🔹 آنچه قرار بود با «حجاب» به دست آید. 🖋 هدی امامی

🔹 آنچه قرار بود با "حجاب" به دست آید
🖋 هدی امامی

نیک می‌دانیم که حجاب از دال های مرکزی و تعین بخش گفتمان انقلاب اسلامی و به تبع آن جمهوری اسلامی است.به گونه ای که برای بسیاری، آزادی حجاب برابر با محاربه با جمهوری اسلامی و حفظ آن بعنوان یک اصل اساسی نظام در نظر گرفته می شود. حال آنکه دیگر احکام شرعی که درجه اهمیتشان از حجاب بالاتر است در چنین موقعیتی قرار ندارند.
در چهل سالگی انقلاب، دوران جوانی نسلی از ما ایرانیان فرارسیده است که خاطره ای از روزهای انقلاب و جنگ تحمیلی ندارند؛بنابراین طبیعی است که پرسشگری از اصول و قوانین به جا مانده از شرایط انقلابی به گونه ای پررنگ تر مطرح شود. پرسش هایی ارزشمند که باید پاسخ داده شوند.جوانان درباره حجاب می پرسند و اینکه چگونه است که یکی از حدود شرعی تا این حد سیاسی می شود که نهاد حقوقی نیز برای عدم التزام به آن مجازات تعیین می کند.
1⃣ انقلاب ایران، خشم فروخورده انسان ایرانی مغرور و صاحب تاریخ و تمدنی بود که طی سالیان، در مواجهه با تمدن جوان غرب، احساس حقارت را تجربه کرده بود. از نخستین دیدار های سیاحان و مسیونرهای غربی در عهد عثمانی گرفته که تحولات جوامع غربی را به رخ جوامع گرفتار در نابسامانی شرقی عرضه داشتند تا روزگاری که روشنفکران وطنی، این حقارت درونی شده را با فرنگی مآبی و تجویز نسخه از فرق سر تا نوک پا غربی شدن مرهم نهادند تا جاییکه با زور رضاخانی تغییر لباس ( کلاه مردان و حجاب زنان) را اجبار نمودند؛ همگی بیانگر درد احساس حقارت و از خودبیگانگی بود که ایرانی آگاه را رنج می داد. حاکمان نیز از این حس حقارت رنج می کشیدند اما علاج نابخردانه شان، ضایع نمودن هویت ایرانی و الگوبرداری صرف از ظواهر تمدن غربی بود.این حقارت در فکر و عمل حاکمان را ملتی که خود صاحب سبک و توان بود، برنتابید و پس از سال ها مجاهدت از مشروطه تا بهمن پنجاه و هفت، به پیروزی رسید. از آنجا که غربی نمودن ما با تقلید پوشش و هیات انسان غربی آغاز شد، در پیروزی انقلاب هم بحث هویت یابی و بازگشت به خویشتن با پوشش گره خورد.اصلی ترین اندیشه اصیل یا دلالت ضمنی حجاب ، هویت بخشی و برساخت انسان ایرانی اسلامی در جامعه ای مستقل و متکی بر ریشه های خود بود. آن رسالتی که حجاب بر دوش گرفت، احیای هویت بوده است.معنایی بسیار بزرگ تر از ادای یک حکم شرعی. اما چه شد که آنچه باید از حجاب برای استقلال هویت و ساختن هیات متفاوت و موفق انسان ایرانی انتظار می رفت با پرسش و ابهام رو به رو شده است؟
2⃣ به محاق رفتن اندیشه اصیل حجاب به مثابه عاملی هویت و تشخص بخش به جامعه ایرانی می تواند به دلایل بسیاری باشد؛ منجمله محدود نمودن این بحث به ادای یک تکلیف شرعی و تاکید افراط گونه بر کم و کیف آن و حساسیت ورزی نسبت به تفسیری خاص از حدود شرعی آن. اجباری نمودن و صرف شرعی نمودن مقوله ارزشمند پوشش موجب شد، رسالت اصلی مغفول مانده و برای نسل های بعدی درونی نشود.
3⃣ عدم پشتیبانی و همراهی نهاد اقتصاد و بازار از پوشش شرقی و حجاب موجب عقیم ماندن آن شد. تبلیغات و بازنمایی لباس غربی به مثابه شکل متمدن شدن، برتر و روشنفکر بودن و حتی فراتر از آن! انسان بودن( چنانکه فانون در مواجهه انسان غربی با مابقی دنیا بیان می دارد) به صورت نامتوقف از زمان تقی زاده در دوره رضاخانی تا به امروز ادامه دارد و بازار و فعالان عرصه اقتصاد، آگاهانه و ناآگاهانه در خدمت بازتولید تفوق بی چون و چرای پوشش غربی هستند. این پروژه در بعد از انقلاب فقط محدود شد و چون حرکت اقتصادی مبنی بر تولید و عرضه پوشش های متنوع، اصیل، زیبا و رنگارنگ شرقی، که ریشه های ایرانی اسلامی داشته باشد درنگرفت، پس آن تلاش های محدود کننده نیز عقیم ماند و امروزه شاهد تفوق کامل هیات انسان غربی در بازار ایران هستیم. از سویی عدم همراهی نهاد اقتصادی حتی ما را در حجاب نیز وابسته نمود. امروزه هر قواره پارچه اعلای چادری که وارداتی است از چهارصدهزار تا دومیلیون تومان در بازار به فروش می رسد.
4⃣ خطای دیگر، معرفی تنها یک نوع پوشش زنانه به عنوان حجاب برتر و قائل شدن امتیازات خاص برای آن، موجب درگرفتن تبعیض و تبعا احساس خشم شد. به گونه ای که این عمل بر اقبال و خواست عمومی نسبت به حجاب اثر سو گذاشت و در موارد بسیاری تشدید پنهان کاری و ریاکاری را باعث شد. محدود نمودن پوشش به چند نوع خاص با تنوع رنگ محدود نمی توانست پاسخگوی علاقه و نیاز همگان باشد.
5⃣ نکته پایانی اینکه برای تقویت پوشش به مثابه یک عامل هویت بخش نیازمند حرکت جمعی و هماهنگ بوده و هستیم: اول جنبش فکری: اصلاح نگرش به حجاب بعنوان صرف حکم دینی و دریافت دلالت های پنهان اهمیت پوشش شرقی در کنار هیات غربی که موجب حفظ هویت و تنوع فرهنگی می گردد. دوم جنبش هنری:حمایت از طراحی و مناسب سازی پوشش وطنی که ریشه در فرهنگ خودی دارد و سوم جنبش اقتصادی برای حمایت از پوشش شرقی.

@Atu_Sociology