#ماهی_در_مثنوی_معنوی🍂🔺در آیین مهر، باور بر این بوده که مهر (میثره، میترا) درون آب متولد شده است، به

#ماهی_در_مثنوی_معنوی

🍂🔺در آیین مهر، باور بر این بوده که مهر (میثره، میترا) درون آب متولد شده است، به همین دلیل در آثار این آیین، مهر را به صورت کودکی بر روی نیلوفر آبی و در حال بیرون آمدن از آب با دو ماهی دلفین تصویر می­کنند.در اوستا از دو ماهی مینوی یاد می­شود که اورمزد آنان را مأمور حراست و نگهبانی گیاه گُوکَرن از آسیب اهریمن نموده است. این گیاه که هوم سپید نیز نامیده شده، گیاهی اساطیری است که در ته دریای فراخکرد می­روید و بی­مرگی می­آورد و در باسازی جهان یا #فرشگرد به کار خواهد آمد .

🔹ماهی(حوت) در قرآن در داستان حضرت یونس در سوره­ صافات، و داستان موسی و یوشع در جست و جوی خضر در سوره­ کهف، آمده است.

☘ماهی در مثنوی معنوی🔻
◾️۱_ ماهی : عاشقی صادق
🔺مولوی به کرّات عاشق صادق را به ماهی ممثّل ساخته که مایه­ حیات و بقایش، عشق است:

گاه چون موجی برافرازان علم
گاه چون ماهی روانه بر شکم


◾️ ۲_ماهی هرگز از آب سیر نمی­شود، اهل ایمان نیز از آب حقیقت و دریای رحمت الهی سیراب نمی­شوند.

هر که جز ماهی زآبش سیر شد
هر که بی­روزی است، روزش دیر شد


◾️ ۳_ماهی عارف کامل و غیر ماهی معرف کسانی است که چندان ظرفیتی ندارد و به ‌اندک فاصله قانع می­شوند یعقوب چرخی می­گوید: «غیر ماهی از آب سیراب شود اما ماهی را از آب، سیری نیست. عشّاق را هم‌چون ماهیان بدان که از آب حیات عرفان، ایشان را سیری نیست».

پس کلوخ خشک در جو کی بود؟
ماهیی با آب عاصی کی شود؟

◾️۴_ماهی، سالک یا انسان کامل
🔺در مثنوی، هر جا سخن از ماهی است، تداعی سالک یا انسان کامل است.

چون نفاذ امر شیخ آن میر دید
زآمد ماهی، شدش وجدی پدید

گفت آه ماهی ز پیران آگه است
شُه تنی را کاو لعین درگه است

ماهیان از پیر آگه مابعید
ماشقی زین دولت و ایشان سعید

◾️ ۵_در بسیاری از مواضع در مثنوی، ماهی، نماد جان انسان­های الهی و انبیاء و اولیاء­اند که جز در بحر پاک کبریایی نمی­توانند زیست. از سوی دیگر اندیشه­ پیوستن انسان کامل با عالم غیب در تصاویری که ماهی در آن حضور دارد، به چشم می­خورد.

🔹ماهیان آگاه از پیران، نماد اولیاء و عارفان هستند. مولوی در #فیه_ما_فیه در این خصوص و در تمثیل جالبی، پیامبر را ماهی دریای رحمت دانسته و می­نگارد: «در آن دریای رحمت هم چون ماهی غوطه می­خورد هر چند در این عالم مقام پیغامبری و خلق را رهنمایی و عظمت و پادشاهی و شهرت وحی باشد، اما چون باز به آن عیش باز­گردد...»

◾️۶_ کار ماهی جز شناگری در آب نیست. عارف نیز کاری جز شناوری و تسبیح و عبادت درگاه احدیت ندارد. ماهی هر قدر هم در دریا باشد، باز به دنبال آب فراوان­تری است، عارف نیز علم بیشتری از خداوند طلب می­کند. مولوی بار­ها تأکید می­کند که ماهیت قرآن چیزی جز انبیاء نیست. وی قسم یاد می­کند که نورانیان یعنی اولیای الهی به مانند ماهیان بحر احدیت هستند. این ماهیان، اهل صفا و یکرنگی هستند گرچه در خشکی هزاران رنگ وجود دارد، ماهیان دریای وحدت با همه رنگ­ها می­جنگند.

هست قرآن حال­های انبیاء
ماهیان بحر پاک کبریا

باز وقت صبح آن اللهیان
برزنند از بحر سر چون ماهیان

جان چو افزون شد گذشت از انتها
شد مطیعش جان جمله­ چیز­ها

مرغ و ماهی و پری و آدمی
زانکه او بیش است و ایشان در کمی

ماهیان سوزن‌گر دلقش شوند
سوزنان را رشته­ها تابع بوند

پاسبان بر خوابناکان برفزود
ماهیان را پاسبان حاجت نبود

چون قضا بیرون کند از چرخ سر
عاقلان گردند جمله کور و کر
ماهیان افتند از دریا برون
دام گیرد مرغ پرّان را زبون
تا پری و دیو در شیشه شود
بلکه هاروتی به بابل در رود

ماهیانیم و تو دریای حیات
زنده ­ایم از لطفت ای نیکو صفات


🔻ماهیان جان، استعاره­ای از عارفان

ماهیان جان در این دریا پرند
تو نمی­بینی که کوری ای نژند
بر تو خود را می­زنند آن ماهیان
چشم بگشا تا ببینی­شان عیان

ماهیان را گر نمی­بینی پدید
گوش تو تسبیحشان آخر شنید

◾️۷_ماهی الهی، استعاره از مأموران مشیت خداوندی
🔺در داستان کرامات درویشی که در کشتی به دزدی متهمش کردند، ماهی به صورت مأمور الهی ظاهر می­شود. بدین ترتیب که پس از دعای درویش به سوی خداوند به دلیل اتهام دزدی که به او زده بودند، صد­ها هزار ماهی که مأمور الهی بودند هر یک سوزنی از طلا به دهان سر ز آب بالا کشیده و گفتند: بگیر شیخ این سوزن تو. شیخ رو به امیر کرده، گفت: این سلطنت عظمای الهی بهتر است که سلطنت دل می­باشد یا ملک ناچیز دنیا؟

شیخ سوزن زود در دریا فگند
خواست سوزن را به آواز بلند
صد هزاران ماهی اللهی
سوزن زر در لب هر ماهیی
سربرآوردند از دریای حق
که بگیر ای شیخ سوزن­های حق

◾️۸_ماهی نماد انسان بهشتی
🔺در مثنوی، پیامبری در اثبات ادعای پیامبری خود را به ماهی تشبیه می­کند؛ چرا که هم‌چون ماهی، خانه و همنشینی بر روی زمین ندارد.

نه مرا خانه­ ست و نه یک همنشین
خانه کی کردست ماهی در زمین
ادامه دارد...
@roshanfekridini13