▫️ شاید تو بدی!. جمله‌ای آشنا اندر انتقادات وارد شده به نوشته‌های تابعیت. 🖋 ریحانه قبادی

▫️ شاید تو بدی!
جمله‌ای آشنا اندر انتقادات وارد شده به نوشته‌های تابعیت
🖋 ریحانه قبادی
دانشجوی کارشناسی مددکاری‌اجتماعی

طی این مدت انتقاداتی درباره لایحه‌ی اعطای تابعیت به فرزندان زنان ایرانی مزدوج با مردان خارجی از جانب من در فضای مجازی منتشر شد و از سوی برخی دوستان نقدهایی وارد شد که بنظرم بخش زیادی از آنها با عدم همراهی بینش جامعه شناختی پیوند خورده بود.

مفهوم بینش جامعه شناختی (social imagination) توسط جامعه‌شناسی بنام سی‌رایت‌میلز مطرح شده است. بینش جامعه شناختی به درک ارتباط میان تاریخ جامعه و سرگذشت فردی و فهم مسایل فردی و خصوصی در متن مسائل عام جامعه، تاکید می‌کند. در واقع این فهم سعی دارد تا بگوید بسیاری از مسائلی که افراد با آن درگیرند، مساله‌ی فردی نیست و پیوند بین مساله‌ی فرد به مسائل کلان اجتماعی، رسالت بینش یا تخیل جامعه شناختی است؛ اینگونه می‌شود که ما دیگر صرفا افراد را متهم نمی‌کنیم و ساختارهای اجتماعی و سهم آنها را در مشکل آفرینی در نظر میگیریم.

اکنون به سه مورد از نقدهایی که به اینجانب وارد شده اشاره می‌کنم؛

1️⃣ عدم حمایتگری از حقوق زنان: عده ای از منتقدان اشاره کرده بودند که این لایحه در پی تامین حقوق زنان است و پیشرفت مهمی در این زمینه محسوب می‌شود و انتقاد به آن یعنی ما میخواهیم همچنان زنان را در انقیاد حقوقی ببینیم و مصلحانه نصیحت کرده بودند که ضد زن بودن را کنار بگذار!؛ پاسخ من آنست که به اعتبار بینش جامعه شناختی میتوان ابعاد حقوق زنان را در سطح کلان بررسی کرد، آنگاه خواهیم فهمید این لایحه نه تنها وعده‌ی تو خالی حقوق زنان را میدهد بلکه در خیلی از موقعیت ها به اقتضای شرایط اجتماعی، حقوق زنان را نادیده نیز می‌انگارد و فضا را برای سواستفاده از آنان فراهم می‌کند.

2️⃣ نژادپرستی: برخی دوستان از یادداشت ها و ادبیات من اینگونه برداشت کرده بودند که همسران مریم میرزاخانی‌ها، ژن خوب مردان خارجی هستند و همسران زنان محرومی مثل سمیه، قشر پست و پایین این ماجرا هستند و گفته بودند که تفکر نژادپرستی‌ات را درست کن؛ در جواب ایشان، بنده عاجزانه تقاضا دارم که به اصلاح خطای شناختی تفکر دوقطبی خود بپردازند و کمی برای فهم مقصود نویسنده تلاش کنند تا در آینده نیز با خواندن هر متنی برچسب نژادپرست بودن را به هر نویسنده‌ای نزنند.

3️⃣ شخصی سازی: خیلی ها پرسش‌شان این بود که «اگر خودت با یک مرد خارجی ازدواج میکردی دوست نداشتی فرزندت تابعیت ایرانی داشته باشد!؟»؛ ضمن جواب ندادن به این سوال باید بگویم این حد از تقلیل سطح کلان به سطح خرد، باعث می‌شود که هرچه بیشتر به پاسخ فردی اکتفا کنیم و هرچه بیشتر از دیدن مسایل اجتماعی فاصله بگیریم. طبیعتا حتی اگر من هم پاسخ این سوال را بدهم نمیتواند مورد اثبات یا ابطال قرار بگیرد و فکر نمیکنم فایده‌ای به حال کسی داشته باشد. دورکیم بیش از هر فرد دیگری تمایز امر فردی و امر اجتماعی را توضیح داده است و با مراجعه به مقالات او، دوستان میتوانند کمی بیشتر با ماهیت بحث های من در انتقاد از لایحه اعطای تابعیت مواجه بشوند و از تحلیل‌های دم‌دستی فاصله بگیرند.

نهایتا اینکه گویا جامعه‌ی ما هنوز هم ترجیح می‌دهد با کوباندن افراد پیش برود تا با انتقاد به ساختارهای معیوب اجتماعی. اما این کار از نظر من به همان اندازه مذموم است که سخن «شاید تو بدی، شاید بخاطر همین اخلاقته!» از قول آن خانم جلسه‌ای! پیدا کردن عیب و ایراد در افراد همیشه آسان‌ترین و بی دردسرترین راهکار بوده است که نهایتا تمام مسایل اجتماعی و پرسش های بزرگ را منحل می‌کند.

#نویسنده_مهمان

💡 #رسانه شمایید. اگر می‌پسندید، برای دوستان‌تان بفرستید.

🌐 شبکه جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology