☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘..۲۹ دی سالروز درگذشت مهدی برکشلی
☘ ☘ برگی از تقویم تاریخ ☘ ☘
۲۹ دی سالروز درگذشت مهدی بَرکِشلی
( زاده سال ۱۲۹۱ تهران -- درگذشته ۲۹ دی ۱۳۶۶ تهران) موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده ویلون
مهدی برکشلی محققی نامدار در عرصه موسیقی نظری و مبانی فیزیکی، تحصیلات ابتدایی را در دبستان توفیق گذراند و دوره متوسطه را در ۱۳۰۹ در دبیرستان شرف به پایان رساند. نخستین معلم موسیقی او اسماعیل زرینفر بود که دو سال و اندی نواختن ویلون (در موسیقی ایرانی) را به او آموخت. در ۲۱ سالگی دوره لیسانسِ رشته فیزیک و شیمی را به پیشنهاد استاد دکتر محمود حسابی در شعبه علمی دارالمعلمین عالی (که بعدها جزو دانشگاه تهران شد) تمام کرد و به تدریس در دبیرستانهای دارالفنون و ثروت پرداخت. در این مدت، به آموختن بُعدِ نظری و عملی موسیقی، نزد علینقی وزیری ادامه داد و ضمن آشنایی با نظریه جدید او درباره موسیقی ایرانی، نواختن ویلون و کار با ارکستر را فراگرفت. وی تنها کسی بود که از مدرسه خصوصی وزیری (مدرسه عالی موسیقی) موفق به دریافت دیپلم عالی شد. همچنین در ارکستر «انجمن دوستداران موسیقی ملی» که روحاله خالقی در ۱۳۲۳ تأسیس کرده بود، سمت نوازنده ویلون و آهنگساز داشت. او دوره مقدماتی ردیف مجلسی موسیقی ایرانی را نیز نزد ابوالحسن صبا آموخت.
برکشلی در ۱۳۲۵ برای ادامه تحصیل به همراه عدهای به فرانسه اعزام شد. در پاریس علاوه بر مطالعه در مرکز بینالمللی مطالعات تعلیم و تربیت، در رشته فیزیک دانشگاه سوربن به تحصیل پرداخت و در ۳۷ سالگی با درجه دکتری دولتی علوم فارغالتحصیل شد. همچنین مدتی در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (C.N.R.S) در رشتههای تخصصی صداشناسی (آکوستیک) مشغول به کار شد و در ۱۳۳۲ از دانشگاه اکسمارسی دکتری تخصصی در رشته علوم آکوستیک گرفت. در این مدت، به دلیل اشتراک رشتههای فیزیک و موسیقی در مبحث اصوات و ارتعاشات، به شناخت مختصات فیزیکی گامها و دیگر جنبههای علمی موسیقی همت گماشت، همچنین دربارهٔ تاریخ و ویژگیهای موسیقی سنتی ایران و آثار موسیقیدانان قدیم ایرانی به تحقیق و تألیف پرداخت. وی دانستههای خود را در زمینه «ردیف» موسیقی در سی صفحه گرامافون (۷۸ دور) در صداخانه ملی پاریس، ضبط کرد. این صفحهها در ایران موجود نیست.
پس از بازگشت به ایران، در ۱۳۳۳ بازرس تعلیماتی وزارت فرهنگ شد و برای توسعه اداره کل هنرهای زیبا طرحهایی چون تأسیس سازمان ملی فولکلور ایران و صداخانه ملی و تأسیس دوره عالی موسیقیشناسی در هنرستان عالی موسیقی ملی ارائه داد. پس از آن در دانشگاه تهران در گروه فیزیک دانشکدهٔ علوم به تدریس دروسی مانند حرارت، مکانیک، الکترومگنتیک، فیزیک جدید، آکوستیک و سایر رشتهها اشتغال ورزید. وی در اوایل دهه ۱۳۵۰ به سمت مدیریت گروه فیزیک دانشکده علوم منصوب شد. او همچنین در دانشکدههای دامپزشکی، افسری، فنی، علوم، هنرهای زیبا، دانشگاه اراک و جندیشاپور به تحقیق و تدریس پرداخت. مدتها نیز تدریس فیزیک و شیمی را در دورههای دوم متوسط دبیرستانهای دارالفنون و ثروت را به عهده داشت. فعالیتهای دیگر او در این دوره، علاوه بر تدریس در دانشگاهها و دانشکدههای مختلف، بدین قرار بود: عضویت گهگاه در امور اداری موسیقی رادیو و اداره هنرهای زیبا؛ عضویت و ایراد سخنرانی در گردهم آییهای مختلف داخلی و خارجی؛ نظارت بر کارگاه سازسازی وزارت فرهنگ و هنر؛ تأسیس گروه موسیقی و گروه تئاتر در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران؛ تأسیس «انستیتوی تحقیقات موسیقیشناسی» در فرهنگستان ادب و هنر ایران؛ تأسیس کمیته ملی موسیقی یونسکو؛ ریاست کمیسیون ملی یونسکو در ایران و نیز ریاست انجمن فیزیک ایران؛ معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛ عضویت در مجمع بینالمللی انجمن آکوستیک دانان آمریکا؛ و عضویت در انجمن آکوستیک گت گاتِ آمریکا و سازمان بینالمللی هنر فولکلور (وابسته به یونسکو). از برکشلی بیش از چهل مقاله در زمینههای صداشناسی، موسیقی و آموزش علوم شامل ۲۳ مقاله به زبانهای انگلیسی و فرانسه و بیش از بیست مقاله به فارسی، یازده عنوان تألیف در زمینة فیزیک، مکانیک، پرتونگاری (رادیوگرافی) و موسیقی و چهار عنوان ترجمه و شرح متون کهن راجع به موسیقی برجای گذاشت.
مهدی برکشلی در ۷۵ ساگی درگذشت و در گورستان امامزاده عبدالله شهرری به خاک سپرده شد. روی سنگ قبر او فارابی ثانی حک شده است.
🆔 @bargi_az_tarikh
#برگی_از_تقویم_تاریخ
☘☘☘☘☘☘☘☘☘☘