بدن و نگاه خیره پزشکی.. 📝احمد غلامی، دکتری جامعه‌شناسی

بدن و نگاه خیره پزشکی

📝احمد غلامی، دکتری جامعه‌شناسی

طی جهش تکنولوژیکی و فرهنگی در پایان سده ی هجدهم و پس از شکل گیری پزشکیِ مدرن که حول کرانمندی و محدودیت جسمانی انسان بازسازی شده است، نگاه خیره‌ی پزشکی(Medical gaze) شکل گرفت و به زعم آن نظام پزشکی، بدن بیمار را از خود بیمار و هویت وی منفک ساخت. نگاه خیره‌ی پزشکی به معنیِ تحت سیطره قرار دادنِ فرد زیرِ نگاه و فهم پزشکی، بخشی است از رشد گرایش مدرنیته به "اعمال گفتمانی" متخصصان در ایجاد کنترل اجتماعی بر فرد. این اعمال افراد را بر حسب رمزهای انظباطی(Disciplinary codes)شان طبقه‌بندی می‌کند. از طرفی فرد در این زمان در طرح علمی پزشکی مستقر می‌شود و از طرف دیگر پزشکی گرایش به خلق بدنهای مطیع(Docile bodies ) بر اساس تنظیم آنها به طرق تخصصی را در فرد ایجاد می‌کند. رشد رشته‌ی پزشکی و به شکلی مشابه روانشناسی و علوم انسانی تجلیِ نهادیِ "قدرت انضباطی"ای است که زندگی مدرن را تغییر و مجدداً تغییر می‌دهد.
مفهوم بدن تحت تأثیر اعمال دانش علمی و متخصصان این حوزه، از قرن هجدهم به بعد خلق گردید؛ شکل جدیدی از نظارت که فوکو آن را "نگاه خیره‌ی کلینیکی"( Clinical gaze) می‌نامد، پا به عرصه‌ی وجود نهاد. بیماری و بدن طی این دوره به مثابه‌ی پیامدِ نگاه خیره‌ی کلینیک توسط دانشمندان پذیرفته شود تا بتوان بدن و مکانیسم‌های آن را در دسترسی قرار داده و بدن به سوژه‌ای برای تحقیق پزشکی مبدل گردد. گفتمان پزشکی و حرفه‌ی پزشکی جایگزین مذهب و گفتمانهای روحانی-بنیاد شده است که در اعصار گذشته بر انسان حاکم بودند. پزشکی سکولار و علمی وسیله‌ی قدرتمندی در طبقه بندی و کنترل اجتماعی به حساب می‌آید. پزشکی کردن جامعه را باید به مثابه‌ی فرآیند کنترل اجتماعی حاکم بر بدنها در سطح فردی و اجتماعی به حساب آورد.
بدن در این عصر بیش از هر دورانی تحت انقیادِ دستگاهها و تکنولوژیهای انضباطی قرار گرفته است و بواسطه‌ی همین تکنولوژیهای بدن (سیستم پزشکی، آموزشی، دستگاه نظامی و ...) است که در شکل مکان/بدن تحت استیلای ساختارها، گفتمانها و دستگاهها تنظیم و تأدیب می‌شود. بدن نوین جایگاهی است برای ترکیب نیروها و سیاست‌های که همواره در تلاش‌اند از بدن عنصری مفید برای دستگاه اقتصادی و مطیع برای دستگاه سیاسی خلق کنند. چنین برداشتی که ریشه در آراء فوکو دارد، بدن را جایگاه واقعی استیلا و انقیاد تکنولوژیهای خود و دستگاه سلطه(بالاخص دستگاه پزشکی) به حساب می‌آورد که در نهایت رهیافت‌های خود را به میانجی همین بدن مفید/مطیع شده به منصه ظهور می‌رساند.

@Ahmad_gholami17548
@sociology_of_sport