️ بازخوانی نسبت پول و تولید: آیا پول لزوما خنثی است؟ | بخش دوم | پول؛ نهاده یا نهاد؟

▪️ بازخوانی نسبت پول و تولید: آیا پول لزوما خنثی است؟ | بخش دوم | پول؛ نهاده یا نهاد؟

✍🏻 #حسین_درودیان

🔻 مهمترین نقطه اختلاف با رویکرد استاد دکتر #مسعود_نیلی در این سلسله نقد، به تفسیر پول در جریان اصلی اقتصاد بازمی‌گردد.

🔹 ویژگی بارز جریان متعارف اقتصادی، غفلت از اهمیت «نهادها» در رشد و توسعۀ تولید است. آنها رشد اقتصاد، به عنوان یک خروجی واقعی و عینی (Objective)، را برخاسته از بهبود و ارتقاء در مقدمات عینی می‌دانند. شاید اندکی سخت باشد که باور کرد خروجی‌های عینی از قبیل رشد درآمد و رفاه، محصول مقدماتِ (Subjective) باشند. حق با دکتر نیلی است که «پول نهادۀ تولید نیست»، اما منظور ایشان از این تذکر این است و قرار است از آن نتیجه بگیریم که «پس پول برای رشد تولید بی اهمیت است». این به خوبی نشانگر قضاوت قبل در خصوص شیوه تفکر منتسب به ایشان است: «رشد تولید صرفا محصول رشد نهاده‌هاست».

🔹 نظریه‌های رشد در دانش اقتصاد کلان هم نوعاً دائر مدار همین باور شکل گرفته‌اند. بهبود در کمیت و کیفیت جمعیت، دانش و تکنولوژی، ماشین‌آلات، بهره‌وری و سایر عوامل عینیِ جاگرفته در تابع تولید است که می‌تواند اقتصاد را بصورت واقعی بهبود دهد. از آنجا که پول در زمرۀ این موارد نیست، پس لاجرم هیچ تأثیر واقعی ماندگاری بر اقتصاد نخواهد داشت. تنها اثر واقعی یک تأثیر موقتی از کانال برهم زدن پیش‌بینی‌های تورمی عاملان یا ناتوانی از اعمال این پیش بینی است که به زودی اصلاح و برطرف خواهد شد. بخش مهمی از مباحث دانش اقتصاد کلان در خصوص نسبت پول و تولید، مع‌الأسف به این موضوع ملال‌آور اختصاص یافته است: پول به عنوان محرک تقاضا چطور عمل می کند؟

🔹 با این حال، رویکرد نهادی به تولید ما را دعوت به بینش دیگری نسبت به امر تحول اقتصادی می‌کند. اساس تولید، هماهنگی بین عوامل تولید است. هر عاملی که به بهبود هماهنگی عوامل تولید کمک کند، در جهت بسط واقعی اقتصاد است. نهادها به طور کلی چنین کارکردی دارند. بهبود در حقوق مالکیت نه در کم و کیف نیروی کار مؤثر است و نه از جنس دانش و تکنولوژی است. نهادها، از جمله حقوق مالکیت، هیچکدام در زمره نهاده های تولید نیستند. اما مگر رشد تولید صرفا تابع رشد موجودی نهاده‌هاست؟ شکی نیست که بهبود حقوق مالکیت آثار واقعی اقتصادی به دنبال دارد. چرا؟ چون به «هماهنگی بهتر عوامل تولید» می‌انجامد.

🔹 کشورهای در حال توسعه با ضعف نهادی-هماهنگی در عین وفور نهاده‌ها مواجهند. «برای کشورهای پیشرفته که از موانع نهادی عبور کرده‌اند، مانع اصلی رشد، نهاده‌هاست؛ برای کشورهای در حال توسعه با وفور نهاده، مانع اصلی رشد، مقدمات نهادی است». از کنایۀ استاد نیلی مبنی بر اینکه «پول نهاده نیست» می‌توان عدم التفات کافی به این واقعیت را برداشت کرد که رشد و بسط تولید برای اقتصادی با مختصات ایران، پیش از نهاده‌ها، محتاج ارتقاء نهادی است.

⁉️ این توضیح چه ربطی به ارتباط پول و تولید دارد؟ «پول خود از مقدمات نهادی بسط تولید است». تصور دانش اقتصاد از پول، واسطۀ مبادله‌ای است که «پس از تولید» برای سهولت مبادلۀ محصولات تولیدی، به عنوان نیرویی در جهت اِعمال تقاضا وارد صحنه می‌شود. در این تفسیر پول هیچ ارتباطی با فرآیند تولید ندارد. فرآیند تولید جریانی منقطع از پول است که صرفاً بنیان‌های حقیقی مؤثر بر سمت عرضه در آن نقش بازی می‌کنند. از اینجاست که توصیه کلاسیک و ملال‌آور اقتصاد مبنی بر لزوم رشد نقدینگی متناسب با رشد طرف عرضه سر بر می‌آورد؛ چنان که گویی اولاً طرف عرضه (نهاده ها) مستقل از پول رشد می‌کند؛ ثانیاً رشد پول چنان برونزاست که سیاست‌گذار اختیار دارد بنشیند و دکمه آن را متناسب با رشد طرف تولید فشار دهد.

📲 با دوستانتان به اشتراک بگذارید👇🏻👇🏻
t.me/joinchat/AAAAAD58ps1HeFuxDo8kBg