محیط زیست نیازمند نظریه پردازی است. نشرو بازنشر مطالب در این کانال به معنای تایید آن ها نیست. صفحه ما در اینستاگرام https://instagram.com/sahat_zist?utm_source=ig_profile_share&igshid=oiuzhhz712pw تماس و پیشنهادات: @sahatzistadmin @AnooshehZahra
چالشهای هیدروپلیتیک؛ امنیتیشدن آب در ایران.. 🖋. دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی
چالشهای هیدروپلیتیک؛ امنیتیشدن آب در ایران
🖋#مراد_کاویانی_راد. دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی
@sahatzist
قسمت سوم : وضعیت منابع آب در ایران
منبع :تارنمای شرق
براساس دادههای موجود، وسعت ایران ١/١درصد پهنه خشکیهای کره زمین و ٣/٣٥ درصد گستره قاره آسیاست. میانگین بارش در جهان، ٨٦٥ میلیمتر و در ایران ٢٥٠ میلیمتر است. به سخن دیگر، میانگین بارندگیهای ایران، کمتر از یکسوم متوسط بارش جهانی است. این در حالی است که میانگین بارندگی ناچیز در کشور نیز پراکنش مناسبی ندارد؛ بهگونهای که بارندگی فقط در چهار درصد از خاک کشور بیش از این میانگین است و ٩٦ درصد باقیمانده میزان بارندگی، حتی به ٢٠٠ میلیمتر هم نمیرسد. با این حال، بنیادیترین سنجه تعیین درجه خشکی در یک منطقه، رابطه میزان بارش سالانه و توانش تبخیر محیط است. هر اندازه مقدار بارش نسبت به توان تبخیر کمتر باشد، درجه خشکی آن منطقه بیشتر است. در ایران، به جز مناطق کرانهای محدود دریای خزر، در دیگر مناطق توانش تبخیر بسیار فراتر از میزان بارش است؛ برای نمونه، در یزد میانگین بارش سالانه ۶۰ میلیمتر است، حال آنکه توانش تبخیری محیط منطقه یادشده، نزدیک به ۴ متر برآورد شده است. این در حالی است که دستکم در یکونیم دهه اخیر میانگین بارش کشور در بیشتر موارد کمتر از ٢٥٠ میلیمتر بوده است. برای نمونه در سال آبی ۹٤–۹٥ که در همسنجی با چند سال گذشته وضعیت بارش به نسبت مناسب بود، ۲۳۱ میلیمتر گزارش شد.
@sahatzist
دیگر آنکه فزایندگی گرمایش جهانی به تفدیدگی و تبخیر آب بیشتر در کشور انجامیده است. بر بنیاد پیشبینیهای موجود، در سالهای آینده دمای کشور دو درجه افزایش خواهد داشت که به معنی تبخیر بیش از ۲۷ میلیارد مترمکعب از آبهای کشور است. این میزان، در چند سال اخیر نزدیک به ۱/۱ درجه افزایش داشته است که به معنای فرابحران منابع آب شیرین در کشور است؛ وضعیتی که با گذشت هر سال و افزایش روند گرمایش جهانی، بر ژرفا و گستره فرابحران آب کشور میافزاید. این در حالی است که در همین مدت، به واسطه افزایش جمعیت، افزایش شهرنشینی، رویکرد کمّیمحور به توسعه و ناکارآمدی الگوی مصرف، بهویژه در بخش کشاورزی، اندوختههای آبی کشور در عمل پایان یافته است.
@sahatzist
برای نمونه، میانگین جهانی سرانه مصرف آب ١٧٠ مترمکعب است که این میزان در ایران، به ٥٩٠ مترمکعب میرسد. وضعیتی که فرونشینی زمین را در نیمی از دشتهای کشور در پی داشته است. در همین بازه زمانی، بسیاری از دریاچهها و تالابها مانند هورالعظیم، ارومیه، بختگان، پریشان، هامون، جازموریان، طشک و مهارلو خشکیده و بزرگترین رودخانههای کشور مانند کارون و زایندهرود خاموش شدهاند. در جهان ٣٠ درصد از جریان آبهای سطحی حقابه محیط زیست است؛ اما این رقم در ایران ١٠ درصد است و همین اندازه نیز در یک دهه گذشته روند کاهندهای یافته است.
@sahatzist
این در حالی است که کارشناسان بر این باور هستند خشکیدن تالابها، سالانه ١٦میلیارد دلار خسارت به کشور وارد میکند. نگرانی آنجاست که براساس برآوردها، در سال آبی جاری ٩٥-٩٦، کاهشی نزدیک به ٤٧ درصد رخ خواهد داد. در این میان، استانهای واقع در حوضه آبریز مرکزی، بهویژه استان فارس، کرمان، خراسان جنوبی و اصفهان، در وضعیت حاد و فرابحرانی قرار میگیرند. برای نمونه در استان کمبارشی مانند اصفهان میزان بارش در همسنجی با بلندمدت، کاهشی ۳۰درصدی داشت، وضعیتی که حتی مدیریت آب آشامیدنی را با چالشهای بنیادی همراه کرده است؛ در این میان تأمین آب کشاورزی برای کشت پاییزه در اصفهان که در آبان به تخریب لوله انتقال آب کوهرنگ به یزد از سوی کشاورزان انجامید، وضعیت را وخیمتر میکند. ابعاد بحران زمانی دریافت میشود که بدانیم این استانها در سالهای گذشته، کاهش بارش و تنش آبی داشتند و میزان تنشها و کشمکشها به خاطر نبود آب، رو به فزونی نهاده است.
@sahatzist
دیگر آنکه همین استانها در نتیجه برداشت بیرویه از ذخایر زیرزمینی، با بحران فرونشست روبهرو هستند. هشدارهای داخلی زمانی جدیتر تلقی میشوند که در کنار بررسیهای آژانس فضایی آمریکا قرار گیرد. این سازمان هشدار داده است در سه دهه آینده، بحران آب در کشورهای خاورمیانه به بزرگترین چالش تبدیل خواهد شد. بااینحال، شماری از کارشناسان، فرهنگسازی را در م