و کوتاه کردن دست کودتاچیان بیگانه پرست بیش از این اغماض نماید، برای در هم کوبیدن این لانه‌های فساد شورش و قیام ملت قهرمان ما حتمی است».
🔴حال جای این سئوال باقیست که چرا کریم پورشیرازی در روزنامه شورش یک روز قبل از کودتا یعنی در ۲۴ مردادماه ۱۳۳۲ از کودتا سخن می‌راند؟ برای پاسخ به این سوال کافی است به ستون «تازه‌های شورش» نگاهی بیندازیم؛ در ابتدای این ستون و در ذیل تیتر «کشف توطئه کودتای جدید» آمده است: «اخبار موثق حاکیست که پس از آمدن شوارتسکف به تهران و ملاقات با شاه و آمدن اشرف پهلوی و نطق اخیر آیزنهاور، از طرف عده‌ای از فرماندهان نیرو و افسران در شهرستانها و مرکز با کمک جمعی از افراد خائن که با مقامات خارجی و درباری ارتباط نزدیک دارند توطئه کودتای نظامی در پایتخت و شهرستانها چیده شده است.» در بخش‌هایِ دیگری از این خبر آمده که شاه به کلاردشت رفته و زاهدی نیز دیداری با بهارمست داشته و در صدد کودتا هستند.
🔴روزنامه «شهباز» از جالبِ توجه‌ترین روزنامه‌های ۲۴ مرداد وابسته به حزب توده است که از عقیم ماندن کودتای شب قبل خبر می‌دهد و می‌نویسد: «کودتایی که قرار بود دیشب انجام گیرد عقیم ماند». از قرار معلوم گویا کودتای بامداد ۲۵ مرداد قرار بوده ۲۳ مرداد انجام شود و تاریخ فرمان انتصاب زاهدی نیز به همین دلیل ۲۲ یا ۲۳ مرداد ثبت می‌شود اما با بروز مشکلاتی که شهباز تا حدود بسیار درستی به آنها اشاره می‌کند نقشه یک روز به عقب می‌افتد.
🔴 هرچند شهباز از افشای کودتا خبر می‌دهد اما باز این نکته را ذکر می‌کند که کودتا به تاریخ دیگری موکول شده است. جالب است بدانیم که تقریبا نقشه کودتای ۲۵ مرداد با تمام جزییات در روزنامه شهباز ۲۴ مرداد چاپ شده و این شاید ناشی از حضور افسران حزب توده در رده‌هایِ بالایِ نظامی باشد. بنابراین به نظر می‌رسد روند کودتا کاملا قابل پیش‌بینی بوده است.
🔴روزنامه «باختر امروز» با مدیریت «حسین فاطمی» وزیر امور خارجه مصدق، نیز اخباری از وقوع کودتای غریب الوقوع منتشر می‌کند. باختر امروز تیتر اول روز ۲۴ مرداد خود را به درخواست مصدق از شاه برای صدور فرمان انتخابات دوره هجدهم مجلس اختصاص می‌دهد. پیام رادیویی مصدق در بخش دیگری از روزنامه در مورد انحلال مجلس منعکس می‌شود. باختر امروز نتیجه نهایی رفراندوم را در صفحه خود ۷ روزنامه چاپ می‌کند و در صفحه آخر نیز خبر محاکمه پنج نفر از عاملان قتل افشار طوس با حضور وکلای آنها به چاپ می‌رساند.
🔴روزنامه «اطلاعات» از دیگر روزنامه‌های چاپ ۲۴ مرداد است که تیتر اول خود را مانند باختر امروز به درخواست نخست‌وزیر از شاه برای صدور فرمان برگزاری انتخابات مجلس هجدهم اختصاص می‌دهد. از دیگر اخبار مهم اطلاعات سفر هیات شوروی به ایران برای حل اختلاف بین ایران و شوروی است.
🔴روزنامه «نیروی سوم» متعلق به «خلیل ملکی» در ۲۴ مرداد از دولت می‌خواهد تا نظارت بیشتری روی اعمال مجریان خود داشته باشد و معتقد است ضمن اتکا به نیروی زنان، حق رای نیز به زنان اختصاص داده شود. در سرمقاله نیروی سوم ضمن انتقاد از عملکرد مجلس هفدهم به دولت گوشزد شده که اشتباهات انتخابات مجلس قبل تکرار نشود و همچنان بر اهمیت حضور زنان در انتخابات تاکید می‌کند. بسیاری از اخبار نیروی سوم متعلق به اتفاقات و خواسته‌های کارگری است اما کاملا اختلاف نظر خود با حزب توده را کتمان نمی‌کند.
🔸ایران فردا
#کودتای_28مرداد1332
✅ #سیاست_شناسی
@politicology