مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشت‌های تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal


♦️ «کوم میلا»، مراسم مذهبی هندوها برای شست و شو در رود گنگ هر چند سال یک بار انجام می‌شود

امسال یکی از آن سالهاست و زائران دسته دسته به سوی منطقه آلله آباد در کنار رود گنگ در حال حرکت هستند. پیش بینی می‌شود امسال صدوبیست میلیون زائر، خود را برای پاکی از گناهان در رود گنگ شست و شو دهند …🔰یادداشتهای یک دلشده‌ی ولشده. ...
  • گزارش تخلف

🔻ازدواج با کودکان مشروع نیست! 🔻

🗞 آیت الله اسدالله بیات زنجانی، از فقهای مقیم قم؛ که چند سال پیش با یک فتوای جنجالی دربار آشامیدن آب توسط روزه داران، شهرت بسیار زیادی یافت: … 🔸در موضوع کودک همسری، ازدواج با کودکان امر ناعادلانه است و چون ناعادلانه است مشروع نیست …🔹موضوعاتی در طول تاریخ بوده ولی افراد اهل فن با مراجعه به متون می‌توانند ببینند که چنین موضوعاتی جنبه عمومی نداشته و «فقط در موارد ضرورت بوده است» پس ضرورت‌ها مبنای حکم شرعی و عادی و متعارف نیستند بعنوان مثال در ضرورت حتی می‌شود گوشت میته هم خورد ولی آیا می‌توان به این واسطه حکم داد که خوردن گوشت میته حلال است؟. 🔸ما هیچ شخص یا نهاد فرا قانونی نداریم حتی پیامبر اسلام هم بالاتر از قانون اسلام نبوده‌اند مثلا خبرگان این حق را دارد که رهبری را انتخاب کند و بر کار وی نظارت کرده و دلیل این مسئله حقی است که قانون اساسی به این نهاد داده است …🔰منبع: شبکه اجتهاد. ...
  • گزارش تخلف

👆👆👆

به نظر می‌رسد که ایراد سید فاضل میلانی به سید فضل‌الله خدشه‌ای جدی است، چراکه اگر قرار باشد روایات تاریخی را با عقلانیت فردی و امروزی بسنجیم، نباید یک بام و دو هوا رفتار کنیم و در نتیجه مجبوریم بخش مهمی از میراث فرهنگی خود را کنار بگذاریم. تا زمانی که منتقدان ضرب و جرح و شهادت دختر پیامبر (س) استدلال‌های مشخص خود در تضعیف روایات را عرضه نکنند این جدال، بی‌ثمر و تفرقه‌افکن خواهد ماند، چرا که با روش استدلال آنها می‌شود حتی در فاجعه عاشورا و بسیاری از فجایع قطعی تاریخی نیز خدشه نمود. اینجاست که می‌توان منطق عاشورایی کردن فاطمیه را درک کرد …🔰منبع: کانال نو اندیشی دینی کیان. ...
  • گزارش تخلف

🔻فاطمیه چرا عاشورایی شد؟ 🔻

راوی دینی: سال ۱۳۷۹ بود که زمزمه سخنرانی مرحوم آیت‌الله سید محمدحسین فضل‌الله در قم غوغایی به‌پا کرد. روحانی برجسته ضداسرائیلی لبنان در خطبه نماز جمعه‌اش در بیروت با لحن طعنه‌آمیزی امکان عقلی «ضرب و جرح» و «شهادت» را درباره حضرت فاطمه زهرا (س) این‌گونه زیر سؤال برده بود:. «مردم از شخصیت حضرت زهرا (س) غافل شده و به مسأله شکستن پهلو مشغول شده‌اند. این چیزی است که در عقل ما نمی‌گنجد. برخی از مردم می‌گویند سید به شکسته شدن پهلو ی زهرا اعتقاد ندارد و این از اصول دین است. بیاید کمی فکر کنیم. اگر به حضرت زهرا حمله کردند، نقش امام علی چه بود؟ امام علی ترسو بوده؟! شما همگی ازدواج کردید، اگر بر فرض کسی به همسرتان حمله کرد تا او را بکشد یا آسیب برساند سر جایت می‌نشینی و می‌گویی «لاحول ولا قوة الا بالله العلی العظیم»؟! ...
  • گزارش تخلف

🔻مصونیتی که برخاسته از نسبت باشد نه با منطق قرآن و نه نهج البلاغه و نه آموزه‌های اهل بیت (ع) سازگار نیست

🔻. 🗞 به گزارش خبرنگار شفقنا، حجت الاسلام والمسلمین سروش محلاتی در عزاداری فاطمیه اظهار داشت: مسئله حضرت فاطمه زهرا (س) از نظر بسیاری از شیعیان مسئله دختر پیامبر است یعنی همه فضائل این بانوی بزرگوار تحت الشعاع این موضوع است که رسول اکرم دارای دختری ست و به خصوص این دختر بعد از وفات پیامبر (ص) عمر کوتاهی دارد و در این مدت کوتاه مورد رنج‌ها ومصیبت هایی قرار می‌گیرد و در نهایت در اثر همان رنجها از دنیا می‌رود …🔹او بیان کرد: آیا واقعا مسئله حضرت زهرا خلاصه می‌شود در این فضیلت که او دختر پیامبر است؟ اساسا نسب اینکه انسان فرزند کیست؟ پدر و مادر او چه کسی است؟ چه مقدار به عنوان یک فضیلت برای انسان می‌تواند مطرح باشد؟. 🔸استاد حوزه علمیه قم گفت: به لحاظ دینی این سوال قابل طرح است که در پیشگاه الهی خداوند برای نسب‌ها و پیوندهای خونی چه مقدار ارزش قائل است؟. 🔹او ابراز داشت: در مراجعه به قرآن که متقن‌ترین و معتبرترین سند بر معارف اسلامی است یکی از نکاتی که مکرر دیده می‌شود تکیه بر عمل است و اینکه هیچ چیز دیگری جای عمل را نمی‌گیرد وهرکسی به هر شان ومقامی می‌رسد در اثر سعی وتلاش و عمل خود اوست …🔸سروش ...
  • گزارش تخلف

🔻دوگانه امام- امام 🔻.. ✍🏻غلامرضا جهانفر

در سفر اخیری که به شهر مقدس قم داشتم (بهمن ۹۷)، موضوع جالبی نظرم را جلب کرد و با کنار هم قرار دادن آن با چند مطلب دیگری که اخیرا کسب کرده بودم و فکرم را به خود مشغول کرده بود به یک ایده دست پیدا کردم. دکتر بیژن عبدالکریمی، که چندی است از خرمن دانشش خوشه می‌چینم، در اثر اخیرشان (آینده روحانیت و جهان معاصر، نشر نقد فرهنگ، ۱۳۹۷)، امام موسی صدر را الگویی برای روحانیت معاصر پیشنهاد می‌کنند و دلایل این پیشنهاد را تبیین می‌نمایند. قبلا هم جناب دکتر محمود سریع القلم، شخصیت امام موسی صدر را، شخصیتی فراتر از زمان معرفی کرده و وی را الگو مناسبی تشخیص داده بودند. و از همه مهم‌تر، موسسه تحقیقاتی امام موسی صدر حدود دو سالی است که به احیا آثار این بزرگ مرد خطه لبنان پرداخته است و در مجتمع ناشران شهر قم یک واحد تجاری را اختصاص به عرضه آن آثار داده است. (با توجه به اینکه چنین کاری برای ناشرین تازه کار کمی ریسک محسوب می‌شود). اما آن نکته، نامگذاری یکی از خیابان‌های مهم شهر، به اسم امام موسی صدر بود. یکی از ورودی‌های مهم به مرکز شهر قم خیابان «خاکفرج» است که چند سالی است به امام موسی صدر تغییر نام یافته ...
  • گزارش تخلف

🔻انقلاب ۵۷ و مسئله زن🔻.. ✍️ صدیقه وسمقی

زن در فقه اسلامی و به تبع آن در حکومت دینی و اندیشه‌ی روحانیت یک «مسئله» است، زیرا جنسیت در فقه یک عامل تغییردهنده است. باید افزود که جنسیت تنها عامل تغییردهنده نیست، بلکه بردگی و اختلاف دین نیز از عوامل تغییردهنده‌ی احکام محسوب می‌شوند؛ اما زن ویژگی‌هایی دارد که در فقه به یک مسئله تبدیل می‌شود …زن در زندگی مردان نقش مهمی ایفا می‌کند و از منظر فقه اسلامی وسیله‌ی تمتع جنسی مرد است. غلبه‌ی این نگاه بر اندیشه‌ی سنتی تا بدانجاست که حتی برخی گمان کرده‌اند که زن فقط برای بهره مندی جنسی مرد آفریده شده است. نیاز جنسی مرد به زن از یک سو و باور کردن این ادعای نادرست از دیگر سو، دیدگاه خاصی را نسبت به زن رقم زده و حساسیت زیادی را نسبت به او برانگیخته است. در نتیجه‌ی چنین دیدگاهی است که تلاش شده استقلال زن به رسمیت شناخته نشود و و وابستگی زن به مرد و کنترل مرد بر او حفظ شود. وضع برخی قوانین درباره‌ی زن که هیچ منشأ قرآنی ندارد و گاه حتی مخالف قرآن است، در چارچوب چنین دیدگاهی توجیه می‌شود. اجازه گرفتن زن از شوهر برای خروج از خانه (۱) یکی از قوانین مهم و پایه‌ای فقه است که زیربنای بسیاری از قوانین و ...
  • گزارش تخلف

🔻 نظریه «دین در خدمت انسان» 🔻.. ✍🏻 مهدی فیرزوان، مدیرعامل شهر کتاب

🔹می گویند هر کتاب تجربۀ نویسندۀ آن است و تعداد عناوینی که می‌خوانی تجربۀ انسان‌های گوناگون را از آن خود می‌کنی. بدین سبب کتاب گران‌ترین سرمایۀ آدمی است؛ چون سرمایۀ عمر دیگری است. برخی کتاب‌ها را صاحبان تجربه، خود با قلم خود می‌نویسند که اکثر کتاب‌ها اینگونه هستند. اما برخی تجربیات را دیگران می‌نویسند؛ تجربۀ برخی انسان‌های بزرگ را نه یک نویسنده و نه مجموعه‌ای از نویسندگان، که تاریخ می‌نویسد. از آن جمله تجربۀ زندگی امام موسی صدر است که گروهی از تاریخ نویسان جمع آوری و نوشته‌اند و به نام گام به گام با امام منتشر کرده‌اند. شاید هم به سبب ارزش محتوایی کم نظیر مجموعۀ دوازده جلدی گام به گام با امام است که آن را هیئت داوران کتاب سال شایستۀ تجلیل کرده است …🔸گام به گام با امام که از میان حدود بیست سال اوراق و تاریخ منطقه یعنی از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۷۸ جمع آوری شده است، مجموعۀ تجربۀ مدیریتی امام صدر را در شئونات مختلف زندگی منعکس می‌کند. تجربه‌ای که در مجموع موفق و راه گشاست.. 🔹مجموعۀ گام به گام با امام دلایل اعتقاد تئوریک و انضباط عملی امام به کرامت انسان را پیش از دین و طبقه و فرهنگ و رنگ انسان تبیین ...
  • گزارش تخلف

🔻محبوبیت روحانیت پیش از انقلاب، حباب بود! /مشکل مردم، عدم پذیرش اشتباهات توسط روحانیت است🔻

📰گفتگوی شبکه اجتهاد با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد شیخ‌الاسلامی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی تهران؛ در خصوص حضور روحانیون در مناصب سیاسی و فرهنگی:. 🔸ورود دین به فضای سیاست به عنوان وظیفه شرعی است و بقیه نگاه‌ها به حکومت دینی، درحقیقت، نگاه‌هایی تقلیلی است …🔹مردم یک‌چیزی را دوست دارند و آن اقرار به اشتباه است، آن چیزی که باعث تنزل می‌شود این است که روحانیت حاضر به اقرار اشتباه خود نباشد.. 🔸اگر از کاندیدی حمایت کردیم که بعدا متوجه شدیم حمایت از وی اشتباه بوده است باید به مردم بگوییم که اشتباه کردیم و ما معصوم نیستیم. اگر روحانیت پای این اشتباه می‌ایستاد مردم بیشتر دوستش می‌داشتند …🔹پس از انقلاب، نگاه مردم به صنف روحانیت، واقعی شد …ادامه مطلب👇. ...
  • گزارش تخلف

‍ 🔻معرفی کتاب مناسک گذار در اسلام 🔻.. ✍🏻گزارش از جواد شریفی

🔹مناسک گذار (آیین‌های گذار) اصطلاحی است در دانش مردم شناسی. منظور از این اصطلاح توصیف آداب و رسومی است که در دوران حساس زندگی هر فرد همچون زایش، بلوغ، پیوستن به گروه تازه، زناشویی و … برای وی برگزار می‌شود. آیین‌های پاگشایی هم‌چون غسل تعمید یا حتی جشن فارغ التحصیلی از دانشگاه نیز از جمله مناسک گذار هستند …🔸طقوس العبور فی الاسلام، نام کتابی از دکتر عبد الرحیم بوهاها _استاد و پژوهشگری از دانشگاه تونس_ است که در ۲۰۰۹ توسط دار الانتشار العربی منتشر شد. استاد بزرگ عبدالمجید شرفی نیز بر این کتاب مقدمه نوشته است. «طقوس العبور» معادل عربی اصطلاح «مناسک گذار» می‌باشد. ۶ فصل این کتاب به ترتیب دربرگیرنده این مباحث است: آیین‌های تولد، آیین‌های ختنه، آیین‌های بلوغ، آیین‌های ازدواج، آیین‌های مرگ، اثرات و کارکردهای آیین‌های گذار.. 🔹هدف دکتر بوهاها از تالیف این کتاب بنا به گفته خودش این است که:.. 🔸از دیگر نقاط قوت عبدالرحیم بوهاها در این کتاب، افزون بر تحلیل مردم شناختی از مناسک و آیین‌ها، بررسی فقهی این آیین‌ها به صورت مقارنه‌ای و بینا مذهبی است. وی ذیل هر موضوع نظرات مذاهب گوناگون فقهی را گزارش و تح ...
  • گزارش تخلف

‍. 🔻آری؛ این‌چنین بود برادر🔻.. ✍🏻 رضا بابایی

🔸تاریخ انقلاب اسلامی، از جهتی شبیه تاریخ اسلام است. در هر دو، فقه و صورت‌گرایی بر دیگر برنامه‌ها و آرمان‌ها غلبه کرد. اسلام با شعارهایی بسیار ساده و عرفی شروع شد. پیامبر اسلام (ص) از مردم مکه جز این نمی‌خواست که به یکتایی خدا گواهی دهند: قولوا لااله الاالله تفلحوا. در پیمانی که با مردم یثرب در عقبۀ اول بست، هیچ نشانی از احکام فقهی نیست. درخواست پیامبر (ص) از اهل یثرب، اموری ساده مانند بیزاری از شرک و اطاعت از وی و ترک فرزند‌کشی و دزدی و بهتان بود. حتی از آنان نخواست که به رسالت و مقام پیامبری او گردن گذارند. اما آنچه پس از ایشان رخ داد، فراموشی آرمان‌ها و جایگزینی احکام جزئی فرعی بود؛ چنانکه هنوز وقتی کسی می‌گوید ما می‌خواهیم اسلام را اجرا کنیم، ذهن‌ها بیشتر به سوی اموری همچون حجاب و عمل به احکام قصاص و جزا و نهادسازی و مناسک دینی می‌رود. این سرنوشت، علل جامعه‌شناختی دارد، نه معرفتی. ...
  • گزارش تخلف

🔻تحلیل فقهی کارکردهای پول‌های رمزنگاری شده🔻.. ♦️در شماره جدید فصلنامه «اقتصاد اسلامی»:

🔹این فصلنامه حاوی ۹ مقاله شامل «بررسی امکان‌پذیری تمایز اقتصاد اسلامی اثباتی و هنجاری» به قلم محمدجواد توکلی، «نقدی بر دستورکار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار» نوشته ناصر جهانیان، «ارائه شاخص‌های الگوی مطلوب اشتغال بانوان بر اساس تجربه صدر اسلام» نوشته وحید‌ مقدم و فهیمه مومنی‌راد، «تحلیل مسئولیت بانک‌ها در قبال مشتریان؛ موانع و راهکارها» به قلم سیدمصطفی محقق‌داماد و یاسر مرادی و «ماهیت حقوقی اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی در بانکداری اسلامی» نوشته حسین میثمی است … «ارائه شاخص ترکیبی ارزیابی بانکداری ‌اسلامی: مطالعه موردی بانک‌های ایران» نوشته نادر حکیمی‌پور، «بررسی اوراق وکالت دولتی مالزی و ارائه الگویی بومی برای اقتصاد ایران» به قلم وهاب قلیچ «تحلیل فقهی کارکردهای پول‌های رمزنگاری شده (مورد مطالعه بیت کوین)» نوشته علیرضا نواب‌پور، احمد‌علی یوسفی و محمد طالبی و «اهداف نهایی سیاست‌های پولی و طراحی تابع هدف مقام پولی؛ رهیافت اقتصاد اسلامی» به قلم موسی شهبازی‌غیاثی، محمد‌نقی نظر‌پور و سعید فراهانی‌فرد، دیگر مقالات این شماره هستند …🔰منبع: شبکه اجتهاد. ...
  • گزارش تخلف

🔻ناکارآمدی مسوولین روحانی، بسیار کمتر از غیرروحانیون بوده است/ تعیین مصداقی کاندیدای اصلح توسط مراجع، به صلاح نیست🔻

📰 گفتگوی شبکه اجتهاد با حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سید محمدرضا امام، مدیر مدرسه قائم چیذر تهران؛ حضور روحانیون در مناصب مختلف سیاسی و فرهنگی:. 🔹نمی‌توان گفت که روحانی هیچ گناهی نمی‌کند و در بین روحانیون انسان خلاف‌کار نداریم. این حرف خلاف واقع و کذب است. اینکه گفته شود در جامعه روحانیت آدم خلاف‌کار نداریم، درست نیست. اتفاقا اگر خلافکاری در بین روحانیت پیدا شد، چه‌بسا از غیرروحانی، خلافش خطرناک‌تر باشد …🔸تعیین مصداق توسط مرجع تقلید، صلاح نیست؛ اما نسبت به افراد معمولی درجایی که احساس می‌کنند که سیاست‌بازی به معنای باطل آن نخواهد شد، وظیفه شرعی دارند که مطرح کنند.. 🔹ما اگر بخواهیم نسبت خلاف‌کارهای روحانیت را که کارهای اجرایی و اداری و پست‌هایی را اشغال کرده‌اند، با افراد غیرروحانی، مقایسه کنیم، می‌بینیم که خلاف روحانیون به‌مراتب کمتر است. البته کسانی که روحانی هستند و خلاف می‌کنند را باید به اشد مجازات، تنبیه کنند …ادامه گفتگو 👇. ...
  • گزارش تخلف

🔻وضعیت «فقه انقلاب» در چهل سالگی🔻. ✍🏻 محمد سروش محلاتی

🔸فقه انقلاب بمعنی فقه معطوف به تحولات انقلابی و فقه نظریه پردازی برای ارمانهای انقلاب و فقه ارائه الگو برای جامعه انقلابی، دو دوره متفاوت داشته و دارد. در دوره نخست که دهه اول جمهوری اسلامی بود این فقه دست برتر داشت و بخصوص باتکای نظرات پیشرو حضرت امام و مبانی ایشان در باره نقش زمان و مکان در اجتهاد، رو به رشد بود. نظریاتی که راه حضور اجتماعی زنان را باز میکرد، مشارکت سیاسی مردم را به رسمیت میشناخت، نگاهی روشن به مقوله هنروموسیقی داشت، معضلات قانونگزاری در چارچوب شرع را با توجه به مصلحت قابل حل میدانست و …. همین روند فزاینده بود که دیدگاههای فقهی دیگر -- مثل اراء فقهی حضرات ایات خویی و خونساری-- را به حاشیه می‌راند. 🔹ولی در دهه‌های بعد، این فقه رو به نزول گذاشت. زیرا فقه انقلاب در دوره جدید خود به ارائه نظراتی پرداخت که در مقایسه با دیدگاه رقیب نمیتواند جایگاه گذشته خود را حفظ کند. اگر آراء فقهی دو چهره برجسته نظام حضرات ایات یزدی و مومن را نمونه‌ای از فقه انقلاب در دوره اخیر تلقی کنیم و ان را با اراء فقهای جریان دیگر مقایسه کنیم بروشنی در مییابیم که «ولایت» در کانون اختلاف نظرها قرار ...
  • گزارش تخلف

🔻از حسینیه تا خیابان🔻.. ✍🏻 مهراب صادق نیا

🔹 دیشب از کلاس که بیرون آمدم، صف طولانی مردم برای گرفتن نذری توجه‌م را جلب کرد. روبروی جایی که تدریس می‌کنم، کنار خیابان چند سالی است که در روز‌های موسوم به «ایام فاطمیه‌ی دوم» نذری درست کرده و بین مردم پخش می‌کنند. بخش زیادی از پیاده‌رو با چوب‌های بزرگ و کنده‌های خشک گرفته شده است و آشپزها از آن‌ها برای درست کردن آتش استفاده می‌کنند. در حاشیه‌ی خیابان نیز با داربست‌های فلزی، راه‌روهایی درست شده است که مسیر صف‌کشیدن مردم به سوی محل پخش غذا را نشان می‌دهد. عصرها همانجا گوسفندی سر می‌برند و جلوی چشم مردم سلاخی‌اش می‌کنند تا معلوم شود که گوشت نذری تازه است. صدای نوحه‌خوانی حاج محمود کریمی بلند است و دود سوختن هیزم‌ها از دور پیدا. نمی‌دانم چند سال است که این نمایش‌گاه به راه افتاده است، ولی این را می‌دانم که نوپاست و هر سال بخش بیش‌تری از خیابان و پیاده رو را اشغال می‌کند. در حقیقت فضای عمومی شهری هر ساله، به فضای مذهبی هیئت و عزاداری تبدیل می‌شود. بعد از نماز مغرب و عشا که کار تقسیم غذا آغاز می‌شود، صف‌ها فشرده‌تر می‌شوند و اصرار و التماس مردم برای گرفتن غذای نذری بیش‌تر. ...
  • گزارش تخلف

♦️فرهنگ، نژاد و زبان در روایت قرآن چگونه پردازش شده است؟

‌ در سوره‌های گوناگون قرآن بحث از زبان و فرهنگ و رنگ و نژاد ذیل مفهوم «لتعارفوا» مفهومینه شده است و تمایزات و تفاوتها به عنوان «آیات» (نشانه‌های درک و راه‌های رسیدن به الوهیت) معرفی شده‌اند. حال اگر فهم قرآنی از تفاوتهای زبانی و تمایزات فرهنگی در تمدن اسلامی بر چنین جهانبینی استوار است، آنگاه ضدیت با آموزش زبان‌های غیر فارسی و رشد ادبیات غیر فارسی در ایران مبتنی بر چه نگاهی است؟ در این نشست از منظر الهیات اجتماعی به این بحوث خواهیم پرداخت …👁‍🗨 سید جواد میری. 🔰منبع: کانال سید جواد میری. ...
  • گزارش تخلف