🔶️ فاصله‌ی من و گرِتا تونبرگ!

🔶️ فاصله‌ی من و گرِتا تونبرگ!

@sahatzist
🔹️ اجلاس سالانه‌ی مجمع جهانی اقتصاد امسال، با موضوع «شکل‌دهی به یک معماری جهانی در عصر انقلاب صنعتی چهارم» غایب‌های بزرگ و مهمّی داشته است؛ گفته می‌شود که علّت غیبت ترامپ، ترزا می، امانوئل مکرون و حتّی رؤسای جمهور چین و هند، رسیدگی به بحران‌های داخلی کشورهایشان بوده است.

🔹️ نکته‌ی جالب توجّه و نسبتاً خبرساز امسال اجلاس داووس 2019 برای خبرگزاری‌ها، شرکت فعّال اکتیویست‌های محیط‌زیستی و به طور ویژه، کوچک‌ترین شرکت‌کننده و سخن‌ران امسال، «گرتا تونبرگِ» 16 ساله، از رهبران اتّحادیه‌های دانش‌آموزی سوئد در زمینه‌ی مبارزه با تغییرات اقلیمی است. این موضوع، از دو جنبه برای نگارنده، حائز اهمیت است؛
@sahatzist
🔹️ نخست آن‌که غیبت رهبران یادشده در این اجلاس، اگرچه به دلیل نقش عمده‌ی دولت‌های آنان بر مناسبات تجارت جهانی و انتشار کربن به واسطه‌ی همچنان در بورس نگه داشتن اقتصاد مبتنی بر سوخت‌های فسیلی می‌تواند مهم و تأثیرگذار ارزیابی شود، ولی از زاویه‌ی استعاری، وقتی که مدّ‌ت‌هاست تحلیل‌گران آینده‌پژوهی، اقتصاد و محیط زیست، سپردن آینده‌ی منابع طبیعی و محیط‌زیست جهانی به دولت‌مردان و بازیگران عرصه‌ی سیاست و اجلاس‌های بین‌المللی را آب در هاون کوفتن می‌دانند، شاید اتّفاق درستی افتاده باشد. مدّت‌هاست که کانون‌های فعّال مبارزه با تغییرات اقلیمی در جای‌جای جهان، در پی ایجاد یک جنبش مردمی جهانی برای اِعمال فشار به دولت‌ها هستند و تنها راهِ جدّی نجات زمین از پیامدهای گرمایش جهانی را مبارزه با سیاست‌های فعلی اقتصادی مبتنی بر تجارت آزاد و مالکیت بدون محدودیت خصوصی می‌دانند. سیاست‌های دوپهلویی که پشت پرده‌ی آن سرمایه‌داران بزرگ نفتی از یک سو بی‌وقفه به دنبال توسعه‌ی صنایع متّکی به انرژی‌های ناپایدار هستند و از سوی دیگر، کشورهای صادرکننده‌ی سوخت‌های فسیلی و مصرف‌کننده‌‌ی علم و توسعه، به منافع اقتصادی و امنیت سیاسیِ تن دادن به این مناسبات تجارت جهانی حریص‌اند و در عیان، پرداخت هزینه‌های سهم انتشار کربن و حفظ وجهه‌ی بین‌المللی دولت‌ها را بر دوش شکننده‌ترین طبقات جوامع می‌گذارند. جهان، سر باز کردنِ این دُمل فریب را اخیراً در جنبش جلیقه‌زردهای فرانسه شاهد بود. حضور پررنگ اکتیویست‌ها و غیبت دولتمردان شاخص در اجلاس داووس امسال، از این نظر شاید رویدادی خجسته و سرآغازی برای سکّان‌داری واقعی مردم در اصلاح نظام اقتصادی جهان باشد.
@sahatzist
🔹️ نکته‌ی دوّم، مقایسه‌ی نگرش عمومی جامعه‌ی داخلی کشورمان با نگرش عمومی جهانی، نسبت به چالش‌های جهانی محیط زیست است. در این مقایسه، دیدن یک نوجوان سوئدی مبارز محیط‌زیستی، در هیئت یک سخن‌ران و یک مطالبه‌گر جدّی و رسمی در اجلاس مجمع اقتصاد جهانی، این سؤال را برای منِ ایرانی ایجاد می‌کند که آیا من و امثال من، هنوز چنین جدّیت و حسّاسیتی نسبت به مسئله‌ی گرمایش جهانی پیدا کرده‌ایم؟ در حالی که کنش‌گری محیط زیستی در کشور ما، هنوز درگیر سطحی‌نگری، منحصر به شعارها و پکیج‌های کلیشه‌ایِ نگاه به مسئله از آخر به اوّل است، درکِ عمقِ مسئله در یک نوجوان 16ساله از آن سوی جغرافیای جهان آن‌قدر به روز و ریشه‌ایست که می‌داند برای برداشتن یک قدم واقعی باید از کجا شروع کرد. وقتی در کشور من، علیرغم عرق‌ریزانِ مأموران محیط زیست، مسئولان ذیربط، روزنامه‌نگاران و اهالی علم، برای اطلاع‌رسانی و آموزش، هنوز کارگر و کشاورز بومی، حافظان منابع طبیعی را روبه‌روی خود می‌بیند و شکل اعتراض مدنی‌اش، آتش زدن اراضی حفاظت‌شده یا هدر دادن آب است، یعنی هنوز عملاً «فرهنگ‌سازی» محیط زیستی اثربخش و فعّال محیط زیستیِ واقعی نداریم و هنوز شهروند ایرانی، ریشه‌ی بحران را درک نکرده و در پلّه‌های آغازین شناخت محیط زیست و مشکلاتش، دچار فروماندگی و دوگانگی شده است.

✒زهرا انوشه

yon.ir/Z1avA