"شب چراغ" رسانه اقتصادی اجتماعی مستقل ایران مدیر مسئول:معصومه مرادی سردبیران : دکتر سید حسین سجادی فر،محمد علی مختاری ارتباط با سردبیر: @Mokhtari_Ali @sajadifarh
مقایسه اقتصادی ایران با کشورهای همسایه. بخش دوم
مقایسه اقتصادی ایران با کشورهای همسایه
بخش دوم
انتخاب سال ۱۹۷۸ و اختصاص دادن رقم ۱۰۰ به شاخص تولید ملی کشورهای ایران، عراق، عربستان و امارات میتواند تا حد زیادی مسیر نسبی این کشورها در سه دهه گذشته را منعکس کند. نتایج حاصل از این مقایسه نشان میدهد که اقتصاد ایران در سه دهه گذشته با فاصله نسبتا معناداری از سه کشور نفتی همسایه، کمترین شتاب اقتصادی را در بین کشورهای مورد بررسی داشته است. طی سه دهه گذشته ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای عربستان، امارات و عراق (به قیمت ثابت سال ۲۰۱۰) بیش از سه برابر شدهاست. این در حالی است که تولید ناخالص داخلی ایران در بازه زمانی سالهای ۱۹۸۷ تا ۲۰۱۷ تنها ۴/ ۱ برابر شدهاست. یعنی اقتصاد ایران در سه دهه اخیر حتی در مقایسه با همسایگان نفتی خود نیز در وضعیت «درجا زدن» قرار داشتهاست. نکته جالب توجه اینکه روند اقتصاد ایران با وجود بهرهمندی از بیش از هزارمیلیارد دلار درآمد نفتی طی سه دهه گذشته، مسیری کاملا واگرا با همسایه شمال غربی خود یعنی ترکیه داشتهاست. کشوری که در مقایسه با ایران، عربستان، امارات و عراق بهره چندانی از منابع زیرزمینی نبرده است. اما چه عاملی باعث شده که اقتصاد ایران با وجود داشتن چنین ظرفیت بالقوهای، در عمل به یک موجود بیمار و کمتحرک تبدیل شود؟ آیا این تفاوت ناشی از این است که ایران سهم به نسبت کمتری از درآمد نفتی خود را خرج توانافزایی در بخش غیرنفتی میکند؟
سرمایهگذاری بیبهره
بررسی آمارهای بانک جهانی از میزان تشکیل سرمایه ثابت سالانه کشورهای مختلف نشان میدهد که در سه دهه گذشته، سالانه بهطور میانگین چیزی حدود ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران صرف سرمایهگذاری ثابت شدهاست. در این بازه زمانی عربستان ۳۳ درصد، عراق ۲۹ درصد و امارات ۲۴ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف انباشت سرمایه کردهاست. بنابراین به نظر میرسد که از لحاظ شاخص نمایانگر سرمایهگذاری تفاوت قابل ملاحظهای بین ایران و کشورهای مورد بررسی وجود ندارد. افزون بر این آمارها نشان میدهد که این چهار کشور نفتی در مقایسه با بسیاری از کشورهای توسعهیافته سهم بیشتری از درآمد ملی خود را به سرمایهگذاری اختصاص میدهند. بر مبنای آمارهای بانک جهانی در چهار دهه گذشته سهم سرمایهگذاری از تولید ناخالص داخلی در کشورهای آلمان، کانادا و فرانسه حدود ۱۹ درصد، در آمریکا حدود ۲۳ درصد، ترکیه ۲۶ درصد و در انگلستان حدود ۱۷ درصد بوده است. بنابراین به نظر میرسد که کشورهای ایران، عربستان، امارات و عراق بهعنوان ۴کشور نفتی(که به واسطه حجم بالای ذخایر نفتی، از ظرفیت بسیاری برای توسعه سرمایهگذاری برخوردارند) در مقایسه با کشورهای توسعهیافته سهم بیشتری از درآمد سالانه خود را صرف سرمایهگذاری برای تولید بیشتر میکنند. اما حتی بدون نگاه به آمارهای رسمی نیز میتوان ادعا کرد که سهم بالای سرمایهگذاری در کشورهای نفتی حاشیه خلیجفارس نتوانسته مانع شتاب نسبی منفی اقتصادهای این کشورها در مقایسه با کشورهای توسعهیافته شود. حتی همسایه غیرنفتی این کشورها، یعنی ترکیه، با وجود بهره نبردن از منابع سرشار نفتی طی سه دهه اخیر، عملکرد اقتصادی به مراتب بهتری از همسایگان نفتی خود داشتهاست. در حالی که در سال ۱۹۹۳ تولید ناخالص داخلی ایران، عربستان و ترکیه در محدوده یکسانی در نوسان بود، در سال گذشته میلادی تولید ناخالص داخلی (به قیمت ثابت ۲۰۱۰) در ترکیه به مجموع تولید ناخالص داخلی در دوکشور ایران و عربستان پهلو میزند.
ترکیه، طی سه دهه گذشته بهطور میانگین سالانه ۳/ ۱۰ میلیارد دلار در بخش غیرمالی سرمایهگذاری کردهاست. با فرض اینکه منابع مورد نیاز برای این سرمایهگذاری از صادرات کالاهای ترکیهای فراهم شدهباشد در این صورت ترکیه باید سالانه چند برابر این رقم صادرات انجام دهد.میتوان فرض کرد ۱۰ درصد از ارزش صادرات کالایی در این کشور، حاشیه سودی است که صادرکنندگان در نظر گرفتهاند، در اینصورت میتوان گفت ترکها برای حفظ روند سرمایهگذاری خود باید سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار کالا صادر کنند و تمام سود حاصل از صادرات خود را به سرمایهگذاری اختصاص دهند. وضعیتی که با فرکانس بالایی در تجربه اقتصاد ترکیه طی دو دهه گذشته قابل مشاهده بوده است. روندی که نتیجه آن تقویت بخشهای دارای مزیت در اقتصاد ترکیه است. بر مبنای آمارهای موجود از فروش نفت ایران در حال حاضر هر شهروند ایرانی سهم حدودا یک دلاری از فروش نفت روزانه دارد. بر مبنای آمارهای بانک جهانی صادرات موادغذایی و پوشاک در این کشور برای شهروندان ترک درآمدی برابر با سهم هر ایرانی از نفت به همراه دارد.آمارهای موجود نشان میدهد که طی سه دهه گذشته، دولتهای مختلف با وجود درآمد هنگفت نفتی توفیق چندانی در ایجاد مزیتهای اقتصادی در مقایسه با کشورهای نفتی منطقه نداشته است
منبع: دنیای اقتصاد
@shabcheragh_monthl