✍ پویا ایمانی …

#یادداشت
✍ پویا ایمانی



🔶اشباح سینمای وودی آلن زیادند ولی قابل دسته بندی: وقت هایی که آلن با شبح سینماگر محبوب اش، برگمان، گفتگو کرده و چاشنی شوخی های خودش را به وضعیت های وجودی-تنهایی،اضطراب، دورنمای مرگ، بی معنایی زندگی- افزوده، نتیجه معمولن قوی از آب درآمده. وقت هایی که پارادکس های اخلاقی داستایفسکی را تصویر کرده، جز یکی دو نمونه ی موفق ("جنایت و جنحه" مثلن) حاصل کار متوسط رو به افتضاح بوده. ولی وقت هایی که به تجربه ی واقعی خودش وفادار مانده و با فروید از در گفتگو درآمده نتیجه درخشان بوده. یکی از استادی های وودی آلن این بود که لااقل زمانی می توانست بین فروید دوره ی اول و فروید دوره ی دوم، بی تکلف، پل بزند. راحت می توانست توی "شوهران و همسران" یا "هانا و خواهرانش" از اصل لذت برسد به وسواس تکرار وضعیت های محکوم به شکست، از اید و لیبیدو و غریزه برسد به رانه ی مرگ، و بعد این همه را در تک تک شخصیت ها به دقت پرداخت کند و نهایتن اشباح تراش خورده ی تمیز دربیاورد. به همین دلیل هم دیالوگ های "شوهران و همسران"- که به نظرم قدرش دانسته نشده - از فرط هوشمندی تکان دهنده اند. آن صحنه هایی از Deconstructing Harry هم که فیلمساز در قید تصویرگری دکونستروکسیون دریدا نبوده و به دغدغه های فرویدی خودش وفادار مانده خوب درآمده اند (یک بار از جفری بنینگتون شنیدم که دریدا هیچ از این فیلم خوش اش نیامده بود-از یک جهت حق داشت!).به نظرم آلن باید توی این چند سال باقی مانده برگردد به فروید. حیف است باقی کارهاش را هم مثل نیمه ی دوم Irrational Man خرج داستایفسکی کند و گند بزند به تمام امکانات داستان. اصولن آمریکایی ها در تمام زمینه ها از روسیه بگسلند به نفع خودشان است. فرض کنید یک آمریکایی باهوش که Whatever Works را با این روحیه ی مردم ستیز- ولی ته تهش پراگماتیستی- می سازد، بیاید و خودش را بیخود درگیر نهیلیسم روسی و دوراهه های اخلاقی کند! خیلی کار و وقت و فکر و ظرافت می خواهد که آمریکایی باشی- ولو آمریکایی خلاف جریان و فرانکوفیل- و بتوانی با داستایفسکی دیالوگ درست برقرار کنی. ضمن اینکه به اصطلاح "درآمدن" شخصیت های داستایفسکی وار و باورپذیر شدن شان در دنیای انگلیسی زبان کمی بیشتر از این حرف ها زحمت می برد.... مثلن ببینید استاد وقتی می رود پی شکار شبح فیلینی("خاطرات استارداست" یا "به رم با عشق") چقدر جوان و سرحال است.چرا؟ چون "کارناوال" را می فهمد. چون آن شبح خیلی دور نیست....


@Kajhnegaristan