نگاهی به کتاب «الهیات محیط زیست» نوشته دکتر محقق داماد.. نجات محیط زیست بر اساس باورهای دینی

نگاهي به كتاب «الهيات محيط زيست» نوشته دکتر محقق داماد

نجات محيط زيست بر اساس باورهاي ديني
@sahatzist
بحران زيست محيطي كه زندگي بشريت معاصر با آن مواجه است را بايد جداي از ريشه هاي زيست شناسي و تجربي آن و آنچه در حوزه علوم طبيعي زيستي و تكنولوژي مطرح مي شود مورد بررسي قرار داد زيرا بي شك از نوع بحران فكري و اخلاقي است و مادامي كه نگاه بشر به زندگي و جهاني كه در آن مي زيد و محيطي كه او را احاطه كرده است تغيير نيابد قابل حل نخواهد بود. اما سخن اين است كه از كجا بايد راه حل آغاز شود؟ در كتاب «الهيات محيط زيست» كه توسط يك عالم ديني و حقوقدان نوشته شده، سعي شده تا بحث بحران محيط زيست از منظر الهيات، فقه، فلسفه و اديان مورد بحث و بررسي قرار گيرد چراكه مولف بر اين باور است كه پاسخ به سوال فوق در شناخت علل و عوامل پديد آمدن اين بحران نهفته است. دغدغه هاي محيط زيستي، مقولاتي جهاني هستند. شايد هوايي كه ما تنفس مي كنيم، موسساتي در قاره يي ديگر آلوده كرده باشند.
@sahatzist
سوراخ شدن لايه ازن به خاطر توليد گاز فلور و كربن بر تمام انسان ها تاثير مي گذارد. همچنين فقر و گرسنگي در يك كشور مي تواند فشارهايي را بر منابع كشورهاي مهاجرپذير وارد كند. برخي معتقدند كه غلبه روح سوداگري بر انسان معاصر و سيطره تمدن صنعتي او را به جان طبيعت انداخته و براي تامين منافع خويش، كمر به نابودي طبيعت بسته است. در اين رابطه مي توان به نيچه، فيلسوف آلماني اشاره كرد كه مي گويد: ما در زماني واقع شده ايم كه تمدنش در خطر نابودي به وسيله تمدن است. بشريت امروز مي داند كه با اين لجام گسيختگي تمدن و با اين بي اعتنايي نسبت به عناصر محيط و با اين خود محوري و از همه مهم تر بريدن از اصل خويش ديگر آينده اش تضميني ندارد. در واقع انسان مدرن با تكيه بر اعجاز عظيم تكنولوژي خود، رو به پرستش خويش آورده و تكنولوژي مدرن انسان را به نقطه مرگباري رسانده كه او ناگزير از نابود كردن خويش است. بخش مهمي از بحران هاي زيست محيطي ريشه در نگرش ما نسبت به طبيعت، موجودات زنده و شيوه نگاه ما به آنها، برداشت مان نسبت به چگونگي هستي آنها و چگونگي ادراك ما نسبت به روابطي دارد كه بر آنها بار مي كنيم. در واقع زيربنا و پشتوانه نگرش ما نظام فكري خاصي است كه جهان بيني ويژه يا نگرش خاصي نسبت به طبيعت و جايگاه انسان در آن را مي سازد. در واقع بحران هاي زيست محيطي امروزي يك بحران اخلاقي است و ضرورت توجه به اصول اخلاقي را يادآوري مي شود كه براي به سامان بازگرداندن رابطه انسان با طبيعت مورد نيازند.
@sahatzist
بحران هاي زيست محيطي موجب جلب توجه برخي انديشمندان به ويژه از دهه 1960 به بعد شده است يعني از هنگامي كه كنفرانس سازمان ملل متحد كه در ماه ژوئن سال 1972 و با عنوان انسان و محيط زيست برگزار شد، بناي چنين مطالعاتي را پايه ريزي كرد. بر همين اساس كتاب «الهيات محيط زيست» اثري با رويكردي فقهي - الهياتي دريچه يي نوين در قلمرو مطالعات محيط زيست با رويكردي اسلامي گشوده است. مولف كه در همايش هاي مختلف درباره محيط زيست شركت داشته سعي كرده تا ديدگاه هاي خود را در اين كتاب تبيين كند. كتاب حاضر در 11 بخش تنظيم شده و مولف موضوع محيط زيست را با ديدگاهي الهياتي از وجوه مختلف مورد كاوش قرار داده است. از موضوعاتي كه كتاب حاضر به آنها توجه كرده مي توان به اين موارد اشاره كرد: علم گرايي جديد و پيامدهاي منفي آن بر محيط زيست، اديان و محيط زيست، تاريخ تمدن ايران در رفتار با محيط زيست، تجلي كلام الهي در محيط زيست، فقه و محيط زيست، حفظ منابع زيست محيطي در روايات. اين كتاب با استناد به حدود 200 آيه از قرآن كريم، در بخشي تحت عنوان «ديدگاه قرآن درباره محيط زيست» به تبيين و واكاوي برخي نكات و واژه هاي قرآني مرتبط با محيط زيست مانند سوگندهاي قرآني به مظاهر طبيعت مي پردازد. مولف در تفسير آيات مربوطه به نظر برخي دانشمندان مانند ويليام چيتيك، حكما، شاعران و فلاسفه مسلمان، مانند سعدي، ابن سينا، ملاصدرا، فارابي و علامه طباطبايي اشاره داشته است. مولف سخت بر اين نكته تاكيد دارد كه انسان مي تواند با پيروي از دستورات الهي يك محيط زيست صلح آميز را براي خويش فراهم آورد. انسان مي تواند به طور پاكيزه زندگي كند اگر فقط به اين حقيقت توجه كند كه زمين همانند همه چيزهايي كه در درون يا ماوراي آن قرار دارند، به خداوند قادر تعلق دارد.
كتاب «الهيات محيط زيست» تاليف دكتر سيد مصطفي محقق داماد توسط موسسه پژوهشي حكمت و فلسفه ايران منتشر شده است.
@sa