🔅الگو‌های غیر کیفری و جرم شناختی پیشگیری از بزهکاری اطفال.. 🖊منصوره

🔅الگو های غیر کیفری و جرم شناختی پیشگیری از بزهکاری اطفال

🖊منصوره #حسینی

📍بدلیل گسترش جرائم ارتکابی بوسیله کودکان و نوجوانان و ظهور رفتارهای نوین ضد اجتماعی موجب نگرانی روز افزون متخصصان و عامه مردم جهان است همین امر باعث شده است که امروزه در اکثر نظام های حقوقی که در عرصه حقوق کودک و نوجوان و بزهکاری ایشان به اصلاحات تقنینی دست زده اند و به جد بر مشارکت فعال جامعه مدنی در فرایند عدالت کیفری صغار در جهت ترمیم آثار جرم ارتکابی و نیز اتخاذ واکنش های جانشین مجازات نسبت به بزهکاران خردسال تاکید میشود .


📍پیشگیری از بزهکاری اطفال مسئله مهمی است که امروزه هم مورد امعان نظر نظام های حقوقی داخلی و هم مراجع و اسناد بین المللی واقع شده است. اصولا به موازات الگوهای کیفری ، از الگوهای غیر کیفری هم ، برای تعریف راهبرد در امر مبارزه با بزهکاری اطفال و نوجوانان نام برده می شود که هر کدام از این دو الگو کارایی و محدودیت های خاص خود را دارند.

📍امروزه اکثر کشورهای مترقی دنیا در حوزه کودک و نوجوان دارای یک سیاست افتراقی اند یعنی یک نظام دادرسی مستقل و جداگانه را نسبت به اطفال دارند. به جای یک سیاست ارعابی و تنبیهی به یک سیاست تامینی و تربیتی روی آورده اند که هم با مولفه های عدالت ترمیمی و هم با موازین حقوق بشری و هم با ضوابط کنوانسیون حقوق کودک سازگاری دارد.

📍متاسفانه در کشور ایران نسبت به کودکان و نوجوانان بصورت محسوسی چنین سیاستی وجود ندارد، هر چند که هرگز نمی توان حداقل موازین موجود را دراین راستا که در قالب قوانین مختلف و خصوصاً قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ است را از نظر دور داشت. در راستای همین سیاست های ویژه در قبال بزهکاری اطفال است که امروزه از ضرورت اتخاذ الگوی های پیشگیری غیر کیفری و جرم شناختی در قبال اطفال سخن به میان می آید و ادعا می گردد
که بدون آنها نمی توان چندان امیدی به توفیق برنامه های اتخاذی در راستای مهار
انحرافات و جرایم ارتکابی توسط خردسالان داشت.

📍پیشگیری جرم شناختی به مدلی از پیشگیری از جرم گفته میشود که بر کارایی کیفر استوار نمی باشد. مهمترین الگوهای پیشگیری غیر کیفری یا جرم شناختی عبارتست از پیشگیری وضعی و پیشگیری اجتماعی می باشد. پیشگیری اجتماعی خود به دو نوع جامعه مدار و رشد مدار تقسیم می شود.

📍منظور از پیشگیری وضعی، تقویت آماج های بالقوه و مستعد بزه دیدگی و دشوار سازی مسیر ارتکاب جرم برای بزهکاران احتمالی است که بیشتر بر مدل و نحوه طراحی محیط مبتنی می باشد. در این الگو مثلاً گفته می شود که می توان با ارتقای ایمنی تجهیزات ساختمان ها، استفاده از دوربین های مداربسته، نرده کشی و حصار کشی مناطق آسیب پذیر و ... تا حدود موفقیت آمیزی معادلات و محاسبات مجرمان بالقوه را برهم زد و موجبات پیشگیری از جرم در سطح وسیعی فراهم اورد. این الگو در حوزه بزهکاری اطفال کمتر مورد استناد واقع می شود و غالباً الگویی کالان از پیشگیری تلقی می گردد.( ۱)


📍در نقطه مقابل امروزه پیشگیری اجتماعی مهمترین الگو در زمینه پیشگیری از بزهکاری اطفال محسوب می شود که حقیقتاً اجرای درست تدابیر و لوازم آن می تواند موجب توفیق در مهار نرخ بزهکاری خردسالان گردد. در پیشگیری اجتماعی جامعه مدار، عوامل اجتماعی جرم زا و انحراف زا هدف قرار می گیرند و سعی می شود که زمینه های اجتماعی را که سبب بروز انگیزه ای مجرمانه و منحرفانه می شوند، شناسایی و بر طرف گردند.


📍و اما در پیشگیری اجتماعی رشد مدار گفته می شود که مهمترین اقدامی که برای خنثی سازی عوامل اجتماعی جرم زا و انحراف زامی توان اتخاذ کرد تا زمینه بروز انگیزه جرم و انحراف فراهم نشود، تدابیر اجتماعی رشد مدار است.

📍یعنی اقداماتی که در طول دوران رشد و تکامل شخصیتی و جسمی نسبت به کودکانی که در معرض ارتکاب این اعمال قرار دارند به عمل آید. البته به صورت صد در صد نمی توان کودکان را از آسیب جرم و انحراف مصون داشت، ولی می توان آن را به حداقل رساند.

📍پیشگیری رشد مدار با قشر جوان و نوجوان سروکار دارد. در این مدل، خط مشی ها در اقداماتی که وضع و اجرا می شوند، اساساً رویکرد تربیتی و آموزشی دارند و می توانند در کوتاه مدت به خوبی موجبات پیشگیری از بسیاری از رفتارهای بزهکارانه را فراهم آورند.

🔰دانشنامه جرم شناسی/نظریه انحرافات اجتماعی/جرم شناسی بزهکاری اطفال و نوجوانان

🌐جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology