🔅 طرح کارورزی؛ تصویر واژگونه از مسئلۀ بیکاری در ایران. 🖋 رضا

🔅 طرح کارورزی؛ تصویر واژگونه از مسئلۀ بیکاری در ایران
🖋 رضا #امیدی

🔸به‌موجب ماده 71 قانون برنامه ششم توسعه به‌منظور ترغیب کارفرمایان و کارآفرینان بخش خصوصی و تعاونی به جذب نیروی کار جوان، چنانچه طی اجرای قانون برنامه نسبت به جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به‌صورت کارورزی اقدام نماید، از پرداخت سهم بیمۀ کارفرما به مدت دو سال معاف‌اند. در آیین‌نامۀ اجرایی وزارت کار، معافیت دیگری را نیز برای کارفرمایان در نظر گرفته است: پرداخت حداکثر یک‌سوم حداقل دستمزد (حدود 310 هزار تومان) در دورۀ کارورزی (3 تا 6 ماه).

🔸دربارۀ طرح کارورزی طی یکسالۀ اخیر بحث‎های زیادی از سوی وزارت کار مطرح شده است، که دال مرکزی آن‌ها یک چیز است: «علت بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، نداشتن مهارت شغلی» است. دربارۀ این گزاره چند نکته قابل ذکر است:

1. تضعیف نظام آموزش عالی در ایران خود نتیجۀ سیاست‌های غلط در حوزۀ اشتغال است. طی دو دهۀ اخیر به‌منظور به‌تعویق‌انداختن ورود نیروی کار به بازار، «سیاست درهای باز» در آموزش عالی به اجرا درآمده و جمعیت دانشجویی کشور چند برابر شده است. این وضعیت تا جایی پیش رفت که در مقطعی، وزیر علوم دولت نهم گفته‌ای داشت با این مضمون: «وزارت کار باید بخشی از اعتبارات اشتغال‌زایی را برای توسعۀ زیرساخت‌های آموزش عالی به وزارت علوم اختصاص دهد، زیرا افزایش پذیرش دانشجو در راستای کنترل فشار بر بازار کار صورت می‌گیرد».

2. طی سه دهۀ اخیر سطح تحصیلات نیروی کار در ایران مدام رو به افزایش بوده است، اما آیا بازار کار و کم‌وکیف مشاغل متناسب با این وضعیت بازآفرینی شده‌اند؟ در واقع ماجرا را می‌توان از این منظر هم نگریست که مشاغل (به‌ویژه در بخش دولتی) متناسب با مهارت‌های دانشگاهی به‌روز نشده‌اند.

3. ساختار اقتصادی ایران چندان دانش‌بنیان نیست که به این میزان نیروی تحصیل‌کرده نیاز داشته باشد. درواقع، گسترش آموزش عالی در ایران بیشتر هدف اجتماعی و سیاسی داشته تا اقتصادی. برای مثال طی دو دهۀ اخیر سهم اشتغال غیررسمی در اقتصاد ایران مدام رو به افزایش بوده است. بنابر آمار وزارت کار حدود 43 درصد شاغلان ایران در بخش غیررسمی فعالیت دارند و بیش از 80 درصد شاغلان در بنگاه‌های خُرد کار می‌کنند.

4. براساس اطلاعات نیروی کار ایران، در سال 1394 بیش از 53 درصد بیکاران، «شاغلان بیکارشده» هستند که حدود 65 درصد از این گروه بیکاران، مزدو‌حقوق‌بگیران بخش خصوصی بوده‌اند که به دلیل داشتن قراردادهای موقت کاری، از کار اخراج شده‌اند.

5. براساس اطلاعات نیروی کار ایران، در سال 1394 حدود 43 درصد بیکاران، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بوده‌اند؛ کمتر از 6 درصد ارشد و دکتری و 37 درصد کاردانی و کارشناسی. از مجموع بیکاران دارای تحصیلات دانشگاهی حدود 55 درصد را زنان تشکیل می‌دهند که دلیل عمدۀ عدم جذب آن‌ها هم نه مهارت بلکه ساختار بازار کار است.

6. نکتۀ طنز ماجرا این است که امروزه بسیاری از رشته‌های دانشگاهی در مقطع کارشناسی، واحدهای کارورزی دارند اما یکی از مشکلات دانشگاه‌ها، عدم همکاری واحدهای اقتصادی در این زمینه است. به‌عبارتی، دانشجویان به دشواری می‌توانند مراکزی را برای گذراندن درس کارورزی پیدا کنند. با مشوق جدیدی که وزارت کار برای بنگاه‌ها تعریف کرده، امیدوارم به سمتی نرویم که به زودی دانشجویان ناگزیر شوند برای گذراندن این درس، به کارفرماها شهریه بپردازند!

#سیاستگذاری #اجتماعی
#جامعه

🌐رسانه، شمایید
👈اگر نظرتان را جلب کرد، با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
🌐جامعه‌شناسی علامه
https://t.me/joinchat/AAAAAD-FIxbY7Ab5PtgsmQ