"شب چراغ" رسانه اقتصادی اجتماعی مستقل ایران مدیر مسئول:معصومه مرادی سردبیران : دکتر سید حسین سجادی فر،محمد علی مختاری ارتباط با سردبیر: @Mokhtari_Ali @sajadifarh
دخالت بیهوده: چرا تعزیرات نباید وارد بازار مسکن شود؟.. 🖋دکتر حمید یاری
دخالت بیهوده: چرا تعزیرات نباید وارد بازار مسکن شود؟
🖋دکتر حمید یاری
در ماه‌های اخیر بازار مسکن در کنار سایر بازارهای دیگر سرمایه‌گذاری دچار التهابات بالایی شد و رشد قیمت‌های غیرقابل پیش‌بینی را شاهد بود. متعاقب افزایش قیمت مسکن انتظار بر آن بوده و هست که اجاره‌ها نیز افزایش شدیدی را در سال جاری داشته باشد.
در پی این نوسانات صحبت‌هایی مطرح شد در زمینه نقش دولت در کنترل بازار و برخی مسوولان و نمایندگان از لزوم ورود دولت و تعزیرات حکومتی به این بازار سخن به میان آوردند و امیدوار بودند که این دخالت بتواند بازار را کنترل کند. در این زمینه در ادامه به بررسی پیشنهاد فوق خواهیم پرداخت.
قیمت‌گذاری و کالای ناهمگن
در آغاز بهتر است تعریف قیمت و نحوه قیمت‌گذاری مطرح شود. قیمت عبارت است از ارزش پولی که خریدار و فروشنده بر اساس شرایط بازار بر کالای مورد مبادله خود قرار می‌دهند که در صورتی که این دو ارزش با یکدیگر برابر شوند مبادله صورت می‌پذیرد.
در برخی موارد کالاهای مورد مبادله ویژگی‌هایی دارند که در شرایط خاصی اگر دولت دخالت نداشته باشد ممکن است عواقب نگران‌کننده‌ای اتفاق بیفتد. یکی از این ویژگی‌ها همگن بودن کالاست. کالای همگن کالایی است که از نظر تقاضاکنندگان تفاوت کیفیتی زیادی با یکدیگر نداشته باشند مثل میوه و تره‌بار. در بازار و از دید خریدار سیب دماوند با سیب سمیرم و سیب ارومیه خیلی فرقی ندارد. یا اینکه تعداد خریداران و فروشندگان متفاوت باشد.
به طور مثال اگر در بازاری تعداد خریدار زیاد و فروشنده کم باشد به نوعی که فروشنده بتواند قیمت‌گذار بوده و کالای اساسی و همگن خود را در یک زمان بحرانی به قیمتی بیش از عرف بازار به فروش برساند، در این موارد دولت به طور موقت وارد بازار شده و قیمت‌گذاری می‌کند تا در میان‌مدت و بلندمدت با واردات یا حمایت‌های تولیدی بتواند نیاز بازار را پوشش دهد.
حتی در این نوع کالاها هم اقتصاددانان پیشنهاد نمی‌کنند که دخالت دولت چه در قیمت‌گذاری و چه در تولید و عرضه طولانی‌مدت باشد. زیرا یکی از نکات مثبت قیمت بازار تاثیرگذاری بر انگیزش‌هاست.
تهدید بازارسیاه
اگر به دلایل خاصی بازار به مشکل بخورد و عرضه کم و قیمت‌ها افزایش یابد تولیدکنندگان انگیزه مالی پیدا می‌کنند که وارد آن بازار شده و کالا را تولید و عرضه کنند که این تولید بالا در دوره بعد باعث می‌شود بازار متعادل شود و کمبود عرضه از بین برود و قیمت به سطح تعادلی برگردد.
حال اگر دخالت دولت در این بازارها هم طولانی‌مدت باشد انگیزه‌ای برای تولیدکننده وجود ندارد و ممکن است این کمبود عرضه تا سالیان طولانی در بازار وجود داشته و متعاقباً بازار سیاهی که مشکلات آن برای همه مشخص است نیز ادامه خواهد داشت.
حال سوالی که مطرح است آن است که آیا در بازار مسکن شرایطی که در بالا بیان شد صادق است؟ آیا دولت باید در بازار مسکن دخالت کند؟ آیا دولت می‌تواند در این بازار قیمت‌گذاری کند؟ برای پاسخ بهتر است ابتدا ویژگی‌های بخش مسکن را مرور کنیم.
کار ناممکن
در بحث ویژگی‌های بازار مسکن باید به چند نکته توجه خاص داشت؛ نخست اینکه مسکن یک کالای همگن نیست. شهر به شهر، محله به محله، کوچه به کوچه و حتی در یک آپارتمان قیمت‌های واحدهای مختلف متفاوت است. از این‌رو چگونه می‌توان برای این تعداد از تنوع قیمت‌گذاری کرد؟
دوم اینکه مسکن یک کالای غیرقابل تجارت است. در برخی موارد که بازار کالایی دچار مشکل می‌شود دولت می‌تواند با واردات قیمت را به تعادل برساند. بازار گوشت و برنج در ایران بازاری است که معمولاً دولت دخالت مستمر دارد. اما آیا واردات مسکن برای افراد از سوی دولت امکان‌پذیر است؟
سوم اینکه مسکن از معدود بازارهایی در کشور است که درصد حضور بخش خصوصی در آن بسیار بالاست. در چنین فضایی آیا می‌توان اشخاص را مجبور کرد که کالایشان را به قیمتی زیر قیمت تعادلی که مدنظر دارند بفروشند یا اجاره دهند؟
@shabcheragh_monthly