دین و جامعه مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal دین و جامعه ۱۲:۵۳ ۱۳۹۸/۰۸/۱۰ ️حجاب واجب شرعی است اما اجباری نیست …آیتالله سیدعباس قائممقامی امام جمعه سابق مرکز اسلامی هامبورگ. روحانیت باید بپذیرد که وقتی ادعا میکند لباسش لباس پیامبر است، یعنی معیارش را یک معیار کامل قرار داده و همین را بهمثابه معیار نقد دست مردم میدهد. کسی که غنیمت میبرد باید غرامت هم بپردازد. شما وقتی که این لباس را منتسب به انسان کامل میکنید، تلویحا این را به مخاطبتان گفتهاید که معیار نقدتان هم باید کامل باشد و من را با آن کامل باید بسنجید …اگر روحانیت در حکومت وارد شود و تبدیل به سخنگوی قدرت گردد و از وجه آمریت با مردم سخن بگوید، بدون تردید اولین اتفاقی که میافتد، این است که بین موجودیت فعلی خودش با گذشته تاریخیاش انقطاع حاصل میشود. این همان خطری است که امروز روحانیت را تهدید میکند …قدرت هرگز مقدس نیست. قدرت باید تحت تدبیر و مهارشده باشد، میتواند تحت تاثیر امر مقدس قرار بگیرد اما هرگز نمیتواند خودش مقدس باشد …مشکل از برخی حواشی قدرت است. حواشی قدرت برای این که به خودشان اعتبار ببخشند، ناگزیر از این هستند که قدرت را تقدیس کنند تا شمول این تقدیس، آنها را هم در بر بگیرد؛ و امان از این حواشی …این که گاهی از تریبونهایی «اخلاق حکومتی» یعنی اخلا ... دین و جامعه ۱۱:۲۵ ۱۳۹۸/۰۸/۱۰ مبیت.. مهدی فردوسی مشهدی برخی از شیعیان ایران پایان ماه صفر (نخستین شب ربیع اول)، چند ساعت پیش از نماز صبح، بر در هفت مسجد میکوبند و بدین شیوه پایان دو ماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی فاطمه زهرا (س) را اعلام میکنند و میگویند که میخواهند از دستان ایشان عیدی بگیرند و حاجات خود را برآورند. آنان در آغاز اجرای این آیین، تنها بر در میکوبیدند؛ سپس نماز میخواندند، اما اکنون پس از ناله و گریه کردن بر در مسجد، شیرینی و شکلات و … هم پخش میکنند، دعای توسل میخوانند، شمع روشن میکنند، درگاه مسجد را آب میپاشند و جارو میکنند؛ آنگاه نماز میخوانند (salat. ir/reader. htm. php?read=dialog&id=۱۳۹). این آیین نوپدید به اقتفای «مبیت» علی بنابیطالب (ع) صورت میپذیرد. ایشان چنین شبی را در «بیت» پیامبر سر کرد تا ایشان از مکه به مدینه بگریزد. بیت، جایی است که آدمی شب در آن میماند. ماندن در آنجا، «بیتوته» و «مبیت» و «بیات» است؛ یعنی سپری شدن شب بر آدمی در بیت یا هر مسکن دیگری. ... دین و جامعه ۲۰:۳۴ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ اکنون، پس از بیان این مقدمات دو درخواست اساسی دارم؛ دو پرسش که به روشنی مطرح میکنم: مخاطب پرسش نخست، کارشناسان، علما و مراجع دینی اند. از ایشان میپرسم چرا درباره این موارد –که امروزه، قسمت اعظم نیروی دینداران را به خود مصروف داشته است- موضع صریح یا نظر شخصیتان را بیان نمیکنید؟. چرا ورود شما در مسایل بیشتر سلبی و نه ایجابی، واکنشی و نه کنشی، فتوایی و نه تبیینی، فردی و نه شورایی، به زبان محلی و نه ملی، فصلی و نه دائمی است؟ در پرانتز، اگر از ابرازنظر صریح با خصوصیات فوق پرهیز دارید، شما کدام کتاب را برای معرفی یک چارچوبۀ فکری در جهت معرفی «تفکر اجتماعی اسلام» به ما معرفی میکنید تا پاسخ این پرسشها را از آن بگیریم؟ مثلا چه میشود که مرجع محترمی در مساله ساخت یک فیلم با خطر ترویج تصوف، احساس خطر میکند و به صوت جلی آن را منع مینماید اما درباره مسائلی از قبیل مناسک جدید التاسیس یا مساله تعطیلیهای جدید (۳۰ صفر و ۸ ربیع) و کلیه رفتار اجتماعی دینی که میرود تا قالب هنجار و عرف بهخود بگیرد، ابراز نظر روشن نمینماید؟!. سوال دومم از سیاستگذاران صدا و سیمای کشور است که ظاهرا دوربین را از «برنامه کودک آقای شکیبا» تا برنامههای مناسبتی، از کاردانان گرفته و به ناکاردانان سپر ... دین و جامعه ۲۰:۳۱ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ مناسک جدید التاسیس و انتظار کوچک ما.. حامد صفاییپور هدف این نوشته، درخواست ساکت شدن یک شخصیت پرحرف، پر خرج، مقلد و پریشانگو و به سخن آمدن شخصیتهای صاحب نظر و مسئول است.. صدا و سیما و بسیاری از منابر و معابر سخنگوی برداشتی از دین است که دو ماه عزاداری و راهپیمایی اربعین و تعطیلی سی صفر و غیره را تحسین نموده و بر طبل ترویج آن میکوبد. کلیت حرف آنان هم این است که این امور تکریم «شعائر الهی» است و در این وانفسای دینگریزی و کم فروغی مظاهر دینی در خیابانها و پوششها و دادگاهها و اختلاسها بهترین راه حل همین است که بیش از پیش با انجام اینگونه مناسک جامعه را واکسینه کنیم و به جای ده روز چند دهه، و به جای یک راهپیمایی چند راهپیمایی، و به جای چند تعطیلی ده تعطیلی در مناسبهای مذهبی داشته باشیم. این است که به یکباره در ظرف چند سال به تقلید از موکبهای شیعیان عراق، خیابانهای شهرهای بزرگ مملو از چایخانه میشود و امسال از تلویزیون رسمی کشور تصاویر راهپیمایی مردم به سمت حرم مطهر رضوی نیز پخش و تبلیغ میگردد.. در نقطه مقابل این گروه، گروه دومی هستند که از اساس پس از عبور از مرحله دینداری، به مرحله نفرت و ستیز با همه نشانهای مذهب و دین حکومتی و ... دین و جامعه ۲۰:۲۹ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ هیأتهای مذهبی و دولت مدرن.. داود فیرحی با اخلاق هیأتی نمیتوان دولت مدرن را اداره کرد …دیشب، و به تصادف گفتگویی را در یکی از برنامههای تلویزیون کشورمان دیدم که کارشناس محترم از کارکرد سیاسی هیأتهای مذهبی سخن میگفت.. هیأت چیز خوبی است و نقش زیادی در تربیت مذهبی بویژه قشر جوان دارد و بنا به تجربهای که در تاریخ معاصر ایران داریم باید هم هیأتها باشند.. لیکن، «اخلاق و الگوی هیأتی» با ساختار دولت مدرن تباین ذاتی دارد. هیأتهای مذهبی امتداد بومی شده «زندگی انجمنی» در دوره مشروطه و قبل آن هستند و در بهترین حالت خصلت محلی، عاطفی و محفلی دارند و عصبیتها و رقابتهای محلهها را در مناسبات مذهبی هم به نمایش میگذارند …️چنین الگوی رفتاری؛ یعنی «رفتار هیأتی»، از سه جهت با ساختار و اهداف دولت ملی در تضاد است؛.۱⃣ نخست این که الگوی هیأتی با «بروکراسی» ضروری در دولت مدرن، سر آشتی ندارد، قواعد و به طور کلی نظام اداره ملی را به اعتمادهای هیأتی و محفلی فرو میکاهد …۲⃣ دوم اینکه «هویت ملی» را به ملاحظه تعصبات هیأتی، که عمدتا گرایشات محلی و محلهای دارند، دچار چالش میکند …۳⃣ سوم و مهمتر؛ هیأتهای مذهبی چنان که از نامشان پیدا است، نه تنها ب ... دین و جامعه ۲۰:۲۴ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ درگذشت مورخ شیعی.. محسن حسام مظاهری سیدجعفر مرتضی عاملی مورخ سرشناس و پرکار تاریخ اسلام دیروز درگذشت. او و سیدمرتضی عسکری دو چهره شاخص تاریخنگاری شیعی در دوره معاصر محسوب میشوند … تاریخنگاری شیعی (و اساسا تاریخنگاری مذهبی) با تاریخنگاری علمی (در معنای مدرن) و آکادمیک تفاوتهای مهمی دارد. در تاریخنگاری مذهبی، تاریخ شاخهای از علوم دینی محسوب میشود که مانند دیگر شاخهها متکفل اثبات حقانیت دین است. در تاریخ مذهبی، وقایع تاریخی در پرتو و ذیل علومی چون کلام، حدیث و فقه فهم و تحلیل میشوند. این تاریخنگاری بیش از کشف واقعیت رخدادها، دغدغه اثبات روایت مقبول دین از آنها را دارد. چون فرض را بر این میگذارد که حقیقت یک واقعه در حدیث معصوم بیان شده یا طبق کلام دینی قابل تشخیص است. به عبارت دیگر هرچه دانش تاریخ «ظنی» است، تاریخ مذهبی میل به اتقان و قاطعیت دارد. به همین جهت است که تاریخ مذهبی نوعا تنها مصرف داخلی دارد و بیشتر به کار باورمندان به آن مذهب میآید برای تحکیم اعتقادشان و نهایتا استفاده در مجادلات فرقهای با پیروان مذاهب رقیب.. غفلت از تفاوت این دو سنخ تاریخنگاری میتواند بحرانآفرین باشد. ... دین و جامعه ۱۷:۵۱ ۱۳۹۸/۰۸/۰۷ امام رضا (ع) به مأمون: قدرت نمایی در خارج از مرزها اما ناکامی در داخل؟! روزی مأمون با نامه درازى نزد امام رضا آمد و آن را خواند، معلوم شد در باره فتح یکى از شهرهاى کابل است. چون خواندن نامه که مأمون با حرارت خاصی میخواند، پایان یافت، امام رضا «ع» به او گفت: آیا گشوده شدن روستایى از روستاهاى شرک تو را خرسند ساخته است؟ مأمون گفت: آیا این مایه شادى نیست؟ امام گفت: در باره امت محمد و حکومتى که بر ایشان دارى از خدا بترس! زیرا تو امور مسلمانان را تباه کرده اى، و کار را به دست کسانى سپرده اى که به غیر حکم خداى عز و جل داورى میکنند، و خود در این سرزمین (مرو) ماندگار شده و خانه هجرت و محل فرود آمدن وحى را ترک کرده اى، و بر مهاجران و انصار با نبودن تو ستم میرود، و سوگند و پیمان هیچ مؤمنى را نگاه نمیدارند، و روزگار بر مظلومان به سختى میگذرد و آنان براى زندگى به هزینه اى دسترسى ندارند، و کسى را نمییابند که شکایت نزد او برند. (منبع: عیون اخبار الرضا، ج۲، ص: ۱۶۰). پی نوشت:. سرور و شادی زمامداران از دست اندازی یا فتح یا قدرت نمایی در خارج از مرزها برای پوششی بر ناکامی هایشان در داخل، به درازای تمام تاریخ است در حالی که به تعبیر امام رضا (ع) فتح مناطقی از مشرکی ... دین و جامعه ۱۷:۳۷ ۱۳۹۸/۰۸/۰۶ ارتباط دین با شادی؛ تعامل مشارکت مدنی و سلامت در سراسر جهان.. ترجمه و تدوین: محمد عاملی ترجمهایالاتمتحده و کشورهای دیگر، مشارکت مردم در اجتماعات مذهبی عاملی تعیین کننده است. براساس تجزیه و تحلیل دادههای نظرسنجی در ایالاتمتحده و بیش از ۲۴ کشور دیگر توسط مرکز تحقیقات پیو، افرادی که در اجتماعات مذهبی فعال هستند، نسبت به افرادی که فعالیتی در این اجتماعات ندارند یا حضوری کم رنگتر دارند، شادترند و در اجتماع نیز، پرنشاطتر ظاهر میشوند. اگرچه افراد مذهبی از نظر سطح ورزشی و چاقی مفرط در شرایط سالمتری به سر نمیبرند اما این افراد تمایل کمتری به استفاده از سیگار و مشروبات الکلی دارند. در بسیاری از کشورها، افراد مذهبی وضعیت عمومی سلامت خود را در سطحی مطلوب میبینند، هر چند که ایالاتمتحده در زمره استثنائات احتمالی قرار دارد. بسیاری از مطالعات قبلی ارتباط مثبتی بین دین و سلامت در ایالاتمتحده یافتهاند.. به عنوان مثال، محققان دریافتند که آمریکاییهایی که به طور منظم در مراسمهای مذهبی شرکت میکنند، بیشتر عمر میکنند. مطالعات دیگری در این زمینه، تمرکز خود را بیشتر بر جزئیات روابط دین و سلامت قرار داده¬اند، از جمله این که چگونه دین میتواند به بیماران مبتلا به سرطان سینه کمک کند ت ... دین و جامعه ۱۷:۳۴ ۱۳۹۸/۰۸/۰۶ نمایشگاه عکس «دو مسیر زیارتی برای صلح» و یک پیشنهاد به سازمان فرهنگ و ارتباطات بر اساس پارهای اطلاعات و نیز گزارش منتشر شده در بخش انگلیسی شفقنا به نشانی:. نمایشگاه عکس با عنوان «دو مسیر زیارتی برای صلح». Photo Exhibition on two pilgrimage routes for peace. به کوشش رایزنی محترم فرهنگی ایران در وین (اتریش) از روز پنجشنبه (۲ آبان ۱۳۹۸ش. / ۲۴ اکتبر ۲۰۱۹ م.) افتتاح شده است. این نمایشگاه میکوشد اهداف مشترک پیادهروی به سوی را با پیادهروی صدها هزار از مسیرهای مختلف به سوی شهر سانتیاگو دو کامپوستلا Santiago de Compostela یا همان شهر سنت جیمز کامپوستلا Saint James of Compostella در شمال غربی اسپانیا به نمایش بگذارد. زائران مسیحی همه ساله در ماه ژولای یک پیادهروی که از برخی مسیرها تا یک صد کیلومتر هم امتداد دارد، به سوی این شهر انجام میدهند تا سرانجام از مسیر کامینو دو سانتیاگو Camino de Santigo یا راه سنت جیمز Way of St. James به کلیسای جامع این شهر برسند و ضریح Apostle Saint James the Great را که از نخستین حواریون علی نبینا و آله و علیه الصلاه و السلام بود زیارت کنند. مسیحیان بر این باورند که بقایای بدن سنت جیمز که به شهادت رسید در این کلیسا به خاک سپرده شده است ... دین و جامعه ۱۱:۱۶ ۱۳۹۸/۰۸/۰۵ تقیه مذهبی در تشیع سیاسی … محسن حسام مظاهری …۱ در چند سال اخیر در محافل مذهبی کاربرد تعبیر «شهادت» برای سالروز رحلت پیامبر رواج یافته و در تبلیغات مجالس و هیئتهای عزاداری ۲۸ صفر ازین تعبیر استفاده میشود. امری که نشاندهنده برجستهسازی سویههای هویتی در تشیع ایرانی است. …۲. اما نکته قابل تامل، روند رو به رشد کاربرد این تعبیر در محافل و هیئتهای مذهبی سیاسی (انقلابی) است. تعبیری که آشکارا سویه هویتی و فرقهای داشته و استعمال آن منطقا مغایر با سیاستهای مذهبی جمهوری اسلامی نظیر وحدت و تقریب مذاهب است. با این اوصاف کاربرد این تعبیر توسط هیئتهای حامی نظام چه توجیهی میتواند داشته باشد؟ …۳. به نظر میرسد مسئله فراتر از این مصداق جزئی است. در سالهای اخیر، بین ذائقه/مصرف سیاسی و ذائقه/مصرف مذهبی (مناسکی) جوانان هیئتی حزب اللهی فاصلهی محسوسی پدید آمده: آنها عملا در سیاست مقلد آیتالله خامنهای و در دینداری (یا لااقل در مناسک) مقلد آیتالله وحید خراسانی اند؛ ذائقه سیاسیشان با نظرات اولی مطابق است و ذائقه مناسکیشان با مواضع دومی. ... دین و جامعه ۱۵:۰۲ ۱۳۹۸/۰۸/۰۳ ️نقدی بر «سادگی فقیهانه» …اندیشمند فرزانه آقای رضا بابایی در یادداشتی در مورد واکنش فقیهان به استقبال فراوان مردم از پیاده روی ارب اما در این مورد نکاتی قابل توجه است:. نقطه اتکای بحث ایشان این است که هرچند فقیهان درست میگویند که استقبال از پیاده روی اربعین نشانه دینداری است، اما از آنجا که این دینداری در واکنش و در مقابل دینداری فقیهانه یا سیاسی رسمی است، نباید چندان بهدان دلخوش باشند …۱. در ابتدای بحث و نقد نظر فقها، آقای بابایی هرچند که دینداری زائران اربعین را متفاوت از دینداری رسمی تفسیر کرده، اما به طور کلی این استقبال مردمی را نشانه دینداری دانسته است. اولا اینکه دینداری یک مفهوم بسیط نیست که بتوان چیزی را به طور کلی نشانه وجود یا عدم وجود آن دانست. دینداری مفهومی چند بعدی است که مشارکت در آیینهای همچون اربعین نشانهای از بعضی مولفههای دینداری میتواند باشد. در عین حال حتی در همین سطح هم باید گفت که گرایش به اربعین میتواند نشانهای از تقلای جستجوگرانه و معنویت گرا باشد و نه لزوما دینداری. شاهد این مدعا این است که افزایش زایران، گردشگران اماکن مذهبی و همچنین مشارکت کنندگان در پیاده رویهای زیارتی در همه دنیا افزایش یافته است و این تعارضی با روند رو به رشد سکولار شدن در جوامع ندارد. چرا که سفر زیارتی پیش ا ... دین و جامعه ۱۵:۰۰ ۱۳۹۸/۰۸/۰۳ سادگی فقیهانه استقبال مردمی از راهپیمایی اربعین، بسیاری از بزرگان حوزههای علمیه را خرسند و راضی کرده است؛ زیرا بهدرستی آن را نشانۀ دینداری مردم میبینند. اما در این گونه استقبالها حقیقتی دیگر نیز نهفته است که علیالقاعده باید فقیهان و اهل حوزه را نگران کند. به گمان من، یکی از دلایل استقبال گسترده و ناگهانی مردم ایران از این گونه آیینها رویگردانی نرم و اعراض خاموش از اسلام فقیهانه و پناه بردن به انواعی دیگر از دینداری است. بسیاری از مردم ایران - درست یا غلط - به این نتیجه رسیدهاند که دینداری فقهی برای آنان ممکن یا آسان یا گرهگشا نیست. از سوی دیگر چون نمیتوانند خلأ دین و شریعت را در زندگی خود تاب بیاورند، به شکلها یا بخشهایی دیگر از دینداری روی میآورند تا آن خلأ نامأنوس و وحشتآور را در وجودشان پر کند؛ بهویژه آنکه عزاداری سالانه توأم با رنگ و بانگ و غذا و همنشینی با دوستان و آشنایان و تسخیر کوچهها و خیابانها است، و بسی آسانتر از عمل به احکام ریز و درشت و گاه عجیب و غریب رسالههای عملیه و اصول اخلاق دینی و انسانی. گرایش شتابنده و گسترده به حلقههای عرفانی در ایران از همینجا آب میخورد ... دین و جامعه ۱۰:۲۹ ۱۳۹۸/۰۸/۰۱ جامعه شناسی پیاده روی اربعین،. محمدرضا پویافر. دانشگاه فردوسی مشهد، ۳۰مهر ۹۸ جامعه_شناسی_پیاده_روی_اربعین_محمدرضا.m4a (25.1 MB) دانلود و مشاهده در تلگرام دین و جامعه ۱۸:۰۳ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ ️کدام استانها بیشترین زائر را در پیادهروی اربعین داشتند؟.. منبع: اجتهاد دین و جامعه ۱۵:۴۳ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ تفاوتهای ایرانی عراقی در تجربه اربعین. محمدرضا پویافر..۲۰مهر۱۳۹۸. نجف سخنرانی_همایش_اربعین_۹۸_نجف_تفاوتهای.m4a (2.6 MB) دانلود و مشاهده در تلگرام همایش بین المللی اربعین. دین و جامعه ۱۳:۱۱ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ یادداشتی کوتاه بر گردهمائی بزرگ اربعین ️ سیدهاشم فیروزی (روانشناس) … [قسمت ۲ و پایانی] …شاید اثر توجیه اضافی در علم روانشناسی اجتماعی به خوبی بیانگر این خطای شناختی مسئولین باشد که با صرف انرژی زیاد مادی و معنوی و مشغولیت تمام کشور به توسعه مناسک در پی تایید مفروضات ذهنی خودشان هستند. اثر توجیه اضافی بیانگر افراط در توضیح رفتار خود و حتی دیگران با تاکید مفرط بر علل بارز موقعیتی و بدون تاکید بر علتهای شخصی میباشد. (چه بسیار آدمهای متفاوت و حتی مخالف با اندیشههای حاکمیت که بنا بر دلایل مختلف راهی اربعین میشوند و در ذهن حکمرانان این حضور ماحصل عوامل موقعیتی یا بعبارتی تایید خودشان میشود). بنا بر قاعده اثر توجیه اضافیست که پیاده روی شهادت امام رضا علیه السلام نیز باید توسعه یابد و یا جمکران و یا شهر ری و یا …. این تصور از آنجا خطرناک میشود که حاکمیت با توسعه مناسک و مصادره به مطلوب نیات شرکت کنندگان در مناسک پی به آسیبها و اشتباهات خود، تغییر حالات مردم در تمامی شئون و همچنین مطالبات اساسیشان نخواهد برد و قدم در مسیری بی بازگشت خواهد گذاشت که ماحصلش رنج و مشقت مردم و ناخشنودی پروردگار است و خداوندی که با هیچکس شوخی ندارد … ... دین و جامعه ۱۳:۰۷ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ یادداشتی کوتاه بر گردهمائی بزرگ اربعین ️ سیدهاشم فیروزی (روانشناس) … [قسمت ۱ از ۲] …در گذشتهای نه چندان دور در چند یاداشت کوتاه و شخصی اربعین را رزم مقدماتی ظهور دانستم و پیاده سازی مدلش در داخل را تنها راه نجات کشور …همچنان نیز اعتقادم بر همان باور است و تئوریزه کردن مدل اربعین در داخل را گره گشای وضع موجود میدانم، وضعی که به کلافی سردرگم بیشتر شبیه است تا یک حاکمیت بوروکراتیک …آنچه در اربعین برای من که عاشق گذشته و سنت و مخالف مدرنیته هستم وجود دارد، بازگشت به سبک زندگی گذشتگان مبتنی بر سادگی با عبور از تفرد و رسیدن به یک جمع بزرگتر است، فردیتی که بلای زندگی جدید است و انسان را تا یک شی پرست تنزل داده است و حیات و مماتش را در رابطه با کالا و میزان مصرف شخصیش معنا میکند و آرام آرام در حال تنیدن تاری مرگبار به دور انسان است که دیگر هیچکس را یارای ورود به داخل آن نباشد و اینجاست که باخت معنا حاصل میشود و تنهایی مفرط با افسردگی و … سراغ انسان خواهد آمد و چه غافلیم ما که انسان ذاتا موجودی اجتماعیست!. اگر اربعین را استعارهای از زندگی این جهانی فرض کنیم، چه زیباست این زندگی و چه زشت است زندگی امروز مدرن ما!. زندگی زیبایی که ... دین و جامعه ۱۳:۰۴ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ «رساله روشنگری»، اهلیت انسان و تداوم قیمومت بر بشر نزد ایرانیان ادامه.۶) در گفتمان رایج فقهی و حقوقی، عموم انسانها، از این صلاحیت برخوردارند تا در عرصه خصوصی، سرنوشت خویش را رقم بزنند. لذا، در یک نظام فقهی یا حقوقی مستحکم، این ادعا که انسانها، برخلاف عرصه خصوصی، در عرصه عمومی، محجور یا فاقد اهلیتاند، بهراحتی و بدون دلیل، پذیرفته نمیشود. برای این منظور، برخی، به توان علمی و کارشناسی فقیهان استناد کردهاند و صلاحیت فقیه را ناشی از اشرافش به احکام شرع دانستهاند. همین استدلال، گاه، خمیرمایه استدلال مخالفان، در محدود کردن اختیارات فقیهان در عرصه عمومی، شده است. برخی از روشنفکران ایرانی، از همین زاویه، به بررسی موضوع اهلیت یا عدم اهلیت در عرصه عمومی نشستهاند. در دهه ۱۳۷۰ و بخشهایی از دهه ۱۳۸۰ بخشی از استدلال روشنفکران این بوده است تا با اثبات صلاحیت عالمان و دانشمندان یا روشنفکران، برای تصدی عرصه عمومی، هم فقیهان و هم عامه مردم را از این عرصه دور کنند. در این استدلال، اگر چه فقیهان در امور عمومی صلاحیتی ندارند، اما از اهلیت عامه مردم نیز در عرصه عمومی خبری نیست. به عنوان مثال، محمد مجتهد شبستری، در تلاش برای بیرون راندن بخشی از نخبگان جامعه (فقیه ... دین و جامعه ۱۳:۰۳ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ «رساله روشنگری»، اهلیت انسان و تداوم قیمومت بر بشر نزد ایرانیان.. امیرحسین علینقی..۱ کانت در رساله مختصر و مشهورش به نام روشنگری چیست، نالان از صغارت بشر، خروج از آن را روشنگری مینامد. در طلیعه این رساله آمده است: «روشنگری خروج انسان از صغارتی است که خود بر خویش تحمیل کرده است. صغارت، ناتوانی در به کاربردن فهم خود بدون راهنمایی دیگری است. این صغارت خود-تحمیلی است اگر علت آن نه در سفیه بودن بلکه در فقدان عزم و شهامت در به کارگیری فهم خود بدون راهنمایی دیگری باشد. تنبلی و بزدلی دلایلی هستند بر این که چرا بخش بزرگی از انسانها، زمانی طولانی پس از آن که طیبعت، آنان را به بلوغ جسمی رسانده و از یوغ قیمومت دیگران آزاد کرده است همچنان با خرسندی در همۀ عمر صغیر میمانند؛ و نیز به همین دلایل است که چرا برای دیگران چنان آسان است که خود را قیم آنان کنند.» (۱).۲. بیش از یکصد سال از انقلاب مشروطیت ایران میگذرد. در این مدت، جامعه ایران شاهد تحولات پر فراز و نشیبی بوده است، اما به نظر میرسد که مساله اصلی این جامعه تغییری نکرده است: عاملیت انسان یا آنچه حق او در تعیین سرنوشتش مینامیم. طنین پرنفوذ گفتمان محجوریت انسان در عرصه عمومی، که پیشترها در قالب اعتقاد به «فر» شاهانه یا «انسان ... دین و جامعه ۲۱:۳۸ ۱۳۹۸/۰۷/۲۷ پیاده روی اربعین از نگاه جامعه شناسی. محمدرضا پویافر دانشگاه فردوسی، تالارشیخ طوسی، دانشکده الهیات. سه شنبه ۳۰مهر. ‹ 2 3 4 5 6 7 8 ›
دین و جامعه ۱۲:۵۳ ۱۳۹۸/۰۸/۱۰ ️حجاب واجب شرعی است اما اجباری نیست …آیتالله سیدعباس قائممقامی امام جمعه سابق مرکز اسلامی هامبورگ. روحانیت باید بپذیرد که وقتی ادعا میکند لباسش لباس پیامبر است، یعنی معیارش را یک معیار کامل قرار داده و همین را بهمثابه معیار نقد دست مردم میدهد. کسی که غنیمت میبرد باید غرامت هم بپردازد. شما وقتی که این لباس را منتسب به انسان کامل میکنید، تلویحا این را به مخاطبتان گفتهاید که معیار نقدتان هم باید کامل باشد و من را با آن کامل باید بسنجید …اگر روحانیت در حکومت وارد شود و تبدیل به سخنگوی قدرت گردد و از وجه آمریت با مردم سخن بگوید، بدون تردید اولین اتفاقی که میافتد، این است که بین موجودیت فعلی خودش با گذشته تاریخیاش انقطاع حاصل میشود. این همان خطری است که امروز روحانیت را تهدید میکند …قدرت هرگز مقدس نیست. قدرت باید تحت تدبیر و مهارشده باشد، میتواند تحت تاثیر امر مقدس قرار بگیرد اما هرگز نمیتواند خودش مقدس باشد …مشکل از برخی حواشی قدرت است. حواشی قدرت برای این که به خودشان اعتبار ببخشند، ناگزیر از این هستند که قدرت را تقدیس کنند تا شمول این تقدیس، آنها را هم در بر بگیرد؛ و امان از این حواشی …این که گاهی از تریبونهایی «اخلاق حکومتی» یعنی اخلا ...
دین و جامعه ۱۱:۲۵ ۱۳۹۸/۰۸/۱۰ مبیت.. مهدی فردوسی مشهدی برخی از شیعیان ایران پایان ماه صفر (نخستین شب ربیع اول)، چند ساعت پیش از نماز صبح، بر در هفت مسجد میکوبند و بدین شیوه پایان دو ماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی فاطمه زهرا (س) را اعلام میکنند و میگویند که میخواهند از دستان ایشان عیدی بگیرند و حاجات خود را برآورند. آنان در آغاز اجرای این آیین، تنها بر در میکوبیدند؛ سپس نماز میخواندند، اما اکنون پس از ناله و گریه کردن بر در مسجد، شیرینی و شکلات و … هم پخش میکنند، دعای توسل میخوانند، شمع روشن میکنند، درگاه مسجد را آب میپاشند و جارو میکنند؛ آنگاه نماز میخوانند (salat. ir/reader. htm. php?read=dialog&id=۱۳۹). این آیین نوپدید به اقتفای «مبیت» علی بنابیطالب (ع) صورت میپذیرد. ایشان چنین شبی را در «بیت» پیامبر سر کرد تا ایشان از مکه به مدینه بگریزد. بیت، جایی است که آدمی شب در آن میماند. ماندن در آنجا، «بیتوته» و «مبیت» و «بیات» است؛ یعنی سپری شدن شب بر آدمی در بیت یا هر مسکن دیگری. ...
دین و جامعه ۲۰:۳۴ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ اکنون، پس از بیان این مقدمات دو درخواست اساسی دارم؛ دو پرسش که به روشنی مطرح میکنم: مخاطب پرسش نخست، کارشناسان، علما و مراجع دینی اند. از ایشان میپرسم چرا درباره این موارد –که امروزه، قسمت اعظم نیروی دینداران را به خود مصروف داشته است- موضع صریح یا نظر شخصیتان را بیان نمیکنید؟. چرا ورود شما در مسایل بیشتر سلبی و نه ایجابی، واکنشی و نه کنشی، فتوایی و نه تبیینی، فردی و نه شورایی، به زبان محلی و نه ملی، فصلی و نه دائمی است؟ در پرانتز، اگر از ابرازنظر صریح با خصوصیات فوق پرهیز دارید، شما کدام کتاب را برای معرفی یک چارچوبۀ فکری در جهت معرفی «تفکر اجتماعی اسلام» به ما معرفی میکنید تا پاسخ این پرسشها را از آن بگیریم؟ مثلا چه میشود که مرجع محترمی در مساله ساخت یک فیلم با خطر ترویج تصوف، احساس خطر میکند و به صوت جلی آن را منع مینماید اما درباره مسائلی از قبیل مناسک جدید التاسیس یا مساله تعطیلیهای جدید (۳۰ صفر و ۸ ربیع) و کلیه رفتار اجتماعی دینی که میرود تا قالب هنجار و عرف بهخود بگیرد، ابراز نظر روشن نمینماید؟!. سوال دومم از سیاستگذاران صدا و سیمای کشور است که ظاهرا دوربین را از «برنامه کودک آقای شکیبا» تا برنامههای مناسبتی، از کاردانان گرفته و به ناکاردانان سپر ...
دین و جامعه ۲۰:۳۱ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ مناسک جدید التاسیس و انتظار کوچک ما.. حامد صفاییپور هدف این نوشته، درخواست ساکت شدن یک شخصیت پرحرف، پر خرج، مقلد و پریشانگو و به سخن آمدن شخصیتهای صاحب نظر و مسئول است.. صدا و سیما و بسیاری از منابر و معابر سخنگوی برداشتی از دین است که دو ماه عزاداری و راهپیمایی اربعین و تعطیلی سی صفر و غیره را تحسین نموده و بر طبل ترویج آن میکوبد. کلیت حرف آنان هم این است که این امور تکریم «شعائر الهی» است و در این وانفسای دینگریزی و کم فروغی مظاهر دینی در خیابانها و پوششها و دادگاهها و اختلاسها بهترین راه حل همین است که بیش از پیش با انجام اینگونه مناسک جامعه را واکسینه کنیم و به جای ده روز چند دهه، و به جای یک راهپیمایی چند راهپیمایی، و به جای چند تعطیلی ده تعطیلی در مناسبهای مذهبی داشته باشیم. این است که به یکباره در ظرف چند سال به تقلید از موکبهای شیعیان عراق، خیابانهای شهرهای بزرگ مملو از چایخانه میشود و امسال از تلویزیون رسمی کشور تصاویر راهپیمایی مردم به سمت حرم مطهر رضوی نیز پخش و تبلیغ میگردد.. در نقطه مقابل این گروه، گروه دومی هستند که از اساس پس از عبور از مرحله دینداری، به مرحله نفرت و ستیز با همه نشانهای مذهب و دین حکومتی و ...
دین و جامعه ۲۰:۲۹ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ هیأتهای مذهبی و دولت مدرن.. داود فیرحی با اخلاق هیأتی نمیتوان دولت مدرن را اداره کرد …دیشب، و به تصادف گفتگویی را در یکی از برنامههای تلویزیون کشورمان دیدم که کارشناس محترم از کارکرد سیاسی هیأتهای مذهبی سخن میگفت.. هیأت چیز خوبی است و نقش زیادی در تربیت مذهبی بویژه قشر جوان دارد و بنا به تجربهای که در تاریخ معاصر ایران داریم باید هم هیأتها باشند.. لیکن، «اخلاق و الگوی هیأتی» با ساختار دولت مدرن تباین ذاتی دارد. هیأتهای مذهبی امتداد بومی شده «زندگی انجمنی» در دوره مشروطه و قبل آن هستند و در بهترین حالت خصلت محلی، عاطفی و محفلی دارند و عصبیتها و رقابتهای محلهها را در مناسبات مذهبی هم به نمایش میگذارند …️چنین الگوی رفتاری؛ یعنی «رفتار هیأتی»، از سه جهت با ساختار و اهداف دولت ملی در تضاد است؛.۱⃣ نخست این که الگوی هیأتی با «بروکراسی» ضروری در دولت مدرن، سر آشتی ندارد، قواعد و به طور کلی نظام اداره ملی را به اعتمادهای هیأتی و محفلی فرو میکاهد …۲⃣ دوم اینکه «هویت ملی» را به ملاحظه تعصبات هیأتی، که عمدتا گرایشات محلی و محلهای دارند، دچار چالش میکند …۳⃣ سوم و مهمتر؛ هیأتهای مذهبی چنان که از نامشان پیدا است، نه تنها ب ...
دین و جامعه ۲۰:۲۴ ۱۳۹۸/۰۸/۰۸ درگذشت مورخ شیعی.. محسن حسام مظاهری سیدجعفر مرتضی عاملی مورخ سرشناس و پرکار تاریخ اسلام دیروز درگذشت. او و سیدمرتضی عسکری دو چهره شاخص تاریخنگاری شیعی در دوره معاصر محسوب میشوند … تاریخنگاری شیعی (و اساسا تاریخنگاری مذهبی) با تاریخنگاری علمی (در معنای مدرن) و آکادمیک تفاوتهای مهمی دارد. در تاریخنگاری مذهبی، تاریخ شاخهای از علوم دینی محسوب میشود که مانند دیگر شاخهها متکفل اثبات حقانیت دین است. در تاریخ مذهبی، وقایع تاریخی در پرتو و ذیل علومی چون کلام، حدیث و فقه فهم و تحلیل میشوند. این تاریخنگاری بیش از کشف واقعیت رخدادها، دغدغه اثبات روایت مقبول دین از آنها را دارد. چون فرض را بر این میگذارد که حقیقت یک واقعه در حدیث معصوم بیان شده یا طبق کلام دینی قابل تشخیص است. به عبارت دیگر هرچه دانش تاریخ «ظنی» است، تاریخ مذهبی میل به اتقان و قاطعیت دارد. به همین جهت است که تاریخ مذهبی نوعا تنها مصرف داخلی دارد و بیشتر به کار باورمندان به آن مذهب میآید برای تحکیم اعتقادشان و نهایتا استفاده در مجادلات فرقهای با پیروان مذاهب رقیب.. غفلت از تفاوت این دو سنخ تاریخنگاری میتواند بحرانآفرین باشد. ...
دین و جامعه ۱۷:۵۱ ۱۳۹۸/۰۸/۰۷ امام رضا (ع) به مأمون: قدرت نمایی در خارج از مرزها اما ناکامی در داخل؟! روزی مأمون با نامه درازى نزد امام رضا آمد و آن را خواند، معلوم شد در باره فتح یکى از شهرهاى کابل است. چون خواندن نامه که مأمون با حرارت خاصی میخواند، پایان یافت، امام رضا «ع» به او گفت: آیا گشوده شدن روستایى از روستاهاى شرک تو را خرسند ساخته است؟ مأمون گفت: آیا این مایه شادى نیست؟ امام گفت: در باره امت محمد و حکومتى که بر ایشان دارى از خدا بترس! زیرا تو امور مسلمانان را تباه کرده اى، و کار را به دست کسانى سپرده اى که به غیر حکم خداى عز و جل داورى میکنند، و خود در این سرزمین (مرو) ماندگار شده و خانه هجرت و محل فرود آمدن وحى را ترک کرده اى، و بر مهاجران و انصار با نبودن تو ستم میرود، و سوگند و پیمان هیچ مؤمنى را نگاه نمیدارند، و روزگار بر مظلومان به سختى میگذرد و آنان براى زندگى به هزینه اى دسترسى ندارند، و کسى را نمییابند که شکایت نزد او برند. (منبع: عیون اخبار الرضا، ج۲، ص: ۱۶۰). پی نوشت:. سرور و شادی زمامداران از دست اندازی یا فتح یا قدرت نمایی در خارج از مرزها برای پوششی بر ناکامی هایشان در داخل، به درازای تمام تاریخ است در حالی که به تعبیر امام رضا (ع) فتح مناطقی از مشرکی ...
دین و جامعه ۱۷:۳۷ ۱۳۹۸/۰۸/۰۶ ارتباط دین با شادی؛ تعامل مشارکت مدنی و سلامت در سراسر جهان.. ترجمه و تدوین: محمد عاملی ترجمهایالاتمتحده و کشورهای دیگر، مشارکت مردم در اجتماعات مذهبی عاملی تعیین کننده است. براساس تجزیه و تحلیل دادههای نظرسنجی در ایالاتمتحده و بیش از ۲۴ کشور دیگر توسط مرکز تحقیقات پیو، افرادی که در اجتماعات مذهبی فعال هستند، نسبت به افرادی که فعالیتی در این اجتماعات ندارند یا حضوری کم رنگتر دارند، شادترند و در اجتماع نیز، پرنشاطتر ظاهر میشوند. اگرچه افراد مذهبی از نظر سطح ورزشی و چاقی مفرط در شرایط سالمتری به سر نمیبرند اما این افراد تمایل کمتری به استفاده از سیگار و مشروبات الکلی دارند. در بسیاری از کشورها، افراد مذهبی وضعیت عمومی سلامت خود را در سطحی مطلوب میبینند، هر چند که ایالاتمتحده در زمره استثنائات احتمالی قرار دارد. بسیاری از مطالعات قبلی ارتباط مثبتی بین دین و سلامت در ایالاتمتحده یافتهاند.. به عنوان مثال، محققان دریافتند که آمریکاییهایی که به طور منظم در مراسمهای مذهبی شرکت میکنند، بیشتر عمر میکنند. مطالعات دیگری در این زمینه، تمرکز خود را بیشتر بر جزئیات روابط دین و سلامت قرار داده¬اند، از جمله این که چگونه دین میتواند به بیماران مبتلا به سرطان سینه کمک کند ت ...
دین و جامعه ۱۷:۳۴ ۱۳۹۸/۰۸/۰۶ نمایشگاه عکس «دو مسیر زیارتی برای صلح» و یک پیشنهاد به سازمان فرهنگ و ارتباطات بر اساس پارهای اطلاعات و نیز گزارش منتشر شده در بخش انگلیسی شفقنا به نشانی:. نمایشگاه عکس با عنوان «دو مسیر زیارتی برای صلح». Photo Exhibition on two pilgrimage routes for peace. به کوشش رایزنی محترم فرهنگی ایران در وین (اتریش) از روز پنجشنبه (۲ آبان ۱۳۹۸ش. / ۲۴ اکتبر ۲۰۱۹ م.) افتتاح شده است. این نمایشگاه میکوشد اهداف مشترک پیادهروی به سوی را با پیادهروی صدها هزار از مسیرهای مختلف به سوی شهر سانتیاگو دو کامپوستلا Santiago de Compostela یا همان شهر سنت جیمز کامپوستلا Saint James of Compostella در شمال غربی اسپانیا به نمایش بگذارد. زائران مسیحی همه ساله در ماه ژولای یک پیادهروی که از برخی مسیرها تا یک صد کیلومتر هم امتداد دارد، به سوی این شهر انجام میدهند تا سرانجام از مسیر کامینو دو سانتیاگو Camino de Santigo یا راه سنت جیمز Way of St. James به کلیسای جامع این شهر برسند و ضریح Apostle Saint James the Great را که از نخستین حواریون علی نبینا و آله و علیه الصلاه و السلام بود زیارت کنند. مسیحیان بر این باورند که بقایای بدن سنت جیمز که به شهادت رسید در این کلیسا به خاک سپرده شده است ...
دین و جامعه ۱۱:۱۶ ۱۳۹۸/۰۸/۰۵ تقیه مذهبی در تشیع سیاسی … محسن حسام مظاهری …۱ در چند سال اخیر در محافل مذهبی کاربرد تعبیر «شهادت» برای سالروز رحلت پیامبر رواج یافته و در تبلیغات مجالس و هیئتهای عزاداری ۲۸ صفر ازین تعبیر استفاده میشود. امری که نشاندهنده برجستهسازی سویههای هویتی در تشیع ایرانی است. …۲. اما نکته قابل تامل، روند رو به رشد کاربرد این تعبیر در محافل و هیئتهای مذهبی سیاسی (انقلابی) است. تعبیری که آشکارا سویه هویتی و فرقهای داشته و استعمال آن منطقا مغایر با سیاستهای مذهبی جمهوری اسلامی نظیر وحدت و تقریب مذاهب است. با این اوصاف کاربرد این تعبیر توسط هیئتهای حامی نظام چه توجیهی میتواند داشته باشد؟ …۳. به نظر میرسد مسئله فراتر از این مصداق جزئی است. در سالهای اخیر، بین ذائقه/مصرف سیاسی و ذائقه/مصرف مذهبی (مناسکی) جوانان هیئتی حزب اللهی فاصلهی محسوسی پدید آمده: آنها عملا در سیاست مقلد آیتالله خامنهای و در دینداری (یا لااقل در مناسک) مقلد آیتالله وحید خراسانی اند؛ ذائقه سیاسیشان با نظرات اولی مطابق است و ذائقه مناسکیشان با مواضع دومی. ...
دین و جامعه ۱۵:۰۲ ۱۳۹۸/۰۸/۰۳ ️نقدی بر «سادگی فقیهانه» …اندیشمند فرزانه آقای رضا بابایی در یادداشتی در مورد واکنش فقیهان به استقبال فراوان مردم از پیاده روی ارب اما در این مورد نکاتی قابل توجه است:. نقطه اتکای بحث ایشان این است که هرچند فقیهان درست میگویند که استقبال از پیاده روی اربعین نشانه دینداری است، اما از آنجا که این دینداری در واکنش و در مقابل دینداری فقیهانه یا سیاسی رسمی است، نباید چندان بهدان دلخوش باشند …۱. در ابتدای بحث و نقد نظر فقها، آقای بابایی هرچند که دینداری زائران اربعین را متفاوت از دینداری رسمی تفسیر کرده، اما به طور کلی این استقبال مردمی را نشانه دینداری دانسته است. اولا اینکه دینداری یک مفهوم بسیط نیست که بتوان چیزی را به طور کلی نشانه وجود یا عدم وجود آن دانست. دینداری مفهومی چند بعدی است که مشارکت در آیینهای همچون اربعین نشانهای از بعضی مولفههای دینداری میتواند باشد. در عین حال حتی در همین سطح هم باید گفت که گرایش به اربعین میتواند نشانهای از تقلای جستجوگرانه و معنویت گرا باشد و نه لزوما دینداری. شاهد این مدعا این است که افزایش زایران، گردشگران اماکن مذهبی و همچنین مشارکت کنندگان در پیاده رویهای زیارتی در همه دنیا افزایش یافته است و این تعارضی با روند رو به رشد سکولار شدن در جوامع ندارد. چرا که سفر زیارتی پیش ا ...
دین و جامعه ۱۵:۰۰ ۱۳۹۸/۰۸/۰۳ سادگی فقیهانه استقبال مردمی از راهپیمایی اربعین، بسیاری از بزرگان حوزههای علمیه را خرسند و راضی کرده است؛ زیرا بهدرستی آن را نشانۀ دینداری مردم میبینند. اما در این گونه استقبالها حقیقتی دیگر نیز نهفته است که علیالقاعده باید فقیهان و اهل حوزه را نگران کند. به گمان من، یکی از دلایل استقبال گسترده و ناگهانی مردم ایران از این گونه آیینها رویگردانی نرم و اعراض خاموش از اسلام فقیهانه و پناه بردن به انواعی دیگر از دینداری است. بسیاری از مردم ایران - درست یا غلط - به این نتیجه رسیدهاند که دینداری فقهی برای آنان ممکن یا آسان یا گرهگشا نیست. از سوی دیگر چون نمیتوانند خلأ دین و شریعت را در زندگی خود تاب بیاورند، به شکلها یا بخشهایی دیگر از دینداری روی میآورند تا آن خلأ نامأنوس و وحشتآور را در وجودشان پر کند؛ بهویژه آنکه عزاداری سالانه توأم با رنگ و بانگ و غذا و همنشینی با دوستان و آشنایان و تسخیر کوچهها و خیابانها است، و بسی آسانتر از عمل به احکام ریز و درشت و گاه عجیب و غریب رسالههای عملیه و اصول اخلاق دینی و انسانی. گرایش شتابنده و گسترده به حلقههای عرفانی در ایران از همینجا آب میخورد ...
دین و جامعه ۱۰:۲۹ ۱۳۹۸/۰۸/۰۱ جامعه شناسی پیاده روی اربعین،. محمدرضا پویافر. دانشگاه فردوسی مشهد، ۳۰مهر ۹۸ جامعه_شناسی_پیاده_روی_اربعین_محمدرضا.m4a (25.1 MB) دانلود و مشاهده در تلگرام
دین و جامعه ۱۸:۰۳ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ ️کدام استانها بیشترین زائر را در پیادهروی اربعین داشتند؟.. منبع: اجتهاد
دین و جامعه ۱۵:۴۳ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ تفاوتهای ایرانی عراقی در تجربه اربعین. محمدرضا پویافر..۲۰مهر۱۳۹۸. نجف سخنرانی_همایش_اربعین_۹۸_نجف_تفاوتهای.m4a (2.6 MB) دانلود و مشاهده در تلگرام همایش بین المللی اربعین.
دین و جامعه ۱۳:۱۱ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ یادداشتی کوتاه بر گردهمائی بزرگ اربعین ️ سیدهاشم فیروزی (روانشناس) … [قسمت ۲ و پایانی] …شاید اثر توجیه اضافی در علم روانشناسی اجتماعی به خوبی بیانگر این خطای شناختی مسئولین باشد که با صرف انرژی زیاد مادی و معنوی و مشغولیت تمام کشور به توسعه مناسک در پی تایید مفروضات ذهنی خودشان هستند. اثر توجیه اضافی بیانگر افراط در توضیح رفتار خود و حتی دیگران با تاکید مفرط بر علل بارز موقعیتی و بدون تاکید بر علتهای شخصی میباشد. (چه بسیار آدمهای متفاوت و حتی مخالف با اندیشههای حاکمیت که بنا بر دلایل مختلف راهی اربعین میشوند و در ذهن حکمرانان این حضور ماحصل عوامل موقعیتی یا بعبارتی تایید خودشان میشود). بنا بر قاعده اثر توجیه اضافیست که پیاده روی شهادت امام رضا علیه السلام نیز باید توسعه یابد و یا جمکران و یا شهر ری و یا …. این تصور از آنجا خطرناک میشود که حاکمیت با توسعه مناسک و مصادره به مطلوب نیات شرکت کنندگان در مناسک پی به آسیبها و اشتباهات خود، تغییر حالات مردم در تمامی شئون و همچنین مطالبات اساسیشان نخواهد برد و قدم در مسیری بی بازگشت خواهد گذاشت که ماحصلش رنج و مشقت مردم و ناخشنودی پروردگار است و خداوندی که با هیچکس شوخی ندارد … ...
دین و جامعه ۱۳:۰۷ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ یادداشتی کوتاه بر گردهمائی بزرگ اربعین ️ سیدهاشم فیروزی (روانشناس) … [قسمت ۱ از ۲] …در گذشتهای نه چندان دور در چند یاداشت کوتاه و شخصی اربعین را رزم مقدماتی ظهور دانستم و پیاده سازی مدلش در داخل را تنها راه نجات کشور …همچنان نیز اعتقادم بر همان باور است و تئوریزه کردن مدل اربعین در داخل را گره گشای وضع موجود میدانم، وضعی که به کلافی سردرگم بیشتر شبیه است تا یک حاکمیت بوروکراتیک …آنچه در اربعین برای من که عاشق گذشته و سنت و مخالف مدرنیته هستم وجود دارد، بازگشت به سبک زندگی گذشتگان مبتنی بر سادگی با عبور از تفرد و رسیدن به یک جمع بزرگتر است، فردیتی که بلای زندگی جدید است و انسان را تا یک شی پرست تنزل داده است و حیات و مماتش را در رابطه با کالا و میزان مصرف شخصیش معنا میکند و آرام آرام در حال تنیدن تاری مرگبار به دور انسان است که دیگر هیچکس را یارای ورود به داخل آن نباشد و اینجاست که باخت معنا حاصل میشود و تنهایی مفرط با افسردگی و … سراغ انسان خواهد آمد و چه غافلیم ما که انسان ذاتا موجودی اجتماعیست!. اگر اربعین را استعارهای از زندگی این جهانی فرض کنیم، چه زیباست این زندگی و چه زشت است زندگی امروز مدرن ما!. زندگی زیبایی که ...
دین و جامعه ۱۳:۰۴ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ «رساله روشنگری»، اهلیت انسان و تداوم قیمومت بر بشر نزد ایرانیان ادامه.۶) در گفتمان رایج فقهی و حقوقی، عموم انسانها، از این صلاحیت برخوردارند تا در عرصه خصوصی، سرنوشت خویش را رقم بزنند. لذا، در یک نظام فقهی یا حقوقی مستحکم، این ادعا که انسانها، برخلاف عرصه خصوصی، در عرصه عمومی، محجور یا فاقد اهلیتاند، بهراحتی و بدون دلیل، پذیرفته نمیشود. برای این منظور، برخی، به توان علمی و کارشناسی فقیهان استناد کردهاند و صلاحیت فقیه را ناشی از اشرافش به احکام شرع دانستهاند. همین استدلال، گاه، خمیرمایه استدلال مخالفان، در محدود کردن اختیارات فقیهان در عرصه عمومی، شده است. برخی از روشنفکران ایرانی، از همین زاویه، به بررسی موضوع اهلیت یا عدم اهلیت در عرصه عمومی نشستهاند. در دهه ۱۳۷۰ و بخشهایی از دهه ۱۳۸۰ بخشی از استدلال روشنفکران این بوده است تا با اثبات صلاحیت عالمان و دانشمندان یا روشنفکران، برای تصدی عرصه عمومی، هم فقیهان و هم عامه مردم را از این عرصه دور کنند. در این استدلال، اگر چه فقیهان در امور عمومی صلاحیتی ندارند، اما از اهلیت عامه مردم نیز در عرصه عمومی خبری نیست. به عنوان مثال، محمد مجتهد شبستری، در تلاش برای بیرون راندن بخشی از نخبگان جامعه (فقیه ...
دین و جامعه ۱۳:۰۳ ۱۳۹۸/۰۷/۲۹ «رساله روشنگری»، اهلیت انسان و تداوم قیمومت بر بشر نزد ایرانیان.. امیرحسین علینقی..۱ کانت در رساله مختصر و مشهورش به نام روشنگری چیست، نالان از صغارت بشر، خروج از آن را روشنگری مینامد. در طلیعه این رساله آمده است: «روشنگری خروج انسان از صغارتی است که خود بر خویش تحمیل کرده است. صغارت، ناتوانی در به کاربردن فهم خود بدون راهنمایی دیگری است. این صغارت خود-تحمیلی است اگر علت آن نه در سفیه بودن بلکه در فقدان عزم و شهامت در به کارگیری فهم خود بدون راهنمایی دیگری باشد. تنبلی و بزدلی دلایلی هستند بر این که چرا بخش بزرگی از انسانها، زمانی طولانی پس از آن که طیبعت، آنان را به بلوغ جسمی رسانده و از یوغ قیمومت دیگران آزاد کرده است همچنان با خرسندی در همۀ عمر صغیر میمانند؛ و نیز به همین دلایل است که چرا برای دیگران چنان آسان است که خود را قیم آنان کنند.» (۱).۲. بیش از یکصد سال از انقلاب مشروطیت ایران میگذرد. در این مدت، جامعه ایران شاهد تحولات پر فراز و نشیبی بوده است، اما به نظر میرسد که مساله اصلی این جامعه تغییری نکرده است: عاملیت انسان یا آنچه حق او در تعیین سرنوشتش مینامیم. طنین پرنفوذ گفتمان محجوریت انسان در عرصه عمومی، که پیشترها در قالب اعتقاد به «فر» شاهانه یا «انسان ...
دین و جامعه ۲۱:۳۸ ۱۳۹۸/۰۷/۲۷ پیاده روی اربعین از نگاه جامعه شناسی. محمدرضا پویافر دانشگاه فردوسی، تالارشیخ طوسی، دانشکده الهیات. سه شنبه ۳۰مهر.