خداباوری و اخلاق زیست محیطی

خداباوري و اخلاق زيست محيطي
این مطلب تلخیصی است از مقاله ای به همین نام منتشر شده در ماه نامه اطلاعات حکمت و معرفت سال 1387 شماره 1
🖋#گري_ال_كامستوك : پروفسور گری کامستوک فیلسوف و دین پژوه, عضو موسسه مطالعاتی "بشر و دانش های اجتماعی " و استاد دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی است .
مترجم : انشاالله رحمتي

قسمت اول:
@sahatzist
✅يكي از حوزه‌هاي فكري اصلي كه در دوران معاصر توانسته است، پيوندي ميان تفكرات نظري در رشته‌هايي چون فلسفه و الهيات و مسائل و معضلات عملي زندگي بشر برقرار دارد. دانشي است كه از آن به اخلاق كاربردي تعبير مي‌شود. اخلاق زيست محيطي از شاخه‌هاي اين دانش است. در اين اخلاق براي حل مسائل ناشي از بحران زيست محيطي كه مي‌توان گفت خطيرترين بحران جهان كنوني است، چاره‌جويي مي‌شود. اخلاق زيست محيطي و مسائل قابل طرح در اين دانش دامنه گسترده‌اي دارند. ولي يكي از مسائل اين دانش نسبت ميان دين و محيط زيست است، به اين معنا كه آيا دين به طور كلي مي‌تواند به حال شرايط زيست محيطي موثر باشد و اگر آري، آيا تأثير آن مثبت است يا منفي. بديهي است كه چون اديان خود متنوع‌اند و به علاوه در متن هر دين نيز مذاهب مختلفي موجود است، نمي‌توان به دنبال پاسخي كلي و فراگير براي اين پرسش بود.
@sahatzist
✅ در تقسيم كلي می توان اديان را به خدا باور ونا خداباور تقسيم مي‌كند. دين خداباور ديني است كه به وجود ساحتي متعالي براي عالم كه متشكل از خدا يا خدايان و ديگر موجودات مقدس است، باور دارد. و هر ديني كه چنين ساحتي براي عالم قائل نيست، ديني نا خداباور است و از اين جهت چنين ادياني را مي‌توان حتي اديان الحادي خواند.
@sahatzist
✅تعريف خداباوري آسان نيست، ولي اين اصطلاح دلالت بر مجموعه‌اي از نظريات مابعدالطبيعي مختلف دارد. وجه اشتراك اين نظريات يا در اين عقيده است كه ساختار واقعيت مشتمل بر يك الوهيت كامل يگانه (خداي مطلق يا ايزد بانوي مطلق) است يا در اين عقيده كه ساختار واقعيت مشتمل بر يك يا چند خداي ناكامل (خدايان، ايزد بانوها، فرشتگان، ارواح محلي، شياطين) است. خداباوران عموماً معتقدند كه وجود يا وجود‌هايي الوهي موجود است و اينها موجوداتي نيرومند‌تر از انسان‌ها هستند و قادرند لااقل به صورتي گهگاهي در برخي قوانين طبيعت تصرف كنند.
@sahatzist
✅تعريف اخلاق زيست محيطي نيز آسان نيست ولي اين اصطلاح عموماً دلالت بر مجموعه‌اي از نظريات اخلاقي مختلف دارد؛ وجه اشتراك اين نظريات يا در اين نظريه است كه انسان‌ها وظايفي مستقيم نسبت به طبيعت دارند يا در اين عقيده كه انسان‌ها وظايف غيرمستقيم در خور اعتنايي در قبال طبيعت بر عهده دارند.
فيلسوفان محيط زيست عموماً معتقدند كه فاعل‌هاي اخلاقي بايد بر مبناي توجه به بهروزي حيوانات وحشي، گياهان و فرايندهاي طبيعي، يا بر مبنايي چيزي كه آلدولئوپولد ، از طرفداران حفظ محيط زيست در آمريكا، از آن به «سرزمين» تعبير مي‌كند، قيد و بندهايي براي رفتار خويش قرار دهند.
@sahatzist
✅حال، هر نظريه اخلاقي كه بيشترين ارزش را براي سياست ناظر به ممانعت از توسعه و تحول در عرصه‌هاي حيات وحش و حفظ گونه‌هاي در معرض خطر قائل مي‌شود، نظريه بوم محورانه مي‌ناميم و از هر نظريه اخلاقي‌اي كه اين اولويت‌ها را معكوس مي‌سازد و بيشترين ارزش را براي تشويق توسعه و اشتغال اقتصادي قائل است، به نظريه انسان محورانه، تعبير مي‌كنيم. هر دو گروه اصحاب اخلاق زيست محيطي ممكن است براي توجيه موضع خويش يا مباني مشابه يا مباني متفاوتي را مورد استناد قرار دهند. براي مثال ممكن است هر دو گروه به اصول خداباورانه، استناد كنند. وقتي بوم محوران يا انسان محوران، براي توجيه احكام اخلاقي عملي‌شان، براي مثال، به اراده خداوند استناد مي‌كنند، در آن صورت رابطه مابعدالطبيعه خداباورانه با اخلاق زيست ‌محيطي، وارد صحنه مي‌شود.
#اخلاق_زیست_محیطی
#دین
@sahatzist
تصویر متعلق به عکس روی جلد یکی از کتاب های پروفسور گری کامستوک با عنوان :"زندگی ,علم و اخلاق " است.
h