‌+ در جریان حوادث ۱۶ آذر ۳۲ هم حضور داشتید؟.. - نه

‌+ در جریان حوادث 16 آذر 32 هم حضور داشتید؟

- نه. ما دانشجوی دانشسرای عالی بودیم که دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به شمار می‌آمد و در خیابان صفیعلی‌شاه نزدیک بهارستان قرار داشت. البته دفتر دکتر سیاسی، رئیس دانشگاه تهران هم در دانشسرای عالی بود که الآن این ساختمان بدل به موزه شده است. اتفاقات روز 16 آذر دور از ما و در دانشکده فنی دانشگاه تهران اتفاق افتاد. اما خاطرم هست خبر کشته شدن آن سه دانشجوی شهید که به ما رسید، عده‌ای از بچه‌ها به حالت اندوه دور محوطه جمع شده، سینه زدند و آه و ناله کردند. اما از فردای آن روز، روال عادی دانشسرا و کلاس‌های درس از سر گرفته شد. البته بعدها که از ایران رفتم، در آلمان این سه عزیز را همواره بزرگ می‌داشتند. آن‌زمان تشکل‌های پراکنده‌ای در سطح دانشگاه‌های آلمان داشتیم، ابتدا سازمان دانشجویان ایرانی در هایدلبرگ که ما بودیم، هامبورگ که کسانی چون آقای جاسبی - نه این آقای جاسبی که رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بود - نشریه منتشر می‌کردند، دانشکده فنی کارلسروهه که دانشجویان چپ‌گرایی چون آقای علیزاده بودند، و همچنین سازمان دانشجویان ایرانی مونیخ که خیلی قدیمی بود و کسانی چون مهدی خانبابا تهرانی بودند. آن‌ها سالن بزرگی را با کمک خسروخان قشقایی خریده و مقر خود قرار داده بودند که عکس سه دانشجوی شهید در آن به چشم می‌خورد. این‌ها ابتدا سه چهار تشکل بودند اما با تلاش ما در فاصله دو سال به 13 سازمان تبدیل شده و در کنار هم فدراسیون دانشجویان ایرانی در آلمان را تشکیل دادند که برخی کوچک و چند نفره بودند و برخی مثل مونیخ سیصد چهارصد نفر عضو داشت.
از اولین جلسات فدراسیون در کارلسروهه، عکس این سه شهید را به‌عنوان نماد دانشجویی بالای سرمان نصب کرده بودند. همچنین وقتی از اتحاد سازمان‌های دانشجویی ایرانی در کشورهای مختلف اروپایی، کنفدراسیون دانشجویان ایرانی در اروپا تشکیل شد، هم همین‌طور. یادم هست اولین بار چند نفر از بچه‌ها این عکس‌ها را نصب کرده و درباره آن شرح دادند. البته نمی‌‌دانم به ابتکار بچه‌های ملی‌گرا بود یا چپ، ولی گمانم چپ بودند، چون وقتی قرار شد حماسه‌ای در وصف آن‌ها نوشته و قرائت شود، هیچ‌یک از طرفداران جبهه ملی حاضر نشد. آنجا یکی از دانشجویان چپ طرفدار مائو طعنه زد که کار به‌جایی رسیده که خود طرفداران جبهه ملی حاضر نیستند، از نمادهایشان حرف بزنند و کمونیست‌ها باید پیش‌قدم شوند.
همچنین یادم هست که در کنفرانس پاریس که قرار بود «سازمان دانشجویان ایرانی در امریکا» به «کنفدراسیون دانشجویان ایرانی در اروپا» بپیوندد تا «کنفدراسیون جهانی دانشجویان ایرانی» تشکیل شود، استثنائاً خبری از عکس آن سه شهید نبود. البته علتش را نمی‌‌دانم. ضمن اینکه این کنفرانس به‌جای وحدت به انشعاب انجامید و توده‌ای‌ها از کنفدراسیون خارج شدند.

📚 پرسیدن و جنگیدن: گفت‌وگو با دکتر منوچهر آشتیانی درباره تاریخ معاصر و علوم انسانی در ایران
نشر نی، 1396

🔻 صفحه تقدیم‌نامه کتاب

🌐 شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology