ترکیه؛ پنج سال چهار عقب نشینی، چهار شکست

ترکیه ؛ پنج سال چهار عقب نشینی، چهار شکست

نخست وزیر ترکیه از برداشتن "قدم های جدی" برای بهبود و عادی سازی روابط میان آنکارا با دمشق و قاهره خبر داد.
بن علی ایلدریم می گوید که ترکیه پس از عادی سازی روابط خود با روسیه و اسرائیل اینک در تلاش برای بهبود رابطه با دو کشورعربی سوریه و مصر است.

مصر : دولتهای ترکیه و قطر از مهمترین حامیان "محمد مرسی" رئیس جمهور اخوان المسلمینی مصر بودند. مرسی اولین رئیس جمهور مصر بود که از طریق صندوق ها رای برگزیده شد اما با کودتای ژنرال های مصری از کاخ ریاست جمهوری به زندان افتاد.
کشورهای غربی در برابر کودتای نظامی و سقوط دولت دمکراتیک مصر واکنش موثری نشان ندادند و حتی رئیس جمهور فرانسه با سفر به قاهره به طور روشن از انجام کودتا حمایت کرد. دولت قطر نیز تحت فشارهای عربستان و امارات، و در غیاب حمایت کشورهای غربی از حکومت مرسی، موضع خود را در خصوص مصر تقلیل و کمرنگ کرد.
ترکیه آخرین حامی جدی رئیس جمهور مخلوع و به زندان افتاده مصر است که اینکه می خواهد مواضع خود را تغییر دهد.

سوریه : دولت ترکیه در کنار عربستان، قطر و امارات مهمترین مخالفان منطقه ای دولت سوریه هستند که تلاش های گسترده ای برای ساقط کردن حکومت او انجام دادند.
بحران سوریه بر روابط ترکیه و امریکا هم اثر گذار شد زیرا که از نظر آنکارا، واشنگتن عجله ای برای ساقط کردن حکومت سوریه نداشت. روابط ترکیه و روسیه نیز بر سر بحران سوریه تا قطع روابط دیپلماتیک نیز پیش رفت. به نظر می رسد دولت ترکیه نه تنها به این درک رسیده است که قادر به تغییر معادلات در دمشق نیست بلکه با تشدید بحران و دخالت های گسترده ای که در سرزمین سوریه شد، ترکیه با تهدیدی تازه مواجه شده است و آن تشکیل یک منطقه خودگران توسط کردها در شمال سوریه باشد. هراس بزرگ ترکیه حمایت آمریکا از کردهاست که می تواند تاثیرات چشمگیری بر وضعیت داخلی ترکیه و درگیری اش با کردها در مناطق جنوب شرقی ترکیه بگذارد.

روسیه : پس از آنکه ترکیه یک جنگنده روسیه را ساقط کردند، روابط دولت ترکیه و روسیه برای ماهها وارد یک تنش شد. دولت ترکیه جنگنده روسیه را به "تجاوز به خاک ترکیه" متهم کرد و از کشورهای غربی خواستار حمایت در برابر روسیه شد، کشورهای غربی و اتحاد نظامی ناتو اما ترکیه را تنها گذاشتند. روسیه دست به تحریم صنعت توریسم ترکیه و توقف واردات محصولات کشاورزی و غذایی ترکیه زد که هم بخش توریسم و هم کشاورزی ترکیه دچار زیان های هنگفت و سنگین شدند. نهایتا اردوغان پس از رد شدن چندین بار درخواست دیدار و بی پاسخ ماندن تماس های تلفنی اش، با نوشتن نامه ای به پوتین رسما از ساقط کردن جت جنگنده ای که ترکیه آن را "متجاوز" می خواند عذرخواهی کرد و قول داد با مسبب ساقط کردن جت جنگنده روس برخورد کند.

اسرائیل : دولت ترکیه پس از اینکه سالها پیش شرط خود برای برقراری روابط مجدد با اسرائیل را ، "رفع محاصره غزه" عنوان کرده بود و در پی مقاومت اسرائیل، ناچار به برداشتن پیش شرط خود شد. دولت ترکیه برای ترمیم وجه خود به ارسال کمک های غذایی از طریق سازمان ملل و اسرائیل کرد. یعنی همان کانالی که سابقا وجود داشت و اسرائیل اصرار داشت هر گونه کمکی به ساکنان غزه باید از این طریق انجام گیرد.
رسانه های غربی از آنجایی که حامیان اسرائیل هستند از این تغییر سیاست ترکیه استقبال گسترده ای کردند و به بزرگنمایی ارسال کمک های غذایی ترکیه به ساکنان غزه پرداختند.
دولت ترکیه گفته بود برای اعمال فشار به اسرائیل برای رفع حصر غزه به دادگاه لاهه شکایت خواهد کرد، ارتش ترکیه نیز گفته بود که ناوهای جنگی ترکیه اجازه نخواهند داد شرق مدیترانه به محلی برای قلدری ارتش اسرائیل تبدیل شود و کشتی های حامل کمک های انسانی به سمت غزه را همراهی خواهند کرد و حتی اردوغان از وزیر امور خارجه اش خواسته بود تا برای فشار بر اسرائیل مقدمات سفر او به غزه را فراهم کند.
اما ترکیه در نهایت تسلیم شرایط اسرائیل شد و از پافشاری هایش برای شکستن حصر غزه کوتاه آمد.

سیاستهای دولت ترکیه هم در خصوص روسیه و اسرائیل و هم مصر و سوریه به شکست انجامید و در هر سه مورد ترکیه پیش قدم شد تا روابط خود را با بازنگری در تعریف "منافع ملی" تغییر دهد.
فرهمند علیپور