وضعیت باز ارزی «مثبت» و منفی «، انتخاب سیاستگذار در شرائط فعلی کدام است؟

وضعیت باز ارزی "مثبت" و منفی" ، انتخاب سیاستگذار در شرائط فعلی کدام است؟

در سال 1395 و نیمه نخست سال 1396، به یاد دارم برخی از بانکهای کشور درصدد بهره مندی از "وضعیت باز ارزی منفی" جهت کسب سودآوری بودند.

بطور کلی وضعیت باز ارزی یک ارز عبارتست از معادل ریالی مابه التفاوت بین دارائیها و بدهی های ارزی به سرمایه پایه بانک. 
خالص وضعیت باز منفی یک ارز بدان معنی است که بدهی های ارزی از دارایی های ارزی بیشتر است . مثلا اگر وضعیت باز ارزی دلار منفی باشد بدان معناست که تعهدات دلاری ( سپرده گیری دلاری ) از تسهیلات های دلاری بیشتر است .

منطق این کار از سوی مدیران در آن زمان آن بود که بدلیل نوسانات کم ارز، بانک میتواند نسبت به سپرده گیری ارزی اقدام نموده ، ارز حاصل را در بازار به فروش رسانده و از "ریال" حاصله ، در مصارف گوناگون مانند تسهیلات دهی ، سرمایه گذاری و ... بهره ببرد.

اما این مکانیزم ریسک هایی در پی داشت که عبارتند از :
1. در زمان بازپرداخت ارز به سپرده گذار، دسترسی به ارز باید فراهم باشد.
2. ریسک قیمتی تامین ارز جهت بازپرداخت به مشتری بالا نباشد.

اما اخیرا سپرده ریالی مبتنی بر ارز در اقتصاد کشور معرفی گردیده است. در این نوع سپرده مشتری سپرده خود را در قالب ریال نزد بانک تودیع می‌کند و بانک به‌عنوان وکیل سپرده‌گذار مبلغ تودیع شده را در "سرمایه‌گذاری‌های ارزی" به کار می‌گیرد. در این خصوص باید گفت:

1. اینکه در سپرده ریالی مبتنی بر ارز، بانک ریال دریافتی از مشتری را در قالب سرمایه‌گذاری ارزی به‌کار ببندد، جای بحث دارد.
2. سرمایه گذاری ارزی عمدتا یا ارائه تسهیلات ارزی است و یا خرید دارایی های ارزی همچون اوراق مشارکت ارزی، خرید فیزیکی ارز و طلا و ... که اولی با ریسک عدم بازپرداخت مواجه بوده و دومی نیز به منزله حضور سفته بازانه در بازار است.

در انتها باید گفت در شرائط تلاطم ارزی پوزیشن مثبت ارزی به عکس دو سال اخیر، قطعا موقعیت مناسب‌تری است اما آن هم عاری از ریسک نیست.

عباس دادجوی توکلی

@interestratemoney