«بحران محیط زیست در ایران و لزوم بازنگری به دانشهای مردمی و راهکارهای فرهنگ ملی»

"بحران محیط زیست در ایران و لزوم بازنگری به دانشهای مردمی و راهکارهای فرهنگ ملی"

🖋نوشته #مرتضی_فرهادی مردم شناس و عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

متن زیر مقدمه مقاله ای است به همین نام که در سال 1380 در ماهنامه "کتاب ماه علوم اجتماعی" به چاپ رسیده است و آن را جزو اولین تلاش ها برای ایجاد پیوند بین دانش های علوم اجتماعی و محیط زیست در ایران می دانند.
@sahatzist
✅ایران: گنجینه ناشناخته دانش ها و فناور یهای مردمی

ایران، یکی از نخستین مراکز کشاورزی و دامداری و باغداری جهان است. اهلی کردن گندم، رام کردن بز، سگ، اسب و... و تربیت اقلامی از میوه ها و سبزیها، بسیاری اختراعات بزرگ و فناوری در زمینه های آبخیزداری، آبیاری، آبرسانی، همچون اختراع کاریز و چرخاب معروف به چرخ ایرانی و تلمبه های آبکش بادی، چرخ باد و برخی شیو ه های آبیاری و کشت وکار شگفت آور، همچون کشت سبوی (کوز ه ای)در مناطق بسیار کم آب و یا زمین های بلند و پشته هایی که آب بر آنها سوار نمیشود و یا در خاکهای شور و یا بی هسته کردن و یا ریزهسته کردن برخی میو ه ها همچون خرما و انگور و انار و یا بی تخمه کردن برخی کشت های جالیزی همچون هندوانه و اصلاح نژاد و انتخاب مصنوعی و دگرگو ن سازی ویژگی های درختان اهلی و تغییرات مکانکیی و ارگانکیی در شکل، رنگ، مزه و پوست برخی میو ه های درختی و جالیزی و نقش آفرینی و خطاطی بر روی پوست میوه هایی چون سیب ،هندوانه، خربزه و همچنین نازک سازی پوست خربزه و در اصطلاح شیشه ای کردن پوست آن، معطر کردن خربزه
و ترد و پر آبسازی آن به شکلی که حتی با صدای تاخت اسب و یا اشاره ی نوک سوزن خود به خود شکافته شوند.
@sahatzist
ساخت ظروف از کدو قلیانی با شکلهای مختلف مهندسی و نقش آفرینی بر روی آن و شیو ه های توان بخشی و به ورزی زمین، به طوری که زمین پس از تحمل چند هزار سال کشت، هنوز سرزنده و شاداب و حاصلخیز باقی بماند و همچنین انتخاب مصنوعی و اصلاح نژاد دامها وپرندگان همچون پر دنبه کردن و یا بی دنبه کردن و کم دنبه کردن گوسفندان و مایه کوبی دامها - قرنها پیش از کشفیات پاستور و ادوار جنز - در برابر برخی بیمار یهای واگیردار، بخش کوچکی از دستاوردهای فرهنگی ایرانیان در دانش کشاورزی و دامداری، در پیوند با شرایط جغرافیایی و زیست محیطی می باشد.
@sahatzist
به این سیاهه می توان تجربیات نادر و شگفت آوری همچون بندهای
زیرزمینی و پنهان برخی کاریزها در ایران و «چوم سوزان » (سازمانهای مبارزه با سرماهای نابهنگام) ، انواع کشت های دیم و از آن جمله کشت «سنگچالی »( کشت دیمی درختان در چاه های سنگی) و دانشهای پیوسته با کشاورزی و دامداری همچون دانش آب و هواشناسی سنتی گیاهشناسی و جانورشناسی سنتی و غیره را افزود.
@sahatzist
یکی دیگر از پدیده های شگفت آور مربوط به تاریخ کشاورزی و درعین حال هنر معماری روستایی ایران، کبوترخانه هایی هستند که در طی قرنهای متمادی به بالندگی کامل خویش رسیده اند و همچنین به نظام های تجارب مدیریتی و مشارکتی و تعاونی های مربوط به مرتع داری، آبخیزداری، تجارب تعاون یهای چندهزار ساله در زمینه های تولید کشاورزی و دامداری و تهیه ی فرآورده های لبنی و... اشاره کرد.
@sahatzist
متأسفانه بسیاری از این مسائل نه تنها برای قاطبه ی روشنفکران و دانشگاهیان ما، بلکه حتی برای مردم نگاران، مردم شناسان، مهندسان و استادان دانشکده های کشاورزی، بیگانه و ناشناخته است. به طوریکه
در تمام درسهای دانشکده های کشاورزی ما، حتی دو واحد درس به عنوان کشاورزی و یا دامداری و یا باغداری سنتی وجود ندارد و گویی تجربیات ده - پانزده هزار ساله ی تاریخی که دائماً به وسیله ي باستان شناسان به عقب برده میشود، [کاملا فراموش شده است].
تجربيات [دیگر تمدن های همچون]، چین، هند، مصر، اقوام مایا، آزتک و دیگر تمدنهای درخشان گذشته ی بشری [دربرابر تجربیات تمدن ایران] هیچ سخنی برای گفتن به مهندسان ما ندارند.

http://uupload.ir/files/uyvy_images.jpg

فایل دانلود این مقاله در پست بعدی قرار داده شده است.

خبرها و مطالب بیشتر را در وبلاگ ساحت زیست بخوانید و یا به صفحه اینستاگرام ما بپیوندید.

وبلاگ ساحت زیست👇