مرجع محتوای تخصصی مطالعات اجتماعی دین: نشستها، همایش ها، پایان نامه ها، معرفی کتاب، مقالات، پژوهشها و یادداشتهای تحلیلی. اطلاع رسانی، تبادل و دریافت مطلب: مریم محمدی اکمل @maryam_mohamadiakmal
🔻 مخالفان دوآتشه جریان روشنفکری دینی بخوانند! 🔻
🔻 مخالفان دوآتشه جریان روشنفکری دینی بخوانند!🔻
✍️ مهران صولتی
🔹چند سالی است که مخالفان جریان روشنفکری دینی سرمست از مهاجرت نمایندگان این نحله به خارج از کشور و به تبع آن فقدان حضور موثر آنها در داخل، ناجوانمردانه بر کوس افول و حضیض این جریان کوبیده و همچنان از تناقض آمیز بودن تعبیر" روشنفکری دینی" سخن می گویند! اما برای نسل ما که در دهه هفتاد با رویای تحقق " حکومت دموکراتیک دینی" می پوییدیم و پرسش های این جریان را جدی می گرفتیم اهمیت این نحله همواره بدیهی بوده است. به تازگی کتاب " دین و نوسازی" از خانم نسیم نعمتی زاده را مطالعه می کردم که کوشیده است در قالب رساله دکتری خود به" بررسی تطبیقی نسبت میان دین و مدرنیزاسیون در ایران و مالزی" بپردازد! نعمتی زاده در این کتاب نشان می دهد که اگر مالزی آغوش بازتری به روی نوسازی گشوده و در نتیجه، هم به پیشرفت اقتصادی رسیده، و هم با ایجاد تلفیق کارآمدی میان سنت و مدرنیته توانسته به مرزهای تجربه موفقیت آمیز مدرنیت در ژاپن نزدیک شود، تا حد زیادی مرهون نقش و جایگاه ممتاز روشنفکران دینی در این کشور مسلمان آسیای جنوب شرقی بوده است.
🔸نعمتی زاده با معرفی روحانیت به عنوان اصلی ترین نهاد مخالف مدرنیته از دوره قاجار تاکنون، تصریح می کند که اگر روشنفکران دینی قادر بودند تا مانند مالزی فرصت مناسب تر و مجال فراخ تری برای فعالیت بیابند داستان توسعه یافتگی در ایران می توانست به فرجام خوشایندتری دست یابد! همچنین وی نشان می دهد که حضور یک دولت توسعه گرا در بستری از تساهل مذهبی در جامعه چند قومیتی مالزی، این امکان را فراهم آورد که حتی روشنفکران سکولار هم امکان فعالیت جدی داشته باشند( حال آنکه در ایران چهاردهه اخیر نه تنها روشنفکران دینی از عرصه عمومی رانده شده اند بلکه حتی روشنفکران سکولار دوران مشروطه هم با اتهاماتی از قبیل فراماسونری و جیره خواری بیگانگان مواجه بوده اند!).
نکته شگفت انگیز کتاب نعمتی زاده آنجا است که نشان می دهد همراهی مخالفان نوسازی در مالزی، با روشنفکران دینی این کشور نهایتا به نفع دو طرف تمام شده و به یک نتیجه برد- برد انجامیده است. یعنی نه تنها مالزی به روی پیشرفت اقتصادی آغوش گشوده است بلکه مدافعان اسلامی سازی دانشگاه، بانک و جامعه هم توانسته اند ایده های خود را در یک فضای رقابتی و مسالمت آمیز پی گیری و عملیاتی نمایند!
🔹نتیجه آنکه به تصریح جامعه شناسان در حالی که پروژه اسلامی سازی علوم در ایران، با آمیخته شدن به سیاست حذف منتقدین همچنان ناکارآمد و در مراحل نخست خود جا خوش کرده است، اندیشمندان مالزی اکنون پیشرفت قابل توجهی در تحقق علوم انسانی اسلامی داشته اند!
متاسفانه سیاست حذف روشنفکران دینی از عرصه عمومی ایران طی دو دهه اخیر نتایج خسارت باری به همراه داشته است. اگر چه ممکن است در بادی امر حاکمیت از حذف این روشنفکران به عنوان یک کانون منتقد و دردسر ساز خرسند باشد ولی در نگاهی دوراندیشانه تر باید پذیرفت که محو تلاش های نوگرایانه برای حفظ دینداری در عصر چیرگی سکولاریسم، برای کارآمدی یک حکومت دینی می تواند بسیار زیان بار باشد!
به هر حال تجربه جهانی نشان می دهد که؛ توسعه را به بها می دهند نه به بهانه! و اگر امروز شاهد توسعه یافتگی همه جانبه مالزی در ابعاد اقتصادی- فرهنگی هستیم، و به عکس همچنان در دستیابی به یک توافق کلان بر سر چرایی و چگونگی توسعه یافتگی ایران در جا می زنیم، باید به دلایلی از این دست هم نظری بیفکنیم!
🔰منبع: کانال زیر سقف آسمان
@religionandsociety