…❇️ بررسی پرونده قتل مرحوم - بخش اول: 👈 رابطه نامشروع.. ✍ فاطمه موسوی ویایه:

#تحلیل


❇️ بررسی #جامعه_شناختی پرونده قتل مرحوم #ریحانه_جباری- بخش اول: 👈 رابطه نامشروع

✍ فاطمه موسوی ویایه :

در مباحث جرم شناسی بسیار کم به بزهکاری و زنان پرداخته شده، به این دلیل که زنان نسبت به مردان بسیار کمتر مرتکب جرم می شوند. در آمریکا فقط ده درصد زندانیان، زن هستند. این نسبت در کشور ما کمتر از ۵ درصد است. به علاوه که این زنان مجرم بیشتر به دلیل جرایم مواد مخدر و جرایم جنسی محکوم شدند. باز نسبت زنان محکوم به دلیل جرایم خشن اندک است. از این بین زنان متهم به قتل فردی غریبه، نادر است. پرونده ریحانه جباری، یکی از این موارد خاص بوده است. دختری نوزده ساله که توسط مردی میانسال که تازه با او آشنا شده، به خانه خالی کشیده می شود و وقتی با توقع مرد برای رابطه جنسی روبرو می شود او را با ضربه چاقو مجروح می کند، که به مرگ مرد منجر می شود. از آنجا که مرد به خشونت متوسل نشده بود، دفاع مشروع در دادگاه پذیرفته نشد و با درخواست قصاص اولیای دم، ریحانه اعدام شد.

در جامعه شناسی کجروی ما به یک پرونده خاص محدود نمی مانیم مگر اینکه مثل کار فوکو روند قضایی را در کلیتش (کار پلیسی، بازجویی، تیم قضاوت، هیات منصفه) ببینیم، در جامعه شناسی ما به دنبال سنخ شناسی هستیم، سنخ پرونده هایی شامل رابطه دختر جوان مجرد زیبا با مرد میانسال متاهل پولدار یا صاحب موقعیت، از آن بیشتر یک سنخ رابطه اجتماعی. از خود می پرسیم منطق این کنش اجتماعی چه بوده است؟ منظور از منطق کنش اجتماعی آن است که کنشگران اجتماعی در چارچوب اجبارهای تعیین شده از سوی نظام، به دنبال حداکثر منافع خود هستند.

حالا با رویکرد منطق کنش اجتماعی به این پرونده خاص نگاه کنیم. بپرسیم چرا ریحانه جباری ۱۹ ساله درگیر رابطه پنهانی و مبهم با مرد متاهل چهل ساله شد؟ دنبال کدام بیشینه منافع بود؟ ریحانه جباری، با واکنشی که از اطرافیان گرفته بود، می‌دانست زیباست. می‌خواست با استفاده از زیبایی و جوانی خیلی سریع به کالای لوکسی مثل ماشین کمری، دسترسی پیدا کند. زیبایی زنانه یک کالاست و او دنبال خریدار مناسب بود، که در برابر کمترین هزینه یعنی خوش و بش و لاس و ... بالاترین منفعت را به دست آورد. بسیاری ممکن است بگوییم انتخاب عقلانی نبود؟ اما از نظر ریحانه انتخاب عقلانی بوده چون به خاطر شخصیت خودشیفته‌اش و به خاطر تمایلش به این که خودش رو دست بالا برآورد کرده، جوانی و خامی اش، محاسبه کرده بود که می تواند مردان را تا دم چشمه، تشنه ببرد و بیاورد. می‌تواند مسلط باشد و این رابطه را کنترل کند.

از طرف دیگر مقتول را داریم: سربندی. او با چه منطق کنش اجتماعی‌ وارد چنین رابطه‌ای شده؟ چرا فکر کرده که داشتن روابط فرازناشویی با یک دختر جوان مجرد، بیشتر منفعت دارد تا هزینه. چرا هزینه‌هاش رو کم برآورد کرده؟ باز هم اینجا ساختار اجتماعی رو می‌بینیم. مهمترینش ساختار فرهنگی مردسالارانه است که براساس آن اگر یک مرد به دنبال روابط جنسی خارج از ازدواج باشه، طبیعی است: مردها تنوع طلبند و زنها وسوسه‌گر. اگر مردی وسوسه شود تقصیری ندارد، گناه بر دوش زن نانجیب، غیرعفیف و اغواگر است. به همین دلیل رابطه‌ای که یک مرد خارج از چارچوب زناشویی برقرار کند از نظر شرعی، اشکالی ندارد. قول خدا و پیغمبر است. از نظر عرف اجتماعی و قانون هم، قابل پذیرش است. هیچ‌کس به روابط جنسی یک مرد برچسب خیانت زناشویی نمی‌زند. اگر قرار است کسی سرزنش شود زنی است که خودش را در زندگی یک مرد داخل کرده، او را وسوسه کرده. کس دیگری که معمولا سرزنش می شود، همسر مرد است. چرا؟ سرزنش می‌شود که لابد به حد کافی وظایفش را درست انجام نداده. به حد کافی جذاب، مهربان یا کدبانو نبوده، مرد کمبودی در زندگی زناشویی خود داشته که به دنبال روابط دیگری رفته است.

اگر چنین رابطه خیانت‌آمیزی آشکار می‌شد، چه خسارتی به مرد وارد می‌شد؟ تقریبا هیچ. کمی اخم و تخم و ناراحتی زودگذر، همسر سربندی چه موقعیتی دارد؟ زن میانسال که در بند بچه هاست، مجبور است در این زندگی بماند، اگر طلاق بگیرد در این سن و سال کجا برود؟ چطور تامین معاش کند؟ با یک مرد دیگر که مطلقه است و بچه دارد؟ خب همین جا در همین زندگی لااقل کنار بچه های خودش است. شاید هم مرد پشیمان شد و برگشت. بهترین استراتژی زن خیانت دیده، سوختن و ساختن است. مردان ایرانی خیانت می کنند زیرا داشتن روابط جنسی خارج از ازدواج، به دلیل چارچوب فرهنگی مردسالارانه‌ای که حاکم بر این بازی است؛ برای مرد ایرانی هزینه اندکی دارد.

💢کانال زنان و مسایل اجتماعی


@antioligarchie