شوک ارزی چه تاثیری روی عملکرد و سودآوری نظام بانکی دارد؟

شوک ارزی چه تاثیری روی عملکرد و سودآوری نظام بانکی دارد؟

رییس کل محترم بانک مرکزی روز گذشته از اقتصاددانان و اندیشمندان حوزه مالی و بازار درخواست نموده اند به پیش بینی اقدام ننمایند. این نوشتار نیز به هیچ عنوان قصد پیش بینی متغیر خاصی من جمله نرخ ارز را نداشته و تنها به برنامه ریزان حوزه بانکی این هشدار را میدهد که در صورت وقوع جهش در نرخ ارز، چه اثری بر عملکرد و سودآوری سیستم بانکی خواهد گذاشت.

در طول سالهای دهه 90، بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری کشور در شرایط مناسبی قرار نداشته و نوسانات متغیرهای اقتصاد کلان بویژه نرخ ارز سبب تشدید این مشکلات شده و ریسک پذیری و بازدهی بانک‌ها را متاثر نموده است.

بطور کلی نوسانات نرخ ارز هم بر ترازنامه (دارایی ها و بدهی ها) و هم بر صورت سود و زیان بانکها اثرگذار است که در ادامه به اثرات آن اشاره مینماییم.

همانطور که قبلا در همین کانال اشاره شد طرف دارایی های بانکها نمایانگر وضعیت بخش حقیقی اقتصاد و طرف بدهی های بانک نمایانگر بخش پولی اقتصاد می باشد. با وقوع جهش ارزی :

1. بسیاری از گیرندگان تسهیلات بدلیل افزایش هزینه تولید از یکسو و کاهش فروش احتمالی از سوی دیگر، دچار ورشکستگی یا رکود فعالیت شده و در نتیجه از بازپرداخت اقساط خود به بانک‌ها ناتوان میشوند. این امر بر کسب درآمدهای بهره ای اثر منفی دارد.

2. برخی از گیرندگان تسهیلات ارزی از بازپرداخت اقساط ارزی خود به بانک‌ها خودداری کرده یا آن را به تاخیر می اندازند و این شرایط وضعیت بانک‌ها را با چالش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو میکند.

3. در صورت اطمینان سپرده گذران به قابلیت برگشت سپرده ارزی، سپرده‌گذاران هنگام متلاطم بودن بازار ارز، تلاش می‌کنند که سپرده‌های خود را به‌صورت ارزی سپرده‌گذاری کنند. تامین این ارز اگر از ذخایر بانک مرکزی صورت گیرد، بحران کمبود سپرده و ذخائر مربوط به آن را در پی خواهد داشت.

4. در صورت عدم اطمینان به بازپرداخت سپرده به صورت ارز مانند آنچه در سال 1391 رخ داد، نوسان‌های نرخ ارز اثر معنادار و منفی روی حجم سپرده‌های ارزان قیمت و میزان ماندگاری سپرده ها و اثر مثبت و معنی دار بر روی هزینه بهره ای دارد.

5. با افزایش نرخ ارز و بواسطه آن تورم، هزینه های عملیاتی بانکها افزایش خواهد یافت.

6. با افزایش نرخ ارز و همبستگی مثبت سایر دارایی های ثابت مشهود مانند مستغلات، ارزش دارایی ها و همچنین حقوق صاحبان سهام در طرف دارایی ها و بدهی های بانک در صورت تجدید ارزیابی دارایی ها افزایش خواهد یافت.

7. بین نوسان‌های ارز و مطالبات غیرجاری بانک‌ها ارتباط مثبت و معنادار وجود دارد. به بیان دیگر نوسان‌های ارزی باعث افزایش مطالبات غیرجاری بانک‌ها می‌شود. این امر کیفیت دارایی ها را کاهش میدهد اما نوع حسابداری تعهدی به بانکها اجازه شناسایی سود را همچنان میدهد!

8. در صورت تسعیر افزایشی نرخ ارز مرجع ، پایه پولی ممکن است از محل خالص دارایی های خارجی افزایش یافته و یا بخشی از بدهی دولت از محل افزایش نرخ، جهت جبران بدهی به بانکها و در نهایت کاهش بدهی بانکها به بانک مرکزی اختصاص یابد.

در انتها نمیتوان به قطع در خصوص زیان ده شدن بانک اظهار نظر نمود. زیرا عواملی همچون، مسائل مربوط به نحوه حسابداری و شناسایی سود در بانک‌ها، نبود قوانین و مقررات مربوط به ورشکستگی بانک‌ها و دسترسی بانک‌ها به بازار ارز و سایر ابزارهای مالی از کانال شرکت‌های تابعه خود، شرایط ویژه‌ای را جهت فاصله گرفتن از ضرر و زیان ناشی از فعل و انفعالات اقتصاد کلان، برای شبکه بانکی فراهم می‌کند.

عباس دادجوی توکلی

@interestratemoney