اخلاق زمین. مطلب یکی از فصل‌های مهم کتاب «سالنامه‌ی یک شهرستان شنی» نوشته‌ی «آلدو لئوپولد» است

اخلاق زمین
@sahatzist
این مطلب یکی از فصل‌های مهم کتاب «سالنامه‌ی یک شهرستان شنی» نوشته‌ی «آلدو لئوپولد» است. این نوشته بعد از گذشت بیش از نیم قرن که از زمانِ نگارشِ آن می‌گذرد، در شمار تأثیرگذارترین مطالب نوشته شده در حوزه‌ی حفاظت از محیطِ زیست است.
منبع :مجله اینترنتی یوتوپیا
ترجمه‌: روزبه فیض

قسمت ششم : هرمِ زمین

اخلاقی که بخواهد به مثابهِ مکمل و راهنمایِ رابطه‌‌ی اقتصادی با زمین عمل کند، وجودِ نوعی تصویرِ ذهنی از زمین به مثابهِ یک مکانیسمِ زیستی را فرض می‌گیرد. ما فقط وقتی می‌توانیم نسبتِ به چیزی اخلاقی عمل کنیم که بتوانیم آن‌را ببینیم، حس کنیم، بفهمیم، به آن عشق بورزیم یا ایمان داشته باشیم.
@sahatzist
تصویری که معمولاً در آموزش‌های مربوط به حفاظت از محیطِ زیست ارائه می‌شود عبارت است از «توازنِ طبیعت». بنا به دلایلی که شرحِ آن‌ها در این‌جا نمی‌گنجد، این نوع صحبت کردن قادر به توصیفِ دقیقِ میزانِ نادانیِ ما نسب به مکانیسم‌های زمین نیست. تصویرِ به مراتب واقع‌بینانه‌تر تصویری است که در علمِ اکولوژی استفاده می‌شود: هرمِ زیستی (biotic pyramid). من ابتدا طرحِ کلیِ این هرم را به مثابهِ نمادِ زمین شرح می‌دهم و بعد به برخی از نتایجِ آن در حوزه‌ی «کاربردِ زمین» (land-use) می‌پردازم.

گیاهان انرژی خورشیدی را دریافت می‌کنند. این انرژی از درونِ مدارهایی زیست‌مند (biota) جریان می‌یابد. این مجموعه‌ی زیستی را می‌توان توسطِ هرمی متشکل از چندین لایه توصیف کرد. در لایه‌ی پایینی خاک قرار دارد. لایه‌ی بعدی گیاه است که رویِ خاک قرار می‌گیرد. بعد حشره‌ی روی گیاه؛ و پرنده‌ و جونده‌ای که از حشره‌ها تغذیه می‌کند. لایه‌ها همین‌طور ادامه می‌یابند تا انواعِ گروه‌های جانوری را در بر گیرند. در بالاترین لایه‌ی هرم، گوشت‌خوارانِ (carnivore) بزرگ قرار دارند.
@sahatzist
شباهتِ گونه‌هایی که در یک لایه‌ی مشخص قرار دارند در محلِ زندگیِ آن‌ها یا ظاهرشان نیست، بلکه اشتراکِ آن‌ها در منابعِ غذایی‌شان است. موجوداتِ هر لایه از لایه‌ی زیرینِ خود تغذیه می‌کنند و اغلبِ خدماتِ دیگرِ موردِ نیازشان را نیز از آن دریافت می‌کنند. در مقابل، موجوداتِ هر لایه به لایه‌های بالاتر غذا و خدمات ارائه می‌دهند. در لایه‌های بالاترِ هرم، جمعیت (و تعدادِ موجودات) کمتر است. بنابراین به ازای هر حیوانِ گوشت‌خوار صدها صید وجود دارد، و صیدهای او خود هزارانِ صیدِ دیگر و میلیون‌ها حشره و تعدادِ بی‌شماری گیاه در اختیار دارند. این سیستمِ هرمی شکل منعکس کننده‌ی همین واقعیتِ جمعیتی است که روندی کاهشی به سمتِ بالای هرم دارد. انسان در یک لایه‌ی میانی (اما نزدیک به رأس هرم) قرار دارد، همراه با خرس‌ها، راکون‌ها و سنجاب‌هایی که از گوشت و گیاه هردو تغذیه می‌کنند و به عبارتی همه‌چیزخوار‌ (omnivore) هستند.
@sahatzist
این خطوطِ وابستگیِ غذایی و خدماتی را اصطلاحاً زنجیره‌های غذایی (food chains) می‌نامند. بنابراین زنجیره‌ی باستانیِ خاک-بلوط-آهو-سرخ‌پوست امروز به زنجیره‌ی خاک-ذرت-گاو-کشاورز تبدیل شده است. هر گونه‌ای (شاملِ ما انسان‌ها) حلقه‌ای در چندین زنجیره‌ی غذاییِ مختلف است. آهو به غیر از بلوط، از صدها نوع گیاهِ دیگر تغذیه می‌کند، همین‌طور گاو می‌تواند صدها گیاهِ غیر از ذرت را مصرف کند. بنابراین، هر دوی آن‌ها حلقه‌هایی در صدها زنجیره‌ی مختلف هستند. هرمِ یاد شده شبکه‌ای پیچیده از زنجیره‌های مختلفِ غذایی است، آن‌قدر پیچیده که ممکن است بی‌نظم و آشفته به نظر برسد؛ با این‌حال پایداری (stability) سیستم گواهی است بر ساختارِ فوق‌العاده نظام‌مندِ آن. کارکردِ آن به همکاری و رقابت میانِ اجرایِ متعدد و متنوعِ آن بستگی دارد.
@sahatzist
در آغاز، هرمِ حیات کم‌ارتفاع و پهن بود و زنجیره‌های غذایی کوتاه و ساده بودند. فرگشت (evolution) لایه‌ها و حلقه‌های بیشتر و بیشتری به آن افزود. انسان یکی از هزاران عاملی است که به ارتفاع و پیچیدگی‌ هرمِ حیات اضافه شده است. علم در خیلی از زمینه‌ها ما را با تردیدهای نوینی آشنا کرده است، اما در یک زمینه به ما اطمینان داده است: روندِ حرکتِ فرگشت به سویِ پرداخت و متنوع‌سازی مجموعه‌ی زیستی (biota) است.

@sahatzist
#اخلاق_زمین