زخم سد بر پیشانی پیشینیان_آبگیری یک تمدن.. 🖋مسعودامیرزاده--کنشگر محیط زیست

زخم سد بر پیشانی پیشینیان_آبگیری یک تمدن

🖋مسعودامیرزاده--کنشگر محیط زیست
@sahatzist
((فلات ایران بهشت باستان شناسان ))این عبارت از فرط تکرار به ضرب المثل نزدیک شده است .دراین سرزمین هزاره هاست که مردمانی متمدن وصاحب فرهنگ ،هنر وتشکیلات دیوان سالاری زیسته وقاعدتا آثار مختلفی هم بجای گذاشته اند.در این پهنه گسترده قطعا حاشیه های رودخانه های پرآب بهره بیشتری از این کاروان تمدن داشته وآن مسافران پرخیر حجم فزونتری ازمیراثهای گرانبهای خویش در این حواشی برای آیندگان کنجکاو باقی گذارده اند.
@sahatzist
اما همین رودخانه های پرآب در عصر تولد تکنولوژی ،هدف پروژه های بسیار منجمله پروژه های سد سازی هم بوده اند .بحث عوارض جانکاه سدها برمحیط زیست ونظام طبیعی آب نقل همه محافل شده وشکوه کنندگان بسیار از متخصین آب ،محیط زیست ،علوم اجتماعی واقتصادی وجوامع محلی به جمعیت منتقدین سد سازی پیوسته اند.اما نامبردگان در این داغ تنها نیستند ،تاریخ ومیراث فرهنگی وباستان شناسی کشور نیز از کمرشکستگان پیکر سنگین وآوارشده سدها بوده اند.
قصددارم با استفاده از منابع موجود وبطور خلاصه به اثار تخریبی برخی از سدها برمحوطه های باستانی پیرامون خودکه در عملیات احداث دچار ویرانی شده ویا پس از آبگیری در زیر میلیونها تن وزن سازه ها ویا مخازن آب به نابودی تن داده اند،بپردازم . بدیهی است چنین ورودی جنبه مشروح و تخصصی نخواهد داشت و صرفا به جهت توجه بیشتر به این بعد از بیلان منفی سازه های آبی صورت میگیرد ،باشد که در پروژه های بعدی فرزندان فن سالار این سرزمین قدمهای سنگین تکنولوژیک خودرا با آهستگی بیشتر روی میراث وافتخارات نیکان خویش گذاشته وصفحات کمتری از کتاب تاریخ پرابهام آن را پاره پاره نمایند.
@sahatzist
1⃣بخش نخست
سد سلمان فارسی —-شهر یرج (بر وزن فرش )

سد سلمان فارسی (قیر) بر روی رودخانه قره آغاج در تنگه کارزین و در نزدیکی شهر قیر ساخته شده است. هدف از ایجاد این سد تأمین آب آشامیدنی شهرهای پایین دست آب کشاورزی دشت‌های قیر، کارزین، علی‌آباد، افزر و لاغر، تولید انرژی برقابی، کنترل سیلاب و احیای اراضی شور بوده است.
سد سلمان یکی از پنج سد بزرگ استان فارس است و آسیب‌هایی نیز به آثار باستانی این منطقه از جمله یک شهر باستانی متعلق به دوره ساسانی موسوم به سد یرج وارد کرده است.
شهر باستانی یرج که در پشت سد ((سلمان فارسی ))قرار گرفته است وبا آبگیری این سد عمرش به پایان پذیرفت یکی از شهرهای بزرگ ایران باستان با وسعتی قریب 370 هکتار بوداین شهر آثاری از دوران فراهخامنشی ، اشکانی، ساسانی و اسلامی را در خود جای داده است و با وجود کاوشهای باستان شناسی صورت گرفته در آن، هنوز بخش های متعددی از آن کاوش نشده است. به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی در این شهر اخیرا (قبل از ابگیری سد)نقش هلنیستی کشف شده است که نشانی است از تاثیر هنر یونانی بر دوره تاریخی فراهخامنشی است
@sahatzist
از جمله اكتشافات مهم باستان‌شناسي در شهر يرج، كشف آتشكده‌اي متعلق به دوره ساساني است. به عقیده باستان شناسان اين آتشكده يك ويژگي منحصر به فرد دارد كه در هيچ‌يك از چهارطاقي‌هاي پيش از اين ديده نشده است. اين ويژ‌گي ايوان دار بودن آن است. اين آتشكده ايوان دوستونه به طرف خورشيد دارد.
در دوره اسلامي بخش‌هايي از اين آتشكده به خانه‌اي روستايي بدل شده است كه باستان‌شناسان در اين بخش دو كوزه بزرگ اسلامي كشف كردند. به اعتقاد علیرضا جعفري زند سرپرست تیم کاووش يك چنين آتشكده‌اي متعلق به جامعه روستايي نيست و به مردم يك شهر تعلق دارد. وي مي‌گويد: نكته جالب آن‌ است كه اين محوطه تا دوران فعلي نيز به عنوان يك مكان مقدس مورد استفاده بوده است. در كنار اين آتشكده سنگ ياعلي قرار گرفته بود كه مردم در كنار آن با روشن كردن شمع نذر مي‌كردند. امروز سنگ ياعلي را دزديده‌اند و تنها يك گودال از آن باقي مانده است.
@sahatzist
يرج ،بنابر کشف باستان شناسان، يکی از مدرن ترين شهرهای دوران ساسانی بوده که با توجه، به نوع معماری شهر، وسايل کشف شده و حکاکی های به دست آمده همچنین فرصت شناسائی حلقه گم شده تاريخ ايران، يعنی دوران فراهخامنشی (جکومتهای محلی تشکیل شده درجای دربرزخ سقوط سلوکیان تا اقتدار کامل شاهان بنام اشکانی )را دراختیارایشان قرار میداده است.همچنین گورستان 130هکتاری یرج که فقط فرصت عجولانه ای برای کاووش 53 گور ان فراهم گردید بخشی از حسرتهایی که با نا