بسم اللهدانشیار دانشگاه برکلی هستم و حوزه ی تحقیقم واسطه گری مالی، سیاست پولی، اقتصاد کلان، اقتصادسیاسی و تامین مالی مسکن است. به مددش امیدوارم بتوانم در اینجا بلند بلند فکر کنم و بیش از پیش یاد بگیرم.
پازل توسعه‌ی ایران ۱۴۰۰: تهدید‌ها، فرصت‌ها و راهکارها. (قسمت اول)
پازل توسعه‌ی ایران ۱۴۰۰: تهدید‌ها، فرصت‌ها و راهکارها
(قسمت اول)
میهن عزیزمان ایران در حالی وارد سال ۱۴۰۰ شده که از طرفی موجودیت آن با سه تهدید بسیار جدی مواجه است و از طرف دیگر سه فرصت طلایی آن‌را در آستانه‌ی یک تحول اقتصادی بزرگ قرار داده‌است.
🔥این سه تهدید عبارتند از:
1️⃣رشد منفی اقتصادی و تلاطمات شدید اقتصاد کلان دهه‌ی گذشته باعث افزایش فقر و نابرابری و فعال شدن بسیاری از گسل‌های اجتماعی و قومیتی در ایران شده است.
2️⃣افزایش شدید تولید نفت آمریکا، روسیه و عراق در دو دهه‌ی اخیر، تشدید تحریم‌های ظالمانه در دهه‌ی گذشته و رشد فزاینده‌ی سرانه‌ی مصرف انرژی در داخل عملا ایران را به یک بازیگر کم اهمیت در بازار انرژی جهانی تبدیل کرده. مجموعه‌ی این اتفاقات باعث کاهش جدی هزینه‌ی حذف ایران از اقتصاد جهانی شده‌است.
3️⃣نحوه‌ی برخورد ما با منابع طبیعی و همزمانیش با پدیده‌ی گرمایش جهانی بحران‌های محیط زیستی علی‌الخصوص مساله‌ی آب و کیفیت هوا را تبدیل به جدی‌ترین بحران پیش‌روی سرزمین ایران در دهه‌ی پیش‌رو کرده است.
🌷اما در کنار این تهدید‌ها سه فرصت طلایی هم برای بازسازی اقتصاد ایران و ایجاد تحول در آن در پیش‌روی ما است:
1️⃣در طی دهه‌های گذشته نیروی انسانی ایرانی در داخل و خارج از کشور توسعه‌ی کیفی و کمی فراوانی داشته به نوعی که از طرفی در حال حاضر نیروی انسانی متخصص داخل کشور یکی از کم‌هزینه‌ترین نیروهای انسانی متخصص در سطح جهان است و از طرف دیگر حجم وسیع نیروی متخصص ایرانی در خارج از کشور بهترین دروازه برای ورود نیروی کار متخصص داخل ایران به اقتصاد جهانی است. تنها کافی است به تجربه‌ی دهه‌های گذشته‌ی کشورهای چین، هند و تایوان در زمینه‌ی تعامل نیروهای متخصص داخل و خارج از کشور مراجعه بکنیم تا به اهمیت این تعامل‌ها در انتقال تکنولوژی و رشد اقتصادی پی ببریم.
2️⃣رشد سریع اقتصادی چین و هند در دهه‌ی اخیر موجب اهمیت دو چندان موقعیت ژئوپلتیک ایران شده است به طوری که در صورت استفاده‌ی هوشمند از این موقعیت ایران می‌تواند نقش بسیار کلیدی را در برقراری تعادل جدید در اقتصاد جهانی ایفا کند و نه تنها یکی از تامین کنندگان اصلی انرژی این دو قطب اقتصادی باشد، بلکه نقش مهمی را در تسهیل جریان کالا بین این دو قطب اقتصادی و اروپا ایفا کند. همچنین ایران می‌تواند از عوامل اصلی توسعه‌ی اقتصادی و تکمیل پروژه‌هایی همچون ابتکار کمربند و جاده و کریدور شمال-جنوب در منطقه‌ی آسیای مرکزی و خاور‌میانه باشد.
3️⃣افزایش صادرات غیر نفتی علی‌الخصوص در صنایع پتروشیمی و فولاد درطی دو دهه‌ی گذشته تا حدی از تاثیر شوک‌های قیمت جهانی نفت و تحریم‌ها بر اقتصاد ایران کاسته‌است. به طور مثال حتی در اوج تحریم‌های ظالمانه در دوره‌ی ترامپ و کاهش صادرات نفتی ایران به حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز، صادرات غیر نفتی ایران همچنان در حدود ۳۰ میلیارد دلار باقی‌ماند. صدالبته که هزینه‌های بالای مبادلات مالی در سال‌های اخیر، ساختار به غایت اشتباه قیمت‌گذاری نهاده‌ها و محصولات تولیدی در این حوزه‌ها و سردرگمی سیاست‌های ارزی باعث کاهش بهره‌مندی اقتصاد ایران از این ویژگی‌مهمش شد. اما می‌توان به جد امیدوار بود که در سال‌های پیش‌رو با کاهش تحریم‌ها و در نتیجه کاهش هزینه‌های مبادلات مالی و همزمانی آن با سیکل مثبت کامودیتی‌ها صادرات غیر نفتی کالا و خدمات کشور در یک بازه‌ی دو الی سه ساله بالغ بر ۵۰ میلیارد دلار بشود. این درآمدهای ارزی سرشار در صورت اتخاذ سیاست ارزی صادرات محور، افزایش ثبات اقتصادی و سیاسی کشورو اتخاذ سیاست‌های اعتباری صحیح مهم‌ترین نقش را در جهش تکنولوژیک صنعت و توسعه‌ی زیرساخت‌های ایران ایفا می‌کند.
(ادامه در پست بعدی)