فلسفه،ادبیات،هنر رها قندی پژوهشگر فلسفه & Lawyer
✔مختاریم یا مجبور؟
✔مختاریم یا مجبور؟
امروزه میتوانیم با استفاده از اسکن مغز، خواستهها و تصمیمهای انسانها را پیش از آنکه خود از آن آگاه باشند پیشبینی کنیم.
در فرآیند یک آزمایش، افرادی در درون اسکنر بسیار بزرگ مغز قرار میگیرند و در هر دستشان کلیدی است. از آنها خواسته میشود هرگاه مایلند، یکی از این کلیدها را فشار دهند. دانشمندانی که فعالیت عصبی مغز را زیر نظر دارند میتوانند پیش از آنکه هر فرد واقعا کلیدی را بفشارد، و حتی پیش از آنکه هر فرد از قصد و نیت خود آگاه شود، پیش بینی کنند که او کدام کلید را فشار خواهد داد. فعالیتهای عصبی مغز که نشانگر تصمیم هر فرد از چند صد هزارم ثانیه تا چند ثانیه پیش از آنکه شخص از تصمیمش آگاه شود به جریان میافتند.
تصمیم به فشار دادن کلید راست یا چپ قطعا انتخاب هر شخص را نشان میدهد. اما این انتخاب آزادانه نیست. در واقع، باور ما به اختیار نتيجه منطقی نادرست است. زمانی که زنجیرهای از واکنشهای زیست شیمیایی باعث میشوند بخواهم کلید راست را فشار دهم، احساس میکنم واقعا میخواهم کلید راست را فشار دهم. و درست است. من واقعا میخواهم آن را فشار دهم. اما انسانها به اشتباه به این نتیجه میرسند که اگر میخواهند آن کلید را فشار دهند به این دلیل است که انتخاب کردهاند چنین خواستی داشته باشند. و این البته نادرست است. من خواستههایم را انتخاب نمیکنم. فقط احساسشان میکنم و مطابق با آنها رفتار میکنم.
مردم همچنان از اراده و اختیار حرف میزنند، زیرا حتی دانشمندان نیز هنوز مفاهیم کهنه الهیاتی را بسیار به کار میگیرند. متألهان مسیحی و مسلمان و یهودی قرنها بر سر رابطه بین روح و اراده بحث و گفتگو کردند. میپنداشتند هر انسانی جوهر درونی ذاتیی دارد به نام روح یا جان که خودِ واقعی اوست. سپس اصرار میورزیدند که این «خود» امیال و خواستهای گوناگونی دارد، درست همانطور که صاحب لباس و وسیله نقلیه و خانه است.
گفته میشد هر کس خواستههایش را همانطور برمیگزیند که لباسهایش را، و سرنوشت او را همین انتخابها رقم میزند. اگر خواستههای خوب را برگزیند به بهشت میرود و اگر خواستههای بد را برگزیند راهی جهنم میشود. سپس این سؤال مطرح میشد که هر کس دقیقا چه طور خواستههایش را بر میگزیند؟ مثلا، چرا حوا خواست از آن میوه ممنوعی بخورد که مار به او عرضه داشت؟ آیا این خواسته به او تحميل شد؟ یا کاملا اتفاقی در درونش سر برآورد؟ یا اینکه "آزادانه" انتخابش کرد؟ اگر آن را آزادانه انتخاب نکرد، چرا بابتش مجازات شد؟
در واقع، تنها چیزی که وجود دارد جریان سیّالِ ذهن است، و خواستهها در دل این جریان میآیند و میروند، اما هیچ خودِ ثابتی وجود ندارد که صاحبِ امیال و خواستهها باشد، و از این رو بیمعنی است بپرسیم آیا من خواستههایم را جبرا برمیگزینم یا اتفاقی یا آزادانه؟
#انسان_خداگونه
#یووال_نوح_هراری
https://t.me/toreyejan