دین و جامعه
دین و جامعه

مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشت‌های تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal

دین و جامعه
دین و جامعه
۱۲:۵۸ ۱۳۹۷/۱۲/۱۴

‍ ♦️ «الحرکات السریة فی الاسلام» نام کتابی از دکتر محمود اسماعیل (متولد۱۹۴۰ میلادی) آکادمیسین مصری در رشته تاریخ و تمدن اسلامی است
📝ترجمه و گزارش: جواد شریفی. 🔹وی در مدت چندین دهه، پروژه پژوهشی بزرگی به نام «سوسیولوجیا الفکر الاسلامی» (جامعه شناسی اندیشه اسلامی) را رهبری می‌کند و پژوهشگران بسیاری را حول این پروژه گرد آورده و با همین نام چندین جلد کتاب نیز منتشر کرده است. (در همین مجموعه چندجلدی «سوسیولوجیا الفکر الاسلامی» به جامعه شناسی فقه نیز پرداخته است.) این اثر مورد توجه مراکز پژوهشی استشراقی نیز قرار گرفته.. 🔸اما در کتاب «الحرکات السریة فی الاسلام» (جنبش‌های سری در اسلام) دکتر محمود اسماعیل به بررسی تاریخی چند جریان اسلامی مانند مرجئه، معتزله، قرامطه و … پرداخته است. با مطالعه کتاب روشن می‌شود که مؤلف در بررسی تاریخی خود، از جامعه شناسی مارکسیستی بهره بسیار برده است. به عنوان نمونه، وی در نوشتاری درباره قرامطه تحلیل‌های قابل ملاحظه‌ای دارد که چکیده‌ای از آن بدین قرار است.. 🔹محمود اسماعیل می‌نویسد: مورخان شیعه و سنی اتفاق نظر دارند که «قرامطه» فرقه‌ای اباحی‌گرا بودند و مناسک عبادی را واجب نمی‌دانستند و یا معتقد به حلول و تناسخ بودند. اما شواهد بسیاری خلاف این ادعا وجود دارد و بسیاری از قرامطه (چه از پیروان عا ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۲:۲۱ ۱۳۹۷/۱۲/۱۴

🔻فقیه حکومتی🔻.. ✍🏻حسن محدثی گیلوایی
🔻آن‌چه دوست ارج‌مند ما آقای حسام مظاهری عزیز نوشته است👆، توضیح ساده‌ای دارد و هیچ ربطی هم به هیچ قداستی ندارد؛ اگرچه به‌درستی گفتند که هاله‌ای از تقدس بدان بخشیده‌اند. فقه یکی از انواع معارف در معرفت دینی است که تقدس ندارد اما ساز و کار درونی خاص خود را دارد …🔹انتظار می‌رود که فقیه بر اساس همین ساز و کار درونی و مبانی تخصصی فتوا بدهد و فتوا تغییر دهد …🔸اما حالا در عصر جمهوری اسلامی فقهایی داریم که مطابق خواست حکومت فتوا می‌دهند. تعدادشان هم کم نیست …🔹به این نوع فقها می‌‌گوییم فقهای حکومتی و به این روند فقاهت هم می‌گوییم حکومتی شدن فقه …🔸تعداد فقهای حکومتی در عصر ما نیز زیاد است و روزی لازم است کسی در باب آنان کتابی بنویسد و آنان را هم به مردم زمان ما و هم به مردم اعصار بعد معرفی کند …🔹فقیه حکومتی پدیده‌ی بی‌سابقه‌ای نیست و در تاریخ اسلام -خواه در میان تشیع و خواه در میان تسنن- نمونه‌های فراوانی دارد …🔸حالا که فقه به‌لحاظ حضور اجتماعی در حال زوال است، حکومتی شدن فقه نیز این روند زوال را تسریع می‌کند …🔹من تعداد زیادی فقیه حکومتی می‌شناسم. احتمالا شما هم تعدادی از آن‌ها را می‌شناسید …🔸مقا ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۲۲:۰۲ ۱۳۹۷/۱۲/۱۳

🔻مکانیسم تولید و تغییر فتوا🔻
(به بهانه‌ی تغییر فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره‌ی شرایط امام‌جماعت) …✍ محسن حسام مظاهری …. 🔹یکی دو روز پیش، فیلم کوتاهی از یک نمازجماعت خانگی در فضای مجازی منتشر شد. آنچه این نمازجماعت را از فراوان نمونه‌های مشابهش که هرروزه اقامه می‌شود، متفاوت می‌کرد، امام‌جماعت آن بود: ‌ میرحسین موسوی.. 🔸انتشار این فیلم، بازتاب وسیعی در شبکه‌های اجتماعی پیدا کرد که کماکان ادامه دارد. جالب‌ترین واکنش‌ها متعلق به برخی کاربران «حزب‌اللهی» و مخالف میرحسین بود که اولا‌ نمازخواندن غلط پسری نوجوان در فیلم را نشانه‌ای از عدم تقید دینی نزدیکان میرحسین دانسته و آن را موضوع استهزا و هجو سیاسی جریان مخالف خود قرار دادند. ثانیا اقتدا به امام‌جماعتی که به‌دلیل کهولت یا بیماری در حالت نشسته سجده می‌‌گذارد را مغایر با فقه شیعی دانستند. در مقام پاسخ، برخی استفتایی از آیت‌الله مکارم شیرازی را نقل که در آن اقتدا به امامی با مشخصات مذکور «بلامانع» دانسته شده بود.. 🔹این ولی پایان ماجرا نبود. یک پرده جالب‌تر امروز رخ داد: در اتفاقی عجیب، متن فتوای مذکور، در پایگاه اینترنتی آقای مکارم تغییر کرد! ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۲۱:۰۱ ۱۳۹۷/۱۲/۱۲

🔻نقد مبانی فکری ماکس وبر در دین‌پژوهی🔻
(چکیده‌ی سخن‌رانی حسن محدثی گیلوایی در هم‌آیش خوانش انتقادی ماکس وبر) …🔹کلیدواژه: سکولاریزاسیون، تفکر دینی-اسطوره‌ای، اسطوره‌زدایی از دین، تکامل‌گرایی وصله‌پینه‌ای. 🔸ماکس وبر را در جامعه‌شناسی نمی‌توان در درون حوزه‌ی خاصی از قرار داد و مثلا گفت که او صرفا جامعه‌شناس دین است. در علوم انسانی نیز نمی‌توان او را محدود به رشته‌ی خاصی کرد. او هم‌زمان اقتصاددان، مورخ، حقوق‌دان، و جامعه‌شناس، و حتا فیلسوف فرهنگ بود؛ چندان‌که وقتی او را جامعه‌شناس خواندند، شگفت‌زده شد. به‌رغم این‌که وبر متفکری به غایت انتقادی‌اندیش بود، به‌نحو جدی قرن نوزدهمی می‌اندیشید و هم‌چون بسیاری دیگر از متفکران قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به چهار اصل فکری تکامل‌گرایی روشن‌گرانه، غرب‌مداری، الگوبودگی علوم طبیعی، و سکولار شدن جامعه و فرهنگ کم و بیش باور داشت.. 🔹 اما به‌تدریج و به‌طور تقریبی از نیمه‌ی قرن بیستم به بعد، در تمامی این اصول مسلم قرن نوزدهمی در علوم انسانی، تشکیک روا داشته شد. از جمله‌ی این تشکیکات زیر سؤال رفتن تز سکولاریزاسیون بود. وبر با بحث از افسون‌زدایی و باور به قرابت بین تفکر دینی و اسطوره‌ای پیش‌بینی م ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۹:۰۹ ۱۳۹۷/۱۲/۱۱

🔻 «سی سالگی یک نظریه» 🔻.. 🔹نشست هایی درباره نظریه عبدالکریم سروش: قبض و بسط تئوریک شریعت
🔸موضوع نشست چهارم: «مبنای هرمنوتیکی قبض و بسط تئوریک شریعت» …🔹با حضور. دکتر امیر مازیار. ▪️دوشنبه ۱۳ اسفندماه. ساعت ۱۷. 🔸خیابان انقلاب. خ وصال. کوچه نایبی. پلاک ۲۳. ⚫️ «ورود برای عموم آزاد و رایگان است» …♦️مبنای هرمنوتیکی نظریه قبض و بسط. ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۳:۲۰ ۱۳۹۷/۱۲/۱۱

🔻مسئله کودک همسری و خاموشی حوزه علمیه خواهران🔻.. (بخش دوم)
🔹به نظر می‌رسد حوزه‌های علمیه خواهران رسالت خود را از دیگر زنان جامعه جدا می‌داند و در پی چاره جویی برای دغدغه‌ها و مشکلات روز آنان نیست و اهداف منحصر به خود را دنبال می‌کند و از طرفی زنان دیگر طبقات هم از زنان حوزوی دوری می‌کنند. واقعیت تلخی است که دیواری سنگی، زنان حوزوی را از دیگر زنان جامعه متمایز و جدا می‌کند و هریک دغدغه‌ها، پیگیری‌ها، مسائل و مشکلات و دردهای خود را از دیگری جدا می‌داند. 🔸این ناهم پیمانی دو سویه نیازمند تعامل و گفتگو و مدارا است. مگر چیزی جز این است که همه ما برای وضعیت مطلوب زنان و بهتر شدن جامعه ایران و در نهایت کامیابی بشر تلاش می‌کنیم. مگر نه آنکه همگی ما زنان ایرانیم، از یک ملیت، یک کشور. اختلاف در مذهب و عقیده منجر به اختلاف در ملیت نمی‌شود. اما عجیب است که اختلاف در عقیده، سبک زندگی و پوشش ما را چند تکه و جدا از هم کرده است. همه ما داخل مرزهای یک کشور هستیم و چه دوست داشته باشیم یا دوست نداشته باشیم زندگی ما به یکدیگر وابسته است و کیفیت زندگی هر فرد از ما طعنه به تمام جامعه می‌زند. گریه، لبخند، شادی، غم، موفقیت، شکست، تلخی، رنج و خوشی همه ما به یکدیگر وابس ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۳:۱۶ ۱۳۹۷/۱۲/۱۱

🔻مسئله کودک همسری و خاموشی حوزه‌های علمیه خواهران🔻. (بخش اول)
✍🏻زهرا نجف زاده جمکرانی/ دانش آموخته جامعه الزهرا و کارشناسی ارشد فلسفه. 🔹چندی پیش در فضای مجازی خبری منتشر شد که مردی پنجاه ساله، رها، دختری یازده ساله را به عقد خود در آورده است، در حالی که هفتمین و کوچکترین فرزند این مرد سیزده سال دارد. با ورود دادستان ایلام به مسئله رها به بهزیستی منتقل شد و از آنجا که در وضعیت روحی نامناسب قرار داشت تحت نظر تیم روانشناسی بهزیستی قرار گرفت …🔸رسانه‌های مجازی، مسئله کودک همسری را پدیده می‌نامند، اما به کار بردن این واژه نادرست است، پدیده به امری نوظهور و بی مانند در گذشته می‌گویند در حالی که مسئله کودک همسری امری تاریخی در جوامع گوناگون از جمله ایران است. اما تنها تفاوت با گذشته بلوغ اخلاقی و فکری جامعه است که زشتی، سیاهی، خطرات، آسیب‌ها و خشونت نهفته در این امر را درک کرده است و علاوه بر آن گسترش فضای مجازی سبب شده تا بی اخلاقی‌ها و خشونت‌های جامعه آسان‌تر از گذشته به گوش همگان برسد …🔹پیمان زناشویی نیازمند خودآگاهی و بلوغ عقلی، جسمی، جنسی و اجتماعی است، نمی‌توان ادعا کرد دختران زیر سیزده سال به بلوغ فکری رسیده‌اند و آمادگی پذیرش نقش همسری و مادری را ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۲۲:۴۷ ۱۳۹۷/۱۲/۱۰

🔻طلبه‌های سرباز! 🔻.. ✍ مهراب صادق‌نیا
🔹 فرم پرسش‌نامه‌ی پذیرش طلبه‌های سطح چهار (دکتری) را بررسی می‌کردم. تقریبا همه‌ی داوطلب‌ها در پاسخ به این پرسش که «انگیزه‌ی شما از تحصیل در سطح چهار چیست» نوشته بودند «سربازی امام زمان عج.». 🔸 مفهوم‌سازی تحصیل در حوزه‌های علمیه به سربازی برای امام زمان عج و طلبه‌ها به سربازان آن امام، یک استعاره‌ی شناختی است که جهان را میدان جنگ و حوزه را پادگان و طلبه‌ها را رزم‌جو معرفی می‌کند. گویی طلبه‌ها رزمندگانی هستند در جهانی که با آن دشمن‌اند. چندان روشن نیست که این استعاره از چه زمانی وارد ادبیات حوزه‌های علمیه و جامعه‌ی دینی شده است. اولین بار که من این واژه را شنیدم طلبه‌ی نوپای مدرسه‌ی حقانی بودم که البته خیلی به دهانم مزه داد و شیرین‌کامم کرد. آن شب مداح مراسم دعای توسل گفت شما سربازان امام زمان هستید و خدا دعایتان را مستجاب می‌کند. بعد از آن تا سال‌ها فکر می‌کردم آن‌چه من را از دیگران جدا می‌کند همین هویت سربازی است …🔹 بی‌گمان این نظام شناختی و درک از طلبگی تا اندازه‌ی زیادی بر کیفیت و روی‌کرد آموزش در حوزه‌های علمیه، سلوک طلبه‌ها و نیز مواجهه‌ی آنان با دنیای پیرامون‌شان اثرگذار است. من ن ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۴:۴۶ ۱۳۹۷/۱۲/۰۹

🔻چهل سال حکومت و دین …🔻.. ✍کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث. فعال و پژوهشگر حوزه دین، فرهنگ و اندیشه
➊ هیچ اندیشه‌ی روشنی در مقام تایید یک نظام طاغوتی بر نمی‌آید. مسئله فقط جلوس یک شاه تاجدار یا رهبر معمم در راس حکومت نیست. مسئله اصلی، نظام سیاسی حاکم بر کشور است. انقلاب ۵۷ در ایران صرفا دگرگونی و تغییر نظام سلطنتی به یک جمهوری بود که می‌خواست مبتنی بر اسلام باشد. ➋ معتقدم دین، تنها نسخه شفابخش بشریت است که حکمرانی فقط بخشی از نظام یکپارچه و دقیق آن است، همانطور که فقه و شریعت جزئی از کلیت دین است. اثربخشی دین البته لوازمی دارد که بدون آن‌ها حکمرانی اسلامی یک اسم بی معنا، یک نسخه بی اثر و یک پارادوکس ویرانگر است. ➌ لازمه تحقق نظام دینی باور عمیق به جامعیت و فراگیری دین است. آن که دین را محدود به قلب و جان و جهان باقی و نهادی در عرض نهادهای دیگر می‌انگارد و نهادهای دیگر را فارغ از دین می‌پندارد باید ابتدا معنای دین و قانون خدا را باز تعریف کند. پیام آوری که هیچ پیامی از خدا برای امروز بشر نیاورده و در تربیت و اقتصاد و معیشت و اجتماع و قضا هیچ برنامه‌ای جز توصیه‌های اخلاقی ندارد چگونه می‌تواند سعادت بشر را در جهان دیگر تضمین کند؟! ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۱:۳۸ ۱۳۹۷/۱۲/۰۹

🔻باب اجتهاد برای بانوان باز است و اجتهاد آنان در مسائل مربوط به بانوان قطعا اثرگذار است🔻
♦️دروس بانوان طلبه براساس نیاز تنظیم و قسمت‌های بیع و خیارات حذف شود. 🎙گفتگوی مریم وفادار گروه فقه جامعه المصطفی …🔹نیاز به اجتهاد بانوان بیش ‌از پیش احساس می‌شود. آنچه مسلم است اینکه فقه شیعی در کسب علم تفاوتی میان زن و مرد قائل نشده است. از طرفی باب اجتهاد باز است و بانوان می‌توانند تا مرحله اجتهاد پیش بروند. به نظر من، اجتهاد آنان خصوصا در مسائل مربوط به بانوان قطعا اثرگذار است …🔸شرایط کسب اجتهاد برای بانوان بسیار سخت است و تمهیداتی که بانوان بتوانند از دروس خارج بهره‌مند شوند بسیار کم مهیا شده است، درحالی‌که با پیچیدگی مسائل زنان نیاز به اجتهاد بانوان بیشتر احساس می‌شود …🔹نیاز است که علوم حوزوی در زیر شاخصه‌های خود خصوصا رشته‌های خاص بانوان ازجمله فقه زنان و فقه نظام خانواده و همچنین تبلیغ در حوزه بانوان ورود پیدا کنند.. 🔸ضروری است سرفصل‌های دروس خواهران با توجه به نیازهای آنان تنظیم گردد و از مباحث غیرضروری پرهیز شود تا برداشت و بهره‌وری از آن علوم بیشتر گشته و پاسخگوی نیاز بانوان به‌طور گسترده باشد. این با تأکید مقام معظم رهبری در گسترش فقه اجتماعی و فقه نظام ضرورت بیشتری می‌یابد؛ ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۱:۳۳ ۱۳۹۷/۱۲/۰۹

🔻پیامدهای بوروکراتیزه‌شدن حوزه🔻. برش‌هایی از متن:
🔵مهدی سلیمانیه:. بعید می‌دانم حوزه علمیه قم در حال حاضر زعیم واحدی داشته باشد، وقتی از زعیم حرف می‌زنید من به بروجردی، حائری و … فکر می‌کنم، آقای مکارم شیرازی در حال حاضر زعیم حوزه نیست، الان دوره تکثر است. باید بر سر آن بحث کرد. البته شاید یک میزان نسبی از اجماع بر روی اشخاصی به وجود آمده باشد که این خود ایده‌ای دیگر و قابل پیگیری است. حتی تیپ سنتی حوزه هم که تحت تأثیر این بوروکراسی نیست، خیلی‌هایشان مکانیزم‌هایی مثل واریز پول به کارت، حضور و غیاب و. را پذیرفته‌اند. من صدای بخش سنتی حوزه نیستم که گمان کنید از موضع آن‌ها صحبت می‌کنم. من از موضع جامعه‌شناسی صحبت می‌کنم، همان طور که در بررسی مداخلات معمارانه در عتبات عالیات، مسئولان ستاد بازسازی به من می‌گفتند «خود مسئولان عراقی‌ها راضی هستند! شما چرا کاسه داغ‌تر از آش می‌شوید؟»، بله من کاسه داغ‌تر از آش هستم و باید نقد کنم. ...
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۸:۳۱ ۱۳۹۷/۱۲/۰۸

🔻مطالعه اربعین به مثابه یک حوزه،. ظرفیتها و انتظارات🔻.. 🎙دکتر سید مجید امامی و محمد هادی گرامی
🔹لطفا در صورت تمایل برای شرکت در این نشست، مشخصات (نام و نام خانوادگی و میزان تحصیلات) خود را به آی‌دی shiiculture۱@ در پیام‌رسان‌های تلگرام و بله یا به شماره ۰۹۰۱۵۵۷۵۹۹۸ ارسال کنید …
  • گزارش تخلف
دین و جامعه
دین و جامعه
۱۸:۲۲ ۱۳۹۷/۱۲/۰۸

♦️برخی حوزویان نمی‌خواهند تغییرات جامعه را بپذیرند/ طلاب را درگیر رسائل و مکاسب کردیم و از مسائل جدید غافل ماندیم
🗞گفتگوی شبکه اجتهاد با خانم دکتر مریم احمدی، استاد حوزه و دانشگاه:. 🔹کارهایی که انجام می‌شود در مقابل آن تهاجمی که از خارج صورت می‌گیرد و در داخل عده‌ای آن را ساپورت می‌کنند نقطه‌ای در برابر یک دریاست …🔸کارهای بسیاری می‌توانیم انجام دهیم اما متأسفانه قدمی برداشته نمی‌شود. یکی از علت‌های آن، این است که طلاب را در زمان تحصیل درگیر رسائل و مکاسب می‌کنیم …🔹متأسفانه دروسی که وجود دارد تنها اختصاص به حوزه دارد و در آن نیازهای جامعه بسیار کمرنگ است درحالی‌که حوزه‌های علمیه نه ‌تنها نیازهای امروز بلکه نیازهای آینده را نیز باید مدنظر داشته باشد و اگر این روند ادامه پیدا کند فاصله آن‌ها با جامعه بیشتر می‌شود …ادامه مطلب👇. ...
  • گزارش تخلف
گزارش این نوشته