‌✅ نهر طغیان؛ رودخانه انقلاب. 🖋 ایمان آقایاری

‌✅ نهر طغیان؛ رودخانه انقلاب
🖋 ایمان آقایاری

▫️معروف است هنگامی که دوک دولاروشفوکو لیانکور خبر فتح باستیل را به لویی شانزدهم داد، لویی فریاد زد:« ولی این طغیان است» و قاصد در پاسخ گفت: «نه اعلیحضرتا، این انقلاب است.»
هانا آرنت با تاکید بر واژه «انقلاب» قاصد، از رازی سخن می‌گوید. این که این واژه دربردارنده مفهومی کیهان‌شناختی است و پدیده‌ای خارج از اختیار آدمی را تصویر می‌کند. این واژه نزد قاصد بر مقاومت‌ناپذیری نسبت به آن دلالت دارد. اگر رویداد آن چنان که شاه می‌پنداشت یک «طغیان» بود شاه با اختیارات قانونی‌اش حق داشت و می‌بایست آن را سرکوب می‌کرد؛ اما «انقلاب» چنین نیست. این پدیده خودسامان و پیش‌رونده است.
در روزگاری که محمدرضا شاه پهلوی، رایزنی با افرادی چون صدیقی، سنجابی، بختیار و... را پیشه کرد و هم از شنیدن صدای «انقلاب مردم، سخن می‌گفت و با رضا دادن به روی کار آمدن بختیار آزادی همه زندانیان سیاسی، انحلال ساواک، آزادی مطبوعات و دیگر گشایش‌ها را رقم زد، همین کیفیت مزبور بود که مدار خویش را یافته و به کار افتاده و هیچ دستی را یارای مقابله با آن نبود. فارغ از اینکه نیت شاه از این گشاده دستی ها چه بود و اگر موج اعتراضات فروکش می کرد چه می‌شد، نفس این اعمال مطالبه چند دهه‌ای نیروهای اپوزیسیون ریشه‌دار آن دوران بود که در آن لحظات تاریخی محلی از اعراب نداشت.

وقتی مکالمه محمدرضاشاه با علی امینی را در واپسین دم تاریخ حکومت پهلوی می‌شنویم به این نکته برمی خوریم که هر دو از سیر حوادث مبهوت‌اند و هر دو - علیرغم اختلافاتی که میانشان بود - بر نظم و قانون پا می‌فشارند؛ نظم و قانونی که طغیان را از میان بر‌می‌دارد اما انقلاب را نه. البته این گفته به معنای نفی این واقعیت نیست که شاه به صورت طنزآمیزی از قانونی سخن می‌گوید که خود عمری فراتر از آن عمل کرده و در واقع یکی از مهم‌ترین عوامل انگیزاننده این هیولای خفته بوده است.

انقلاب نه طغیان است که بتوان راهش را سد کرد و نه سیستمی مستقر که از قوانینی مدون یا مشخص پیروی کند. انقلاب قانون خودش را دارد؛ قانونی که در هر لحظه طرح می ریزد و پیش می برد. پیشرفتش را کرده و بسی بیش از خواسته‌های نخستینش را به طرز دهشتناکی برآورده، حالا صحنه خالی شده است و نور رفته و تنها پژواکی باقی مانده:
- ولی این طغیان است.
- نه اعلیحضرتا، این انقلاب است...

از جامعه نو

🌐شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology