هنر محیطی چیست؟ به همراه معرفی کتاب.. 🖋سعید عظمتی

هنر محیطی چیست؟ به همراه معرفی کتاب

🖋سعید عظمتی
@sahatzist
چاپ شده در فصلنامه نقد کتاب

امروزه هنر محیطی که یکی از شاخه های هنر جدید است تقریباً در همه جای دنیا مطرح و پذیرای مخاطبان خاص و عام شده است، تا جایی که در برخی موارد خود مخاطب نیز جزئی تفکیک ناپذیر از اثر است. هنر محیطی هنری است با گرایش های مختلف که سعی دارد با نگرشی نو به رابطه ی انسان و طبیعت بپردازد و راهکارهایی جدید برای همزیستی با محیط اطراف در اختیار بگذارد. این هنر به محیط و منظر غنا می بخشد که در عرصه عمومی متجلی می شود و در شکل گیری معنای محیط نقش مهنی ایفا می کنند. هنر محیطی به صورت کلی برای نامیدن گرایش هایی چون هنر بوم شناختی Eco Art، هنر در طبیعت Art in nature، هنر ترمیم Restoration Art، و غیره بکار می رود. این مقاله به نقد کتاب هنر محیطی می پردازد که از معدود کتابهایی است که در این موضوع تألیف شده است.
@sahatzist
هنر محیطی می کوشد تا رابطه مخاطب با محیط را بهبود ببخشد و از خلال این رابطه دوستانه او را متوجه مسایل محیط زیستی کند. برای این مهم، هنرمند گاه با جابجا کردن، افزودن یا کاستن عنصری از عناصر طبیعت، به خلق اثر و ارائه بیان جدیدی از محیط می پردازد.
از طرفی جنبش تازه بنیان هنر زمینیLand Art، را داریم که در پی بروز جریانات هنری نظیر هنر مینیمال و هنر مفهومی در دهه 1960 میلادی پدیدار شد و همواره نام بزرگانی چون ریچارد لانگ، دنیس اپنهایم و رابرت اسمیتسون به عنوان نمایندگان اصلی این جریان، در کنار این عنوان امده است.
@sahatzist
جان مایه ی این شاخه از هنر، خلق آثار هنری در محیطهای طبیعی و با استفاده از مواد طبیعی و گاه مصالح خاص اثر است. اکثر این آثار میرا هستند و به علت دورافتاده بودن آنها، مخاطب از طریق رسانه هایی مثل نوارهای ویدئویی، اینترنت، عکس و غیره با آنها ارتباط برقرار می کند.

معرفی کتاب

عنوان: هنر محیطی، تأملی در عناصر معنی دهنده به منظر.
نوشته: رضا سیروس صبری
تهران، سازمان زیباسازی شهرداری تهران، 1392.
320 صفحه

نویسنده ی کتاب در مقدمه با ترتیبی ویژه، از گذر تاریخی و ریشه ای هنر محیطی صحبت می کند که این امر مهم ترین شاخصه ی این کتاب را رقم می زند. زیرا درگیر کردن ذهن مخاطب با موضوع مورد پردازش در کل کتاب با این نگاه سلسله مراتبی درک بهتری از موضوع در خواننده ایجاد می کند.
این کتاب در قالب طرح تحقیقاتی سازمان زیباسازی شهر تهران در سال 1392 با هدف بررسی و مطالعات جامع در زمینه ی هنر محیطی و نمود تاریخی و فرهنگی آن و تلاشی جهت درک بهتر آثار هنرمندان و روابط متقابل آنها با مخاطب و محیط تدوین و تالیف شده است.
@sahatzist
در 5 فصل این کتاب، موارد ذیل مورد توجه قرار گرفته است:

1.فصل اول کتاب به بررسی و تعریف کلی از هنر محیطی می پردازد و تاریخچه ای تحلیلی و نیز بخش هایی از ریشه فلسفی هنر محیطی را ارائه می دهد و در پایان به بررسی انواع هنرهای دیگر چون معماری و عکاسی در طبیعت پرداخته و در واقع انواعی از نمود هنر محیطی ارائه می شود.
2. در فصل دوم نویسنده به بیان رابطه ی فرهنگ و طبیعت و پیگیری ردپای آن تا هنر محیطی و هنر زمینی می پردازد و انواع نگرش منطبق با طبیعت و بوم شناسی و اهمیت شناخت بوم شناسانه را مطرح می کند، در ادامه مختصری به بحث اهمیت خلاقیت در این مسیر می پردازد.
3. فصل سوم کتاب معطوف به معرفی و دسته بندی هنرمندان محیطی و معرفی تعدادی از آثار شاخص هنرمندان زمینی و محیطی، از اولین فعالان این جنبش در اوایل دهه شصت تا حال حاضر است.
4. فصل چهارم کتاب در پی یافتن کیفیتی از ادراک و تفسیر معنای محیط است و نگاه نمادین به طبیعت را تبیین می کند و در ادامه به بررسی مینیمالیسم و ساده گرایی در هنرهای مختلف می پردازد و در انتها، به بینش مینیمالیستی در منظر به عنوان یک رسانه ی تفسیری پرداخته می شود و آثاری چند از هنرمندان مینیمالیست فعال در حوزه ی منظر را بازنگری و تحلیل می کند.
5. فصل پنجم کتاب به بررسی راهکارها و مسائل و نکات برجسته و نیازمند توجه در راستای استفاده از هنر محیطی در بازسازی منظر پرداخته، به ساختارهای زنده در شهر و محیط نگاهی دوباره کرده، و بازتاب و طریقه ی ورود و تأثیرات هنر محیطی در فصای شهری را تبیین می کند. این فصل نقشها و کارکردهای هنر محیطی را در ارتباط با مخاطب و در جهت یکپارچگی با محیط بیان می کند و برخی از نقش ها و کارکرد