✅تأمین دلیل (١).. 📝بهمن کشاورز

✅تأمین دلیل(١)

📝بهمن كشاورز
@Lawpress

🔹در بسیاری از موارد حالاتی پیش می‏آید که لازم است وجود چیزی در جایی یا اتفاق افتادن حالتی یا وجود حالتی رسماً ثبت و احراز شود.

🔹یا گاهی اتفاق می‏افتد برای اثبات حقی به شهادت افرادی نیاز داریم که اکنون در دسترس هستند اما ممکن است در آینده نباشند، پس لازم است شهادت ایشان را به طور رسمی در جایی ثبت کنیم تا استناد بعدی به آن ممکن باشد. در این گونه موارد از «تأمین دلیل» استفاده می‏کنیم.

🔹مادۀ 149 قانون آیین دادرسی مدنی گوید:

«در مواردی که اشخاص ذی‏نفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذّر یا متعسّر خواهد شد، می‏توانند از دادگاه درخواست تأمین آنها را بنمایند. مقصود از تأمین در این موارد فقط ملاحظه و صورت‏برداری از این گونه دلایل است.»

💢مفهوم ماده به اندازۀ کافی روشن است و فقط کافی است معنی بعضی لغات را روشن کنیم:

🔹قرائن:جمع قرینه، یعنی چیزی که از وجود آن بتوان به وجود چیز دیگری پی برد. مثلاً وجود دود قرینۀ وجود آتش است. یا وجود اتومبیل یا موتورسیکلت کسی را در محلی می‏توان قرینه حضور او در آن محل دانست.

🔹امارات: اماره عبارت است از اوضاع و احوالی که به حکم قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری شناخته می‏شود: (مادۀ 1321 قانون مدنی). مثل اینکه در اختیار داشتن و در تصرف داشتن محلی یا چیزی به عنوان مالک، امارۀ مالکیت آن برای متصرف است (مادۀ 35 قانون مدنی).

🔹متعذر:یعنی غیرممکن و محال متعسر: یعنی سخت و دشوار.

◻️ تأمین دلایل وقتی ممکن است که طرف در مقابل آن مقاومت و امتناع نکند. اگر طرف حاضر به همکاری و همراهی نباشد، مجریِ قرار تأمین دلیل، همین مطلب را صورتجلسه می‏کند و محل را ترک می‏نماید.

🔹بنابراین اگر کسی قصد داشت قرار تأمین دلیل را علیه خود ما اجرا کند، مثلاً اوراق دفتری را که نزد ما است صورت‏برداری یا فتوکپی کند یا از محل کار یا منزل ما بازدید و صورت‏برداری کند، (به عنوان تأمین دلیل – و نه به عنوان تأمین خواسته و توقیف اموال)، می‏توانیم مانع از این کار شویم و او را به منزل خود راه ندهیم و اطلاعات موردنظر را هم در اختیار وی قرار ندهیم، صلاح هم همین است.

🔹پس اگر کسی یا کسانی به عنوان مدیر دفتر دادگاه و ذی‏نفع پرونده به ما مراجعه و اظهار کردند که قصد تأمین دلیل دارند، در نهایت ادب به ایشان خواهیم گفت که از همکاری با ایشان و راه دادن ایشان به محل معذوریم.

🔹اینکه تأمین دلایل فقط در صورت عدم معارضه طرف ممکن است در مادۀ 315 قانون آیین دادرسی مدنی سابق تصریح شده بود.

🔹در مادۀ 149 قانون آیین دادرسی مدنی فعلی چنین صراحتی وجود ندارد و این عدم تصریح باعث ایجاد این تصور در برخی اذهان شد که در حال حاضر می‏توان علی‏رغم مقاومت و معارضۀ شخصی که ادله در اختیار اوست، جبراً و قهراً، اقدام به تأمین دلیل کرد این استنباط صحیح به نظر نمی‏رسد.

🔹زیرا دادگاه فقط پس از طرح دعوی و ارجاع آن و ورود در ماهیت می‏تواند «... هرگونه تحقیق و اقدامی را که برای کشف حقیقت لازم باشد انجام دهد» (مادۀ 199 قانون آیین دادرسی مدنی) و در زمان تأمین دلیل هنوز دعوایی طرح و به دادگاه صالح ارجاع نشده است و اصولاً تأمین دلیل در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است. به این ترتیب نمی‏توان با اعمال قوّه و زور تأمین دلیل کرد.

🔹قانونگذاری که حتی امکان جلب شاهد را در امور مدنی از دادگاه سلب کرده، قطعاً در پی آن نبوده با عدم تصریح مطلبی – به شرح پیشگفته، اختیار غیرعادی و وسیع برای دادگاه حقوقی ایجاد کند.

◻️ تقاضای تأمین دلیل را هم در دادخواست مربوط به اصل دعوی می‏شود مطرح کردو هم جداگانه. در هر حال هزینه دادرسی مربوط به تأمین دلیل باید جداگانه پرداخت شود.

🔹گاهی جدا بودن تأمین دلیل از دعوی اصلی این خاصیت را دارد که ضمن اجرای آن متوجه می‏شویم که دعوی اصلی پیشرفت نخواهد داشت. بنابراین اصولاً از طرح آن منصرف می‏شویم.

🔹مثلاً موکلی به ما گفته است که مستأجر او در ملک استیجاری تعدی و تفریط کرده و خرابی به بار آورده. در مراجعه به محل برای تأمین دلیل متوجه می‏شویم مستأجر مثلاً کف دکان را که آجری بوده سنگفرش کرده و پنجره‏های خراب و قدیمی را با پنجره‏های تمیز و جدید عوض کرده و خلاصه بدون اینکه به اساس و اصل بنا لطمه‏ای بزند، مغازه را تمیزتر و زیباتر نموده است. چون این کارها را نمی‏توان تعدی و تفریط دانست مسلماً دعوی بعدی برای تخلیه هم بی‏فایده خواهد بود و باید از آن منصرف شویم.

🔹🔹ادامه دارد . . .



✅عضویت در کانال تلگرام🔻
‏https://telegram.me/lawpress
‏

◀️اینستاگرام🔻
‏www.instagram.com/lawpress_page