‍ …اهل معرفت برای انسان، دو تولد قائل‌اند. یکی تولد صوری و دیگر تولد معنوی

‍ …اهل معرفت برای انسان، دو تولد قائل‌اند. یکی تولد صوری و دیگر تولد معنوی

‍ #ادبیات
#فلسفه

اهل معرفت برای انسان، دو تولّد قائل‌اند. یکی تولّد صوری و دیگر تولّد معنوی.
تولّد صوری همان تولّد است که کالبد عنصری انسان از زهدان مادر گام به پهنه‌ی دنیا می‌گذارد. این تولّد، عام است و همه‌ی حیوانات و افراد بشری را شامل می‌گردد. در این تولّد اختیاری در کار نیست. ولی تولّد معنوی، خاصّ بندگان برگزیده است و به اختیار صورت بندد. بدین گونه انسان با تربیّت و ترویضِ نفسِ خود، دل از زنگار هوس‌ها می‌پردازد و از زهدان محسوسات و مشیمه‌ی غرایز خارج می‌شود و در جهان معنوی و عرصه‌ی ملکوتی تولّد می‌یابد. این زایش دوباره را تولّد دوّم گویند، که مستند است به کلامی منسوب به حضرت مسیح (ع) که:
به ملکوت آسمان‌ها و زمین اندر نشود مگر آن کس که دوباره زاده شود.

مولانا تولّد دوّم را با لفظ فطام تعبیر کرده است.  فطام در لغت به معنی از شیر باز گرفتن طفل است. و در اصطلاحات صوفیه، کنایه است از زدودن عادات و اخلاقِ زشت و تجدید حیات روحانی که همان تولّد دوّم است. پس حاصل تولد دوم ، مُردن از حیات تیره‌ی شهوانی و اخلاقِ ناپسند، و زنده شدن به حیات روحانی و اخلاق پسندیده است:

پس حیات ماست موقوف فطام      
اندک اندک جهد کن ، تمَّ الکلام
چون جنین بود، آدمی بود خون، غذا
از نجس پاکی برد مومن، کذی
از فطام خون، غذایش شیر شد             
وز فطام شیر، لقمه گیر شد
وز فطام لقمه، لقمانی شود              
طالب آشکار پنهانی شود.

تولّد دوم ، مزاج روحانی آدمی را تبدیل می‌کند:

انسان وقتی به حیات برین می‌رسد، مزاج روحی و خلقی او نیز ارتقا می‌یابد به گونه‌ای که دیگر به طعام‌های نفسانی توجّه نمی‌کند و کردار و گفتار و پندار تیره‌ی خود را در آب زلال صفا و یکرنگی می‌شویَد و بدان جلوه‌ی جمیل می‌دهد:

چون مزاج آدمی گِل خوار شد           
زرد و بد رنگ و سقیم و خوار شد
چون مزاج زشت او تبدیل یافت            
رفت زشتی از رُخش چون شمع تافت


🌷 استاد کریم زمانی 🌷
@taft_Iran