در نظام بانکداری امروز مصارف، منابع را خلق میکنند.. چگونه؟

در نظام بانکداری امروز مصارف ، منابع را خلق میکنند

بر اساس فهم عمومی‌ و البته غلط از نظام ذخایر ناقص، بانک‌ها ابتدا سپرده می‌پذیرند آنگاه پس از کسر سپردۀ قانونی، باقیمانده را وام می‌دهند.

همان‌طور که قبلا گفته شد، فرایند وام‌دهی در دنیای واقعی برعکس است؛ ابتدا بانک‌ها وام می‌دهند و نهایتاً لازم است که صورت‌های حسابداری خود را با لحاظ ذخایر تراز کنند؛ اما کارکرد محدود ذخایر هم تا حد زیادی از بین رفته است. چگونه؟

فرض کنید دو بانک «الف» و «ب» در اقتصاد وجود دارد. وقتی بانک «الف» مبلغ ۱۰۰ ریال وام اعطا می‌کند، صورت مالی آن نامتوازن می‌شود و نیاز دارد که در صورت مالی خود بر اساس قاعده بانکداری با ذخایر ناقص مبلغ ۱۰۰ ریال هم سپرده داشته باشد. اگر وام‌گیرنده پول را به نحوی خرج کند که گیرندگان آن دارای حساب در بانک «الف» باشند، مشکلی پیش نمی‌آید. ولی اگر بخشی از حساب آن‌ها در بانک «ب» باشد، آنگاه تراز بانک «الف» دارای مازاد دارایی و تراز بانک «ب» دارای مازاد بدهی خواهد شد. در کل اقتصاد اتفاق مشابهی هم برای بانک «ب» می‌افتد و عموماً این دو تا حد زیادی یکدیگر را خنثی می‌کنند.

امّا اگر چنانچه این موازنه در آخر یک روز کاری کامل نشد، یک بانک دارای کسر ذخایر و دیگری دارای مازاد ذخایر خواهد بود؛ و این کسری و مازاد بازهم راهی برای جبران دارد: یا از طریق قرض‌گیری از بانک مرکزی و یا از طریق مبادله ذخایر در بازار شبانه بین‌بانکی. در حالت دیگر که کل بانک‌ها درمجموع دچار کسری ذخایر می‌شوند بانک مرکزی مجبور است برای کنترل نرخ بهره (نرخ بهره در بازار شبانه) ذخایر موردنیاز را به بازار ارائه کند. در این وضعیت رفتار بانک مرکزی در کنترل ذخایر کاملاً منفعلانه است.

قابل ذکر است که منظور از ذخائر، پایه پولی یا همان پول مخلوق بانک مرکزی است که با سپرده های بانکی (پول مخلوق بانکها) تفاوت دارد.

عباس دادجوی توکلی

@interestratemoney