✅ قوم‌مداری و تبعات آن. 🖋 حسین. دبیر جامعه‌شناسی

✅ قوم‌مداری و تبعات آن
🖋 حسین #جمشیدی
دبیر جامعه‌شناسی

📍 واژه قوم مداری در سال 1920 توسط سامنر در علوم اجتماعی مطرح گردید . این واژه از ریشه یونانی به معنای " نژاد " " ملت " و " مردم" گرفته شده است .
قوم مداری که به آن قوم مرکزی نیز گفته می شود ، یک نوع رفتار اجتماعی و نمود عاطفی است که عموما به ارزش نهادن افراطی شخص به گروه های اجتماعی محلی یا ملی که به آن تعلق دارد می انجامد . قوم مداری یکی از عوامل مهم در عدم تفاهم و درگیری ها بین جوامع است . به این صورت که فرد ارزش ها و آداب رسوم و فرهنگ گروه خود را مطلوب قلمداد می کند و با بی ارزش خواندن فرهنگ ها و تمدن های قالب دیگر گروه ها ، به پیدایش عقاید قالبی و خرافات در باره مردم دیگر جوامع دامن می زند .

▪نسبی گرایی فرهنگی :

در سال های اخیر از واژه نسبی گرایی فرهنگی در مقابل قوم مداری استفاده شده است . نسبی گرایان معتقدند که خوبی و بدی ، درستی و نادرستی و باید ها و نباید های اخلاقی وابسته به سلیقه های فردی و گروهی اند. و هیچ ملاک ثابت واقعی نمی توان برای آن قائل شد . در این صورت ممکن است آنچه در یک جامعه درست است در جامعه دیگر نادرست باشد . مانند اینکه در بعضی جوامع مانند هندوستان اجساد مردگان را می سوزانند ولی در جامعه ای مانند ایران این نوع رفتار را نادرست میدانند . قابل ذکر است که نسبی گرایی برای اولین بار توسط " پروتاگوراس " یونانی و در جمله معروف او که ( انسان معیار همه چیز است ) مطرح شد.

▪️تبعات قوم مداری :

قوم مداری مانند بسیاری دیگر از پدیده های اجتماعی بسته به زمان و مکان کارکرد های مختلف دارد ، یعنی میتواند در زمان و مکانی کارکرد مثبت و همانطور در زمان و مکانی دیگر کارکرد منفی داشته باشد.

🔹کارکرد مثبت قوم گرایی :

کارکرد مفید و مثبت قوم گرایی این است که باعث همبستگی و انسجام در جامعه می شود و از فروپاشی جامعه جلوگیری میکند. در واقع هرچه احساس قوم مداری قوی تر باشد وطن دوستی و ملیت خواهی منطبق با آن بیشتر خواهد شد. برای مثال در هنگام جنگ بسیار مهم و اساسی است که مردم ارزش ها و باورهای نظام جامعه خود را قوی تر از دشمن بدانند ، تا در این صورت با افزایش روحیه و حس ناسیونالیستی از جامعه خود در مقابل تهدید ها دفاع کنند.

🔸کارکرد منفی قوم مداری :

همانطور که اشاره شد قوم مداری با توجه به موقعیت مکانی و زمانی می تواند کارکرد مثبت و منفی از خود نشان دهد ، که به اختصار به کارکرد مثبت قوم مداری پرداختیم . در عین حال که قوم مداری می تواند باعث افزایش انسجام و همبستگی مردم جامعه شود ، میتواند زمینه ساز سقوط و فروپاشی جامعه نیز بشود . زیانبارترین اثر قوم مداری می تواند این باشد که قادر است مانع از نوآوری و خلاقیت های سودمند در جامعه شود. این اتفاق زمانی رخ میدهد که تعصبات افراطی قوم مداری مانع از بهره بردن از صفات و ویژگی های خوب و سودمند دیگر فرهنگ ها شود . این مسئله مانع از هرگونه تبادل فرهنگی و غنی سازی فرهنگ خود می شود. همچنین در جامعه ممکن است خیلی از صفات و ویژگی هایی وجود داشته باشد که‌کارکرد مفید نداشته باشند و یا اینکه کارکرد خود را از دست داده باشند . اما تعصبات قوم مداری اجازه آن را ندهند که آن آداب و رسوم بدون کارکرد کنار گذاشته شود و صفات جدید و پیشرفته و مفیدتری جایگزین آن گردد. در نتیجه جامعه در این حالت به رکود و بی تحرکی دچار می گردد.
همیشه و در هر شرایطی افرادی سودجو وجود دارند که برای منافع خود از آب گل آلود ماهی های خوبی می گیرند. یکی از این شرایط مناسب برای چنین افرادی همین پدیده قوم مداری می باشد. این افراد سودجو با استفاده از تعصبات قوم مداری مردم از آن ها سوءاستفاده می کنند و مانع از ورود افکار جدید به جامعه می شوند و به اینصورت جامعه را در حالت رکود نگه میدارند. زیرا که منافع خودشان در همین حالت رکود فراهم می شود. این افراد با دامن زدن به تضاد بین جوامع بر مردم ظلم میکنند و حتی موجب بحران هایی مانند نسل کشی و حق کشی میشوند.
در تاریخ بسیار بودند جنگ هایی که در اثر تفکرات قوم مداری باعث کشتار بسیاری از انسان ها شدند مانند جنگ رومیان و ایرانیان و جنگ های چنگیز خان مغول با ملل آسیایی و اروپایی. و همچنین قوم کشی های بزرگ تاریخی مانند کشتار ارامنه توسط دولت عثمانی و یا کشتار یهودیان توسط هیتلر‌.

⚠️و در پایان چند سوال : ❓

چرا باید نسبت به افرادی که حتی یک بار هم ملاقاتشان نکردیم نگاهی بدبینانه داشته باشیم؟ چرا باید دیگران را چون با ما تفاوت دارند متهم کنیم ؟

باید توجه داشت که با اندیشه های اینچنینی هیچگاه جامعه آرمانی و مطلوب که مورد توجه ماست تحقق نخواهد یافت.

#نویسنده_مهمان

🌐جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology