در ستایش اعتراض: «تماشاگران بی تفاوت» فرزاد حسنی

در ستایش اعتراض: "تماشاگران بی تفاوت " فرزاد حسنی
@sahatzist
وقتی فرزاد حسنی شخصیت آن مرد مستاصل را در میان تشویق حضار و رقص نور و رنگ و دکورهای خوش خط و خال سلاخی می کند، با چه پدیده ای روبرو هستیم؟ این پرسش نه در جهت روشن شدن رفتارهای یک مجری عصبی بلکه ناظر به رفتار تعجب برانگیز و حامیانه تماشاچیانی است که در آن مکان حاضرند. در حقیقت این که خاصیت رسانه های جمعی باعث می گردد تا مجریانی همچون حسنی به ناگاه در طبقه ای متفاوت از پایگاه خانوادگی و تحصیلاتی خود پرتاب شوند و رفتارهای جنون آمیز از خود نشان دهند بیشتر نیازمند کنکاش روانشناسانه است, اما این که رفتارهای بیمارگونه یک مجری از سوی عده ای از تماشاگران حاضر مورد تشویق قرار بگیر نیازمند ورود جامعه شناسان است.
@sahatzist
احتمالا اینکه "اکسیر" تلوزیون را مقصر تبدیل انسان ها به حیوانات مزرعه قصه حسنک جلوه داد که هر صبح چشم به راه دستان او برای سیرکردن مغزهایشان هستند نگاه بسیار بدبینانه ای درباره رسانه دانسته شود ! با این حال اتفاق برنامه اکسیر را از جنس شادی هیجان انگیز تماشاچیان سربریدن یک خبرنگار در سرزمین های تحت تسلط داعش دانست ، از جنس جمعیت عظیم نظاره گران یک مراسم اعدام صبح گاهی یا به اپیدمی فیلم برداری موبایلی از فاجعه به جای کمک در رفع آن تشبیه کرد ، محل بحث نیست. آنچه مایه نگرانی است این است که چرا تماشاچیان برنامه مضحک حسنی دکورها را نشکستند , چرا دست کم صحنه را ترک نکردند و چرا همه کسانی که آن آن برنامه را دیدند با پلیس تماس نگرفتند؟
@sahatzist
عموما رویکر غالب جامعه شناسی استفاده از تئوری bystander effect به معنی" اثر تماشاگر "و یا "تماشاگر بی تفاوت" در برخورد با پدیده های این چنینی است.
@sahatzist
در سال 1964 در یکی از محله های نیویورک زنی به نام کاترین در حال بازگشت از محل کار به آپارتمانش به مدت تقریبا سی دقیقه در خیابان محل زندگی خود مورد تجاوز ، سرقت و قتل قرار گرفت و در حالی که دوازده نفر شاهد ماجرا بودند نه تنها کمکی از سوی آنان صورت نگرفت بلکه هیچکس حاضر به تماس تلفنی به پلیس نیویورک نشد. در ایران نیز پدیده هایی مثل حادثه قتل میدان کاج یا قتل دختر جوان در پل عابر مدیریت در زمره همین رفتارهای جمعی طبقه بندی شده اند.
@sahatzist
دلایل این رفتار مدت هاست که محل مناقشه کارشناسان علوم اجتماعی است؛ عده ای معتقدند احتمالا این امر به این خاطر رخ می‌دهد که با افزایش حضار، تفسیر ذهنی تک‌تک افراد مختل می‌شود و آنها حادثه را یک مشکل تلقی نمی‌کنند و میزان قبول مسئولیت آنها کمتر می‌شود، عده ای دیگر نیز این امر را ناشی از اثر کثرت و افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه دانسته و معتقدند این امر باعث عدم واکنش مردم نسبت به مشکلات جامعه گردیده است.
اما آنچه که این نوشتار به دنبال طرح آن است معرفی سرچشمه هایی برای بروز پدیده "تماشاگر بی تفاوت " است.
@sahatzist
می توان ا دعا کرد "رقیق شدن مسئولیت اجتماعی " نه پدیده ای یک شبه بلکه فرآیندی است که ریشه های اجتماعی آن را می توان دست کم تا دوران کودکی فرد جست و جو کرد. به طور قطع کودکانی که جامعه پذیری آنان آمیخته به مسئولیت گریزی است بیشتر در معرض تبدیل به تماشاگران بی تفاوت هستند. اما از طرفی چه می توان کرد؟ فشار بیش از حد بر کودکان برای ایجاد حس نوع دوستی با ارجاع آنان بر مسائل روز بیشتر مضحک می نماید تا تاثیرگذار.

@sahatzist
به همین دلیل عده ای از کارشناسان آموزش براین باورند که تعلیم و تربیت مبتنی بر طبیعت دوستی و احترام به ارزش های زیست محیطی _ از آن دست که آقای وهاب زاده در ایران مشغول اجرای آن است_ اثرات قابل توجهی بر شکل گیری یک شخصیت پایه مسئولیت پذیر و خلاق در کودکان خواهد داشت. در حقیقت وقتی در مدارس طبیعت محور نوعی از جامعه پذیری رواج می یابد که قطع یک درخت و چیدن یک گل امری غیر اخلاقی تلقی می گردد مسلما لگدمال کردن شخصیت یک انسان آن چنان که حسنی انجامش داد عملی شنیع شمرده خواهد شد.
به امید روزی که حتی با حیوانات نیز رفتارهای توهین آمیز از آن دست که حسنی انجام میدهد صورت گرفته نشود.
🖋ایمان معمار
@sahatzist
ساحت زیست
عکس مربوط به کاترین جونوور