مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
🔻مجازات اعدام از احکام موقت، موسمی و منسوخ دینی محسوب میشود🔻.. ✍محسن کدیور
🔻مجازات اعدام از احکام موقت، موسمی و منسوخ دینی محسوب میشود🔻
✍محسن کدیور
محسن کدیور، نویسنده، دینپژوه و استاد پژوهشی دانشگاه دوک آمریکا اما در پاسخ به پرسش ابتدایی زمانه، ضمن توضیح این نکته که «امکان عقلی» حذف مجازات اعدام از آموزههای اسلامی منتفی نیست، میگوید: «اما “امکان وقوعی” آن در چهارچوب “اجتهاد سنتی” بسیار بعید به نظر میرسد و در چارچوب مذکور در خوشبینانهترین حالت تنها میتوان اعمال مجازات اعدام را به شدت کاهش داد.»
«اما در رویکرد “اجتهاد در مبانی و اصول”، حقوق کیفری از دو ناحیه جرمشناسی در غالب موارد و تعیین کیفر مطلقا از جمله امور عرفی شمرده شده، به نهادهای مربوطه عرفی واگذار میشود. بنابراین امکان حذف مطلق مجازات، حذف مجازات اعدام و تبدیل آن به مجازاتهای اخف در بسیاری موارد، و به مجازات درجه یک (اشد مجازات در هر نظام حقوقی غیر از اعدام) در موارد معدودی ممکن است. مجازات اعدام از احکام موقت، موسمی و منسوخ دینی محسوب میشود.»
دکتر کدیور اما در پاسخ به پرسش دوم زمانه درباره قصاص و اعدام در متن مقدس، میگوید: «اعدام در اسلام سنتی تلازمی با قصاص ندارد. قصاص در قتل نفس عمد تنها گزینه مجازات نیست، گزینههای همعرض دیه (خونبها) و عفو (بخشش) نیز هست، در حالی که گزینه اخیر افضل گزینهها شمرده شده است.»
«در چهارچوب فقه سنتی اعدام منحصر به قتل نفس عمد نیست و حداقل برای ۱۰ جرم دیگر مجازات اعدام پیشبینی شده است، همانند سلب امنیت جامعه به شکل مسلحانه (که در زبان دینی از آن به محاربه و افساد فی الارض تعبیر میشود و معادل تروریست و گانگستر در فرهنگ معاصر است)، برخی جرائم جنسی (تجاوز به عنف، زنای با محارم، زنای محصنه، لواط، و مساحقه محصنه)، سبّ النبی، ادعای نبوت، سحر (اگر مسلمان باشد)، ارتداد مذکر، و تکرار جرائم منجر به حدّ شرعی برای بار سوم. واضح است که در اسلام سنتی حذف مجازات اعدام در قتل نفس عمد (قصاص) معادل حذف مجازات اعدام در حداقل ۱۰ مورد دیگر نیست و حذف مجازات اعدام در موارد مذکور در چارچوب اجتهاد سنتی بسیار مستبعد است.»
«بنا بر اجتهاد در مبانی و اصول در مورد قصاص، اولا تفسیر قشری “مماثلت بدنی جنایت و مجازات” نسخ شده، تفسیر “مماثلت در شدت تنبّه و بازدارندگی مجازات با جنایت” جایگزین آن میشود. ثانیا با توجه به “عنصر عمومی جرم” در قتل عمد اجرای حکم اعدام متوقف به اذن دادستان است و منحصر به “عنصر شخصی” (اراده اولیای دم) نیست.»
«در غیر قصاص، از برخی موارد یادشده (از قبیل ارتداد و همجنسگرائی) جرمزدایی شده، در دیگر موارد در صورت محرز بودن جرم، مجازات اعدام به مجازاتهای جایگزین تبدیل، و کلا تعیین مجازات در کلیه موارد، و جرمانگاری در غالب موارد به مراجع عرفی واگذار میشود. بنابراین در نهایت حکم مجازات اعدام از هیچ مرجع اسلامی صادر نخواهد شد.»
«از یک سو کلا مسیحیت “الهیات محور” از ابتدا با یهودیت “قانون محور” و اسلامی که “شریعت محور” تلقی شده متفاوت بوده است، لذا در مسیحیت دیانت از قانون از آغاز مجزا بوده است. به همین دلیل در متون انجیلی موارد اندکی به مجازات از جمله اعدام پرداخته شده است. مجازات اعدام در قرون وسطی متمرکز در تکفیر و بدعت بوده و منشأ خشونتهای شدیدی شده است. با سالبه به انتفاء موضوع شدن عناوینی از قبیل بدعت در غالب جوامع مسیحی در قرون اخیر، اعدام عملا از حیث دینی مدتهاست فاقد موضوع شده است. نظرسنجیهای مختلف علمی هم نشان میدهد که غالب مسیحیان معتقدند نظر حضرت عیسی مسیح مصلوب به اعدام منفی بوده است.»
«واتیکان چند دهه است این نکته را دریافته و خود را با افکار عمومی زمانه تطبیق میدهد، به خصوص که حذف مجازات اعدام هزینه دینی بسیار اندکی در الهیات کاتولیک معاصر دارد. پیامدهای سیاسی این اقدام هم به ارائه چهره نرمتری از کلیسای کاتولیک منجر میشود. با توجه به نکات فوق بسیار دشوار است حذف مجازات اعدام را به معنای رفرم دینی در مسیحیت کاتولیک تلقی کنیم، هر چند در مجموع نمیتوان منکر اهمیت نمادین دینی و پیامدهای عرفی و سیاسی فراوان آن شد. بحث درباره تبیینهای دینی اعلام شده از سوی واتیکان و مقایسه آن با ادامه ممنوعیت سقط جنین و طلاق در مسیحیت کاتولیک هم مجال دیگری میطلبد.»
🔰منبع: کانال روشنفکری دینی
@religionandsociety