آشنایی با مفاهیم «کژمنشی»، «کژگزینی» و «اطلاعات نامتقارن» و مقایسه بین نظام بانکی ایران و نظام بانکی کشورهای پیشرفته در حل این مسئ

آشنایی با مفاهیم"کژمنشی" ، "کژگزینی" و "اطلاعات نامتقارن" و مقایسه بین نظام بانکی ایران و نظام بانکی کشورهای پیشرفته در حل این مسئله در مواجه با متقاضیان اخذ وام


دکتر یاسر رخشان
در بازارهای مالی غالبا یک طرف از وضعیت طرف دیگر بطور کامل اطلاع ندارد و برای آنکه بتواند تصمیم درستی اتخاذ کند از اطلاعات کامل برخوردار نیست که به این وضعیت "اطلاعات نامتقارن" می گویند.
بعنوان مثال بانکها در مواجه با مشتریان جدیدی که تقاضای اخذ تسهیلات دارند با این مشکل مواجه هستند و اطلاع ندارند که ادعاهای مشتری آیا صحت دارد یا خیر ، یعنی اینکه آیا مشتری در پرداخت اقساط خود صادق و موفق خواهد بود و همچنین آیا مشتری تسهیلات اخذ شده را در زمینه موضوع مورد قرارداد صرف می کند یا خیر !!!
بخش اول مشکل، کژمنشی و بخش دوم کژگزینی نام دارد.
در ایران ، بانکها برای کاهش ریسک ابتلا به کژمنشی و کژگزینی و نیز عوارض ناشی از ناسازگاری زمانی مبادرت به انجام سلسله اقداماتی می نمایند نظیر گرفتن استعلام، انواع ضمانتها و وثایق از کسب و کارهای مختلف ، سفته، بازدیدهای متنوع ، بیمه و...
که تمام اقدامات فوق علاوه بر ایجاد هزینه های صریح و ضمنی برای سرمایه گذار ، سبب طولانی شدن پروسه تامین مالی و افزایش هزینه های تولید و طولانی شدن نرخ بازگشت سرمایه و ... می شود که نهایتا سبب کاهش نرخ سرمایه گذاری و اشتغال و رشد اقتصادی خواهد شد!
این روش مقابله با ریسک اطلاعات نامتقارن در ایران برخواسته از این نگاه است که : "همه اشخاص بدحساب هستند مگر انکه خلافش ثابت شود"
این در حالیست که در نظامهای بانکی کشورهای پیشرفته راه حل این مشکل مبتنی بر اصل مثبت اندیشی و مثبت انگاری و حسن اعتماد متقابل برخواسته از این نگاه که "همه خوش حساب هستند مگر آنکه عکسش ثابت شود " سعی در اعمال روشهای نوینی در جهت کاهش ریسک کژمنشی و کژگزینی هستند
بعنوان مثال ، یکی از این روشها سیستم کارت اعتباری یا credit card است.
چارچوب عملی این سیستم بر اساس اعتماد متقابل است به این معنی که یک فرصت ایده آل برای همه مشتریان یک بانک در جهت اخذ مقدار مشخصی تسهیلات با شرایط معین وجود دارد ، چنانچه مشتری در عمل به تعهدات و پرداخت اقساط و ... موفق بود این فرصت با شرایط بهتر و مبالغ بزرگتر در آینده برایش ابقا خواهد شد به بیان دیگر هرچه مشتری در عمل به تعهداتش موفقتر باشد دامنه اخذ وام برای وی درآینده بزرگتر و وسیعتر خواهد بود اما اگر در عمل به تعهدات خود در هر مرحله ای ناموفق باشد دیگر از اخذ وام در آینده برای همیشه محروم خواهد شد.
بنابراین این استراتژی ضمن اینکه شهروندان یک کشور را در عمل به تعهدات خود کوشا بار می آورد همچنین سبب تسریع روند اخذ وام و افزایش نرخ سرمایه گذاری در کشور می شود.
جا دارد سیاستگذاران کلان پولی و مالی در ایران نیز بجای تحمیل هزینه های گزاف و حرکت در مسیر پر هزینه جاری به اینگونه سیاستها و استراتژی های نو هم توجه وافر داشته باشند.

به کانال اقتصاد گلستان بپیوندید:
T.me/eghtesadegolestan