‍ ‍ …🌷تاریخ، ام‌العلوم است🌷

‍ ‍#تاریخ
#فلسفه

🌷تاریخ، اُمُّ‌العلوم است🌷

یک وقتی می‌گفتند فلسفه «اُمُّ‌العلوم» است ولی از قرن نوزدهم به بعد رفته رفته تاریخ «اُمُّ‌العلوم» شد؛ به علّت اینکه پدیده‌های علمی که به منصّه‌ی ‌ظهور می‌رسند و فرایندهایی که به نتیجه می‌رسند هر کدام سابقه‌ای داشته‌اند و گذشته‌ای بر آن‌‌ها مترتّب بوده است. بررسی آن گذشته‌ها و مطالعه درباره‌ی گذشته‌ی‌ علوم و سیر تحوّل و تکاملشان جزو علوم تاریخی به حساب می‌آید؛ یعنی با تاریخ سروکار دارد؛ هر چیز که مربوط به گذشته شود با تاریخ سروکار دارد.
من طلبه‌ی تاریخ بودم و تاریخ، تنها روایتگر تاریخ سیاسی و تاریخ خاندان‌ها و رجال و وقایع ایّام گذشته نبود و در دلِ آن وقایع، جریانات علمی و فنی هم بود. در میان آن رجال تاریخ گذشته، رجال علم هم بودند. دلیل گرایش من به این رشته هم این بوده است که تاریخ به طور کلی اشراف دارد و اُمُّ‌العلوم می‌دانندش، زیرا هر پدیده‌ای تاریخی دارد.

زمانی بود که فلسفه این سِمَت و حیثیت را داشت، ولی الان تاریخ "اُمُّ‌العلوم" است که انسان و طبیعت را مطالعه می‌کند. هیچ پدیده‌ی علمی‌ای نیست که مسبوق به سابقه‌ای نباشد و این سابقه تحت عنوان تاریخ آن پدیده، تاریخ آن علم درمی‌آید. کما اینکه رشته‌ای علمی مثل شیمی چنان که می‌دانید خلف صدق کیمیاست که از علوم غریبه بوده است، همچون سیمیا و ریمیا و هیمیا، امّا امروزه جزو خرافات و موهومات است. سِیر تاریخیِ شیمی را که بررسی کنید می‌رسید به همان کیمیا.

وقتی می‌گوییم تاریخ، برای اکثر مردم تاریخ سیاسی رجال و خاندان‌ها و کشتارها و متأسفانه تاریخ خونبار بشری در نظر مجسم می‌شود؛ حال آنکه این طور نیست، تلاش‌های علمی هم جزو همین فرایندهای تاریخی است.


(دکتر پرویز اذکایی؛ مورّخ و فیلسوف بزرگ، متولّد ۱۳۱۸_ همدان، دانش آموخته‌ی دانشگاه منچستر)
#پرویز_اذکایی

@taft_Iran