✍ پویا ایمانی.. «بر خلاف مردمان خداترس و پرهیزگار، ما نیچه‌ای بودیم و هنوز هم هستیم» …

✍ پویا ایمانی

"بر خلاف مردمان خداترس و پرهیزگار، ما نیچه ای بودیم و هنوز هم هستیم".


🔶این عبارت برانگیزنده در میانه های کتاب کوچکی درباره ی دموکوراسی آمده که ژان-لوک نانسی، فیلسوف معاصر فرانسوی، در سال 2007 و در پاسخ به مهملات سارکوزی و دارودسته اش راجع به می 68 نوشته. یکی -دو سطر قبل، نویسنده از دعوت نیچه به "ارزیابی دوباره ی همه ی ارزشها" حرف زده و این را نه به یک کنش ناگهانی و یکباره مثل انقلاب، بلکه به گشودگی ذاتی و مداوم دموکراسی ربط داده،گشودگی دائم به آنچه هنوز نیست اما مدام در کار آمدن است (دقیقا همان دروازه ی باریکی که دلبستگان محافظه کار لیبرالیسم سیاسی از دیدنش عاجزند). بدین ترتیب دموکراسی تنها رژیمی ست که جا را برای "فراروی بی پایان و نامحدود انسان از خودش "(پاسکال) باز می گذارد. جای دیگری، نانسی همین معنی را، باز با ارجاع به نیچه، اینطور رسانده که دموکراسی آدمی را همچون "رقصنده ای بر فراز مغاک" فرض می کند، یعنی موجودی ایستاده بالای نیستی اش، یعنی دموکراسی رژیمی ست که به بی بنیادی یا آنارخیای وجود آدمی آری می گوید و از این رو به هرچه شدن و جز-این-شدن ش مجال می دهد. و در همین معنی ست که نانسی -به تبع دریدا-اصرار دارد دموکراسی راه هرجور "الاهیات سیاسی" را می بندد (با وام گیری اصطلاحی از مارتین هاگلوند، فیلسوف سوئدی، می شود گفت دموکراسی متضمن "آتئیسم رادیکال" است). نانسی هم مثل دریدا معتقد است دموکراسی تنها یکی از انواع رژیم های سیاسی نیست. یا به عبارت دیگر، سیاست اعم از دموکراسی نیست.برعکس، سیاست (به معنی دقیق پولیتیکوس) فقط و فقط بر بستر دموکراسی ممکن می شود.دموکراسی شرط امکان سیاست است. سیاست فقط و فقط به شرط دموکراسی- به شرط مساهمت بیشترین شمار دیگری ها- ممکن می شود. دموکراسی در شکل ظهور مدرن اش هدفی ندارد جز تاسیس دوباره و کامل سیاست، و البته که "هرکس بخواهد ساختمانی را بنا نهد نخست باید از پی یا شالوده پایین تر برود...". به همین دلیل هم مثلا روسو می گفت دموکراسی اصلا آدمی را از نو خلق می کند. از این منظر، دموکراسی از ماقبل تصدر و تصدی شروع می شود.
یعنی از ماقبل به دست گرفتن قدرت سیاسی( ار جنبش های حقوق حیوانات بگیرید تا انواع سازمانهای غیر دولتی، از حرکت های نمادین جمعی تا انواع تجربه گری های هنری آوانگارد در فضاهای شهری ، از موزیک زیرزمینی و بادی آرت و پرفورمانس و حیوان شدن و تجربه های متفاوت با جنسیت بگیرید تا، مهمتر از همه، ادبیات و فلسفه ی مدرن....)
بله،
" آنچه بدان نیاز داریم این ناسازگویی ظاهری ست: دموکراسی نیچه ای".
--------------------------------------
*در همین اثنا اختلافی ریشه ای نظرم را جلب کرد: امروز بسیاری از "محافظه کاران جوان"، که خداترسی و پرهیزگاری شان را پشت مفاهیم درس نامه ای لیبرالیسم سیاسی پنهان کرده اند، از "سیاست" شروع می کنند مگر به دموکراسی برسند( این در خاورمیانه محال است). ما، برعکس، از دموکراسی شروع می کنیم تا سیاست را ممکن کنیم. کمی به این تمایز فکر کنید.


@Kajhnegaristan