علوم اجتماعی و آب: دستورکارهای مغفول. دوم:.. 🖋و

علوم اجتماعی و آب: دستورکارهای مغفول
@sahatzist
✅قسمت دوم:

🖋#محمدفاضلی و #سجاد_فتاحی

منبع:تارنمای شمس

◀️رابطه آب، قدرت و تضاد

✅هر طرحی در حوزه آب، به‌ویژه در کشوری با اقلیم ایران که کمبود آب مسئله‌ای دیرپا در تاریخ آن است، می‌تواند روابط و معادلات قدرت در جوامع محلی را تغییر داده، سبب افزایش قدرت برخی گروه‌های ذینفع شده و از قدرت برخی گروه‌های اجتماعی دیگر بکاهد که دراین‌بین عموماً منافع گروه‌هایی که از قدرت کمتری در جامعه برخوردارند و نمایندگانی در سطوح گوناگون قدرت ندارند نادیده گرفته می‌شود.
همچنین با توجه به ارزشمند بودن کالای آب، طرح‌های توسعه و مدیریت منابع و مصارف آب بر شدت و خشونت تضاد در جوامع محلی اثرگذارند؛ از این رو هرگونه طرحی در این زمینه باید از حیث ارتباط با مسئله قدرت، شدت و خشونت تضاد در جوامع محلی تحلیل و بررسی شده و درباره آن تحلیلی‌هایی روشن از منافع ذینفعان در جریان اجرای این طرح‌ها، اختیارات و اقتدارهای هر یک و منازعات و تعارضات بین این منافع ارائه گردد.

✅اثرگذاری طرح‌ها و پروژه‌های توسعه و مدیریت منابع و مصارف آب بر شدت و خشونت تضاد در جوامع محلی، در دهه‌های گذشته نادیده گرفته شده که همین امر شدت تضاد در ارتباط با مسئله آب را در درون و برون برخی استان‌ها به‌گونه‌ای نگران‌کننده افزایش داده است. افزایش شدت تضاد در ارتباط با مسئله آب در برخی استان‌های کشور از قبیل اصفهان، چهارمحال و بختیاری و خوزستان بارزترین نتیجه چنین اقداماتی است. افزایش شدت و خشونت تضاد آبی می‌تواند بهترین و کارآمدترین پروژه‌های آبی از حیث اقتصادی و تکنیکی را با شکست مواجه نماید. شکسته شدن خط لوله انتقال آب به یزد در سال 1391 توسط کشاورزان شرق اصفهان و درگیری‌های خشونت‌آمیز در بلداجی در اواخر تیرماه 1395 بر سر مسئله انتقال آب برای استفاده در کارخانه فولاد، تنها نمونه‌هایی از تضادهای خشونت‌آمیز مرتبط با آب است که در صورت عدم توجه نظام مدیریت منابع و مصارف آب به رابطه آب با قدرت و تضاد می‌تواند منجر به نمونه‌هایی شدیدتر در آینده گردیده و مقدمات جنگ آب را بین جوامع محلی و استان‌های مختلف فراهم آورد. تحلیل تضادهای اجتماعی از همین‌رو یکی از مهم‌ترین دستور کارهای مطالعات اجتماعی آب است.
@sahatzist
◀️رابطه آب و مشارکت ذی‌نفعان

✅مشارکت ذی‌نفعان در طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط با آب ضمن افزایش ذخیره دانش و افزایش آگاهی نسبت به راه‌حل‌های جایگزین برای مواجهه بهینه با مسئله کمبود آب، به میزان قابل‌توجهی از هزینه‌های گوناگون این طرح‌ها کاسته و بر امکان موفقیت آن‌ها می‌افزاید.
رابطه ایرانیان با منابع آبی تا دهه 1320، توسط نظام‌های حکمرانی‌ای تعریف و سامان داده می‌شد که در مدت زمانی طولانی تکامل یافته و توانسته بودند وضعیت بالنسبه پایداری را در رابطه انسان ایرانی با منابع آبی نسبتاً اندک و وضعیت اقلیمی کشور پدید آورند.

✅رابطه‌ای مستقیم بین حرکت از نظام حکمرانی آب به نظام مدیریت منابع آب و خلع ید از ذی‌نفعان گوناگون و کاهش مشارکت آن‌ها از این دهه (هزار و سیصد و بیست) به بعد وجود دارد. بدیهی است که یکی از مهم‌ترین پیامدهای این خلع ید و کاهش مشارکت، کاهش سرمایه اجتماعی در سطوح گوناگون و تضعیف اجتماعات و واحدهای خود تنظیم‌گر و افزایش واحدهای اجتماعی وابسته‌ای بوده است که نظارت و کنترل خارجی در آن‌ها بسیار هزینه‌بر و در بعضی موارد غیرممکن است. یکی از دلایل ناکامی نظام مدیریت منابع در مواجهه با پدیده چاه‌های غیرمجاز از همین منظر قابل‌تحلیل و بررسی است.

✅یکی از مهم‌ترین ابعاد اجتماعی طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط با آب، با توجه به توضیحات فوق، بخشی است که در آن نحوه و مکانیسم مشارکت ذی‌نفعان گوناگون در مراحل مختلف این طرح‌ها از تصمیم‌گیری برای اجرا یا عدم اجرا، تا نحوه اجرای بهینه این طرح‌ها را مشخص می‌نماید.
@sahatzist

http://s1.upzone.ir/117535/31855-9e254.jpg