چرا جامعه‌شناسی محیط زیست؟. منبع: خبرگزاری مستقل محیط زیست. قسمت اول

چرا جامعه‌شناسی محیط زیست؟
منبع:خبرگزاری مستقل محیط زیست
قسمت اول
@sahatzist
شاخه‌ی تخصصی بسیار مهم و معروف "جامعه‌شناسی محیط زیست" آنقدرها که باید، در ایران شناخته شده نیست، مثل برخی دیگر از حوزه‌های تخصصی جامعه‌شناسی. البته "جامعه‌شناسی محیط زیست" که "جامعه‌شناسی آب" هم زیر مجموعه‌ی آن قرار می‌گیرد، در دنیا نیز موضوعی جدید و نوپا است. اگر عمر جامعه‌شناسی را به مفهوم یک رشته‌ی تخصصی نهادی، در دنیا 200 ساله بدانیم، عمر "جامعه‌شناسی محیط زیست" بیش از 30 الی 40 سال نیست و در واقع از دهه 1970 به این طرف و در پی گسترش جنبش‌های حامی محیط زیست شکل گرفته است. طبیعی است با وجود نوپابودن این زیرشاخه‌ی جامعه‌شناسی در دنیا، در ایران هم این رشته‌ی تخصصی-کاربردی چندان شناخته‌شده نباشد.
"محیط زیست" موضوعی کاملا بین رشته‌ای است و ابعاد مختلف آن در تخصص‌های مختلف علمی قابل بررسی است. "جامعه‌شناسی محیط زیست" به معنای خاص در سه مفهوم کلیدی خاستگاه، پیامدها، و راهکارهای مهار و انطباق، که محورهای اصلی بحران‌های محیط‌زیستی را شکل می‌دهند، می‌تواند ورود پیدا کند و در چند حوزه‌ی مطالعاتی-پژوهشی موثر باشد:
حوزه اول، شناخت بسترهای تاریخی، سیاسی، فلسفی و اقتصادی است که مشکلات محیط زیستی و مسائل آب را ایجاد کرده‌اند. مثلا بخش مهمی از مشکلات محیط زیست در سراسر جهان و من جمله ایران، حاصل نگاه انسان-محور به جهان پیرامون است؛ نگاهی که تمامی کاینات را فروتر از آدمی و در خدمت او می‌داند و انسان می‌تواند برای راحت‌تر زندگی کردن خود، هرچه می‌تواند انجام بدهد و به هرکجا که دستش می‌رسد دست‌اندازی کند و در هرکجای زمین و هر نقطه‌ی آسمان و در قعر اقیانوس‌ها و آب‌های آزاد تعرض کند. با شروع خود-محوری انسان در طبیعت است که قهقرای بی‌بازگشت طبیعت آغاز شده و هرکجا که توسعه نایافته‌تر و توسعه ناپایدارتر، قهقرا هم به شکلی افزون‌تر و ویرانگرتر نمود یافته است. جامعه‌شناسی نقش مهمی در تبیین تاثیر بسترهای تاریخی، سیاسی و فلسفی و به ویژه فلسفه‌ی مدرن در ایجاد مشکلات محیط زیستی دارد.
@sahatzist
حوزه دوم مطالعاتی جامعه‌شناسی در حوزه محیط زیست، که در پی حوزه اول شکل می‌گیرد، و اهمیت حضور مطالعات اجتماعی را بازنمایی می‌کند، حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی است؛ که در کشور ما، حوزه‌ای عمدتا مهندسی-محور است و در آن توجهی جدی و اثربخش به بهره‌گیری از علوم انسانی به معنای عام و مطالعات اجتماعی به مفهوم خاص وجود ندارد. لازم است جامعه شناسی آن دسته از دلایل قهقرای محیط زیست را که پیامدهای توسعه ناپایدار و مهندسی ناپایدار زمین است توضیح دهد و نقش جامعه‌شناسی را به‌روشنی بازنمایی کند. سال‌هاست جهان پی به ویرانگری طرح‌های توسعه‌ي مهندسی-محور و کم‌‌توجه به ملاحظات اجتماعی و فرهنگی برده و به رعایت ملاحظات فرهنگی و اجتماعی در طرح‌های فنی-توسعه‌ای تن داده است. اما به نظر می‌رسد در ایران همچنان نگاهی عمدتا فنی و مهندسی به پروژه‌های توسعه‌ای حاکم است و پیوست‌های اجتماعی و فرهنگی معمولا در حد ژست پژوهشی، در پروژه‌های کلیدی ملی و محلی حضور دارند و عمدتا توجه بنیادی به تبعات میان‌مدت و بلندمدت و نگران‌کننده‌ی اجتماعی-فرهنگی این پروژه‌ها بر زمین، اقلیم، خاک، انسان و زیست‌بوم بشر در این خطه از زمین نمی‌شود. ادامه دارد...
#جامعه_شناسی_محیط_زیست


@sahatzist
http://s1.upzone.ir/49810/mohit.jpg