🔅منابع هنجار گذار اجتماعی. 🖊مصطفی

🔅منابع هنجار گذار اجتماعی
🖊مصطفی #ملکیان

📍باید توجه داشت که منابع هنجارگذار اجتماعی، شش مورد است؛ معنایش این است که یعنی هیچ انسانی نیست که دست به فعل ارادی بزند، الا اینکه، ولو یک میلیاردم ثانیه قبل از دست زدن به آن فعل خاصِ ارادی، یک «باید»ی در درونش منعقد شده باشد. امکان ندارد «باید»ی در درون شما نباشد و دست به عملی ارادی بزنید.حال بحث بر سر این است که این بایدها از کجا می آیند؟

✅این بایدها از شش منبع می آیند که به آنها منابع هنجار گذار میگویند.

1️⃣منبع اول: اخلاق

📍اگر بایدی در درون من منعقد شد که مرا به رفتاری متواضعانه کشاند، این باید را اخلاق به من گفته است.

2️⃣منبع دوم: حقوق

📍 اما اگر در هنگام رانندگی، به خود گفتم باید از منتهاالیه سمتِ راست خود حرکت کنی، این باید را اخلاق نداده است، بلکه حقوق یا قانون داده است. ازین نظر اگر مثلاً در انگلیس رانندگی میکردم، قانونِ آنجا به من می گفت باید از منتها الیه سمتِ چپ حرکت کنی.

3️⃣منبع سوم: مناسک و شعائر دینی

📍بعضی بایدها را مناسک و شعائر به ما می دهد. اگر من به خودم گفتم: باید حج بگزاری، نماز بگزاری و.... این بایدها را مناسک و شعائر به من میگوید.این بایدهای فقهی و مناسکی، وظایف اخلاقی هیچ انسانی نیست، بلکه وظایف دینی، مناسکی و شعائری است، کما این¬که اگر من در دین دیگری بودم وظایف دینی دیگری داشتم.

4️⃣منبع چهارم: آداب، رسوم و عاداتِ جامعه

📍چهارمین منبع هنجارگذار، آداب و رسوم است؛ مثلا اگر در چهارشنبه سوری از روی آتش پریدم، این «باید» را آداب، رسوم و عاداتِ جامعه ی من به من گفته است، نه دین، نه اخلاق، نه قانون و نه هیچ منبع هنجارگذار دیگری این باید را نگفته است. یا مثلا بر سر سفره ی هفت سین نشستن را از این منبع گرفته ام.

5️⃣منبع پنجم: زیبایی شناسی

📍فرض کنید از حمام آمده اید و بدنتان نظیف است و لباسهایتان هم کاملاً تمییز است، بنابرین بوی بدن شما به دیگران آزاری نمی رساند؛ اما در عین حال چرا لباس خود را اتو می کنید؟ این باید را اخلاق گفته است؟ نه! اخلاق تنها می گوید که من نباید بوی بدنم کسی را آزار بدهد. این باید باید زیبایی شناسانه است. یک «باید» زیبایی¬شناسی در وجود هرکس است که میگوید: جهان را از آنچه هست، زشت تر مکن یا در دیدگاه خوش بینانه اش، جهان را از آنچه هست زیباترکن.همین طور است زمانی که قرار است در حضور دیگران باشم و موهایم را شانه می کنم که باید زیبایی شناسی مرا به این کار وا می دارد.

6️⃣منبع ششم: مصلحت اندیشی

📍منبع ششم هنجار گذار، برخی بایدهای مصلحت اندیشانه است. اگر من هر هدفی در زندگی اتخاذ کنم، اعم از کوچک و بزرگ، مهم یا غیر مهم، بر سر همه ی وسایل گریزناپذیر رسیدن به این هدف، «باید» درمی آید که به آنها، بایدهای مصلحت اندیشانه می گویند.فرض کنید من میخواهم در دکترای فلسفه پذیرفته شوم، آن وقت می گویند «باید» تمهیدات کانت را بخوانی، اخلاق اسپینوزا را بخوانی و «باید» الاشارات و الاتنبیهات ابن سینا را بخوانی.

✅این شش مورد، حصرِ استقرایی است.

🔰نشست اخلاق متجددانه

🌐جامعه‌شناسی علامه
@Atu_Sociology